ECT یا شوک درمانی فرآیندی است تحت بیهوشی، که طی آن جریان های کوچک برقی در مغز عبور داده می‌شوند که در اوایل فرآیند تشنج خفیفی رخ می‌دهد.
به نظر می‌رسد ECT باعث تغییراتی در بیوشیمی مغز می شود که می‌تواند به سرعت علائم اختلالات به خصوصی را تغییر دهد.
برای آگاهی در مورد فرآیند این درمان، اثرات و عوارض آن با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
ECT معمولاً زمانی که سایر درمان ها به خصوص افسردگی موفقیت آمیز نیستند و یا درمان کامل سپری شده استفاده می شود.
اما برای همه کار نمی کند. بیشتر انگی که به این درمان زده می شود به سبب این است که اوایل، این درمان با دوز بالا، بدون بیهوشی انجام می گرفت و باعث از دست رفتن حافظه، شکست استخوان و بسیاری از عوارض جانبی دیگر می شد.
امروزه ECT امن تر است.
هرچند ECT هنوز منجر به عوارض جانبی می شود، ولی در حال حاضر این روش درمانی در شرایطی اجرا می گردد که جریان برقی وارده، کنترل شده است تا به بهترین نتیجه و کمترین خطر احتمالی منجر شود.
چرا شوک درمانی ECT انجام می شود؟
ECT می تواند باعث بهبود سریع و معناداری در علائم شدید اختلالات شدید می شود. این درمان برای درمان این اختلالات کاربرد دارد:
- افسردگی شدید. خصوصاٌ وقتی با قطع ارتباط با واقعیت (سایکوز)، میل به خودکشی یا ممانعت از تغذیه همراه باشد.
- افسردگی مقاوم به درمان. یک افسردگی شدید که با دارو و سایر درمان ها بهتر نمی شود.
- شیدایی (مانیا) شدید. وضعیتی از سرخوشی بالا، سرآسیمگی یا بیش فعالی که به عنوان بخشی از اختلال دوقطبی اتفاق می افتد. سایر نشانه های شیدایی شامل تصمیم گیری مختل، رفتارهای پرخطر و آنی، مصرف مواد و روان پریشی (سایکوز) است.
- کاتاتونیا. این وضعیت با بی حرکتی، حرکات تند و عجیب، سکوت مطلق، و سایر علائم شناخته می شود. این حالت با اسکیزوفرنیا و سایر اختلالات مشخص روانپزشکی ارتباط دارد. در برخی موارد، کاتاتونیا به سبب بیماری جسمانی ایجاد می شود.
- سرآسیمگی و پرخاشگری در افراد مبتلا به دمانس. که سخت درمان می شود و کیفیت زندگی را پایین می آورد.
ECT می تواند در مواقعی که درمان دارویی خوب تحمل نمی شود یا سایر درمان ها اثر نمی کند، انتخاب درمانی خوبی باشد. در برخی موارد ECT استفاده می شود، از جمله:
- دوران بارداری. زمانی که امکان مصرف دارو به دلیل آسیب هایی که به جنین می زند، وجود ندارد.
- در افراد سالمند که نمی توانند عوارض دارویی را تحمل کنند.
- کسانی که ECT به سایر درمان ها ترجیح می دهند.
- زمانی که در گذشته ECT موفقیت آمیز بوده است.
خطرات شوک درمانی
اگرچه ECT عموماً بی خطر است ولی خطرات و عوارض جانبی احتمالی این موارد هستند:
- گیجی: بلافاصله بعد از درمان، فرد دچار گیجی می شود، که می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. ممکن است فرد نداند کجاست و به چه دلیلی آنجاست. درموارد نادر، گیجی چند روز یا بیشتر طول می کشد. گیجی عموماً در افراد مسن تر مشهود تر است.
- فراموشی :برخی افراد مشکلاتی در یادآوری اتفاقاتی را که درست قبل از درمان، هفته ها یا ماه های یا در موارد نادر سالهای پیش از درمان افتاده، مشکل دارند. این حالت فراموش پس گستر نامیده می شود. فرد ممکن است طی هفته هایی بعد از درمان نیز در یادآوری اتفاقات مشکل داشته باشد. برای اکثر افراد این مشکلات حافظه معمولاً طی چند ماه بعد از درمان بهبود می یابد.
- عوارض جانبی جسمی: در روزهایی که ECT اجرا می شود، برخی افراد دچار حالت تهوع، سردرد یا درد بدنی می شوند. این حالات بعد از دریافت دارو درمان می شوند.
- عوارض پزشکی. مانند سایر فرآیندهای پزشکی، خصوصاً فرآیندهایی که شامل بیهوشی هستند، خطر عوارض پزشکی وجود دارد. طی ECT، ضربان قلب و فشار خون افزایش می یابد و در موارد نادر می تواند به مشکلات جدی قلبی بیانجامد. اگر فرد مشکل قلبی دارد ممکن است شوک درمانی بیشتر خطرآفرین باشد.
چطور فرد آماده دریافت شوک می شود؟
قبل از دریافت اولین ECT، فرد به ارزیابی جامع نیاز دارد که معمولاً شامل:
- تاریخچه پزشکی
- آزمایش کامل جسمی
- ارزیابی روانپزشکی
- آزمایش های خون پایه
- الکتروکاردیوگرام که در آن سلامت قلب بررسی می شود
- بحث درمورد خطرات بیهوشی
این آزمایش ها کمک می کنند تا ECT بی خطر انجام شود.
انتظار چه چیزی را باید داشت؟
فرآیند ECT همراه با آمادگی و ریکاوری حدود ده دقیقه است. شوک درمانی می تواند هم در موارد بستری هم سرپایی انجام شود.
قبل از فرآیند درمان
- جهت آمادگی برای شوک درمانی :
- بیهوشی عمومی: پس می توان انتظار ممنوعیت های غذایی را داشت. به طور کلی، این یعنی هیچ غذا یا نوشیدنی بعد از نیمه شب صرف نمی شود و تنها صبح هنگام برای مصرف قرص ها نوشیدن آب مجاز است. تیم سلامت روان بیمار دستورالعمل به خصوصی قبل از درمان به فرد ارائه می دهند.
- احتمال انجام آزمایش جسمانی مختصر: این آزمایش اساساً برای بررسی قلب و ریه است.
- تزریق وریدی: پرستار یا سایر کادر درمان یک سرم وریدی به بازو یا دست فرد وصل می کنند تا داروها یا مایعات تزریق شود.
- نصب پد الکترود روی سر: هر پد تقریباً نصف کف دست است. ECT می تواند یک طرفه باشد، یعنی جریان های برقی روی تنها یک طرف مغز متمرکز شوند یا دو طرفه که در آن هر دو طرف مغز جریان برقی را دریافت می کند.
بیهوشی و دارو درمانی
در ابتدای فرآیند، فرد داروهایش را از طریق سرم دریافت می کند:
- داروی بیهوشی که فرد را طی فرآیند بیهوش و ناآگاه می کند
- شل کننده عضلانی که به کاهش تشنج و جلوگیری از آسیب کمک می کند
ممکن است فرد داروهای دیگری نیز دریافت کند، که این به وضعیت جسمانی یا واکنش های قبلی به ECT بستگی دارد.
تجهیزات
طی فرآیند:
- در مانیتورها مغز ، قلب و فشار خون و اکسیژن چک می شود.
- ممکن است فرد با ماسک اکسیژن، اکسیژن دریافت کند.
- ممکن است محافظ زبان برای جلوگیری از آسیب های دندان و زبان استفاده شود.
ایجاد مختصری تشنج
زمانی که فرد بیهوش و عضلاتش ریلکس است، پزشک دکمه ای روشن شدن دستگاه شوک را می زند.
این باعث میزان کمی جریان برق می شود که از طریق پدها به مغز وارد می شود، در نتیجه تشنجی که معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می کشد، اتفاق می افتد.
چون فرد بیهوش و عضلاتش ریلکس است، ریلکس و ناآگاه از تشنج باقی می ماند.
تنها اثر باقی مانده از تشنج، این است که ممکن است فرد حرکات منظمی در پاهایش احساس کند.
بعد از چند دقیقه، اثرات بیهوشی کوتاه مدت و داروی شل کننده عضلات از بین می روند.
فرد به ریکاوری هدایت می شود، جایی که مشکلات بالقوه زیر نظر گرفته می شوند.
وقتی فرد بیدار می شود، ممکن است مدتی گیج باشد که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد.
تعداد جلسات مورد نیاز درمانی
تعداد یا نوع ECT دریافتی به شدت علائم و سرعت بهبود بستگی دارد.
فرد عموماً طی چند ساعت به فعالیت های معمول خود برمی گردد.
با این حال، به برخی افراد توصیه می شود که کار نکنند، تصمیمات مهم نگیرند یا تا یکی دو هفته بعد از ختم درمان یا لااقل 24 ساعت بعد از یک جلسه منفرد درمانی رانندگی نکنند.
بازگشت به فعالیت ها به این بستگی دارد که چقدر مشکل حافظه و سرگیجه حل شود.
نتایج
بسیاری از افراد طی شش جلسه درمانی به بهبود علائم خود واقف می شوند.
بهبود کامل می تواند طولانی تر باشد، چرا که این درمان برای همه کار نمی کند.
پاسخ به درمان داروهای ضد افسردگی نیز می تواند هفته ها طول بکشد.
هیچ کس نمی داند که دقیقاً چگونه ECT به درمان افسردگی شدید و سایر بیماری های روانی کمک می کند.
آنچه مشخص است این است که بسیاری از بخش های شیمیایی عملکرد مغز در طی و بعد از تشنج تغییر می کند.
شاید این تغییرات شیمیایی که روی یکدیگر سوار هستند، علایم افسردگی شدید یا سایر بیماری های روانی را کاهش دهند.
به همین دلیل است که ECT مؤثرترین درمان برای کسانی است که دوره جامعی از انواع درمان ها را تجربه کرده اند.
حتی بعد از اینکه علایم بهبود یافتند، فرد نیاز دارد که درمان جاری را برای جلوگیری از عود پیگیری کند.
درمان جاری می تواند شوک با تعداد کمتر باشد، اما در اکثر مواقع، این درمان شامل ضد افسردگی ها یا سایر داروها یا مشاوره روانشناسی است.
منبع: mayoclinic.org
