خانواده درمانی
مقدمه
خانواده اولین فضای اجتماعی است که انسان در آن قرار می گیرد و بالطبع مهم ترین و تاثیرگذارترین سیستمی است که انسان از بدو تولد با آن تعامل دارد. ما از خانواده هایمان تاثیرات زیادی می گیریم و تاثیرات زیادی هم بر اعضای خانواده مان می گذاریم. این تاثیرات تنها به خصوصیات ژنتیکی و سرشتی که به عنوان فرزندان از والدین به ارث می بریم ختم نمی شود بلکه خانواده به عنوان اولین محیطی که در آن قرار می گیریم نقشی کلیدی در شکل گیری شخصیت ما و کیفیت زندگی ما در کودکی و در بزرگسالی دارد. گاهی تاثیرات و تعاملات خانواده مختل و مخرب می شوند و خانواده به عنوان یک سیستم به مشکل بر می خورد که تا زمانی که کل سیستم برای بهبودی و تعدیل تعاملات تلاش نکند مشکل می تواند پیچیده تر و عمیق تر شود و تنها در سطح کاهش پیدا کند زیرا بستری که اختلال در آن شکل گرفته و تداوم پیدا کرده، بستری سالم نبوده است در نتیجه مساله ادامه می یابد و می تواند با گذشت زمان وخیم تر نیز بشود. واقعیت این است که هر خانواده از ابتدای تشکیل خود با استرسورهایی مواجه می شود که می توان آنها را به دو بخش تقسیم کرد: استرسورهای طبیعی و استرسورهای غیرطبیعی. این تقسیم بندی تفاوت هایی تقسیم بندی عمومی استرسورها به طبیعی و غیرطبیعی دارد. استرسورهای طبیعی برای یک خانواده مانند به دنیا آمدن فرزندان،جدا شدن فرزندان از محیط خانه، بازنشستگی و سایر تغییرات ناشی از رشد و سیر طبیعی زندگی. اما استرسورهای غیرطبیعی برای یک خانواده شامل جنگ، بیماری، از دست دادن اعضای خانواده، بلایایی مثل زلزله، مهاجرت و… هستند. بسیاری از این موارد در گذشته به صورت سنتی در سیستم خانواده تعدیل می شد اما در زندگی امروزی با پیچیده تر شدن شرایط و مسایلی که هر خانواده با آن دست به گریبان است نیاز به کمک تخصصی به شدت حس می شود.
فرایند ارایه خدمت
در حوزه ی خانواده درمانی از رویکردهای نظری متفاوتی استفاده می شود که عبارتند از: خانواده درمانی تجربیاتی ، خانواده درمانی روان تحلیلی، خانواده درمانی شناختی رفتاری ، خانواده درمانی استراتژیک ، خانواده درمانی متمرکز بر راه حل و خانواده درمانی ساختی. خانواده درمانی کمک میکند که فاصله ای که گاها بین والدین و فرزندان وجود دارد و زمینه ساز اختلالات و مشکلات می شود کم شود. در خانواده درمانی علاوه بر تغییر سیستم خانواده به منظور ایجاد تغییر در تک تک افراد، از تغییر تک تک اعضای خانواده برای بهینه کردن عملکرد و روابط کل سیستم خانواده استفاده می شود.
این خدمت برای چه افرادی مناسب است
مشکلات ارتباطی در بین زوجین و یا بین والدین با فرزندانشان یکی از بیشترین موارد کاربرد خانواده درمانی است. همچنین در مورد کودکانی که مشکلات تحصیلی، رفتاری و ناسازگاری دارند و زمانی که یکی از اعضای خانواده مشکل روانشناختی مزمن از جمله افسردگی و اختلالات اضطرابی یا سوءمصرف مواد، اعتیاد به الکل و… داشته باشد مفید است. خانواده درمانی و زوج درمانی روش های درمانی هستند که اثربخشی آنها در مسایلی مانند ناسازگاری های زناشویی نشان داده شده است. به طور کلی هر فردی که مشکلاتی دارد که مختل کننده ی زندگی شخصی او و زندگی اعضای خانوادهاش شده است میتواند از خانوادهدرمانی کمک بگیرد زیرا هر قدر که عملکرد خانواده سالم تر باشد، سطح استرس فرد هم کاهش پیدا خواهد کرد. نکته ی با اهمیت در مورد خانواده درمانی این است که میتوان قبل از آغاز مشکل و به منظور پیشگیری از اختلالات حاد، خصوصا در آستانه ی تغییرات اساسی مثل مهاجرت، طلاق، ازدواج افرادی که از ازدواج گذاشته شان داراری فرزند هستند و… از خانواده درمانی برای مقابله مناسب و با کمترین آسیب با این قبیل استرسورها بهره برد. از مفاهیم خانواده درمانی در جلسات درمان فردی برای افرادی که از خانوادههای مشکلدار یا بیمار آمدهاند نیز می توان استفاده کرد. به طور کلی خانواده درمانی در مورد گستره ی مهمی از اختلالات بالینی شایع شامل اختلالات کودکان ،نوجوانان و بزرگسالان کاربرد دارد و به خانواده ها کمک میکند تا با مشکلات زیستی، روانشناختی و اجتماعی که درگیر هستند سازگاری مناسب و سالمی پیدا کنند.
تحصیلات و گرایش های همکاران ارایه دهنده خدمت
همه روانپزشکان برای سنجش و درمان بیماری های روانپزشکی آموزش می بینند. از نظر تحصیلی و فرایند آموزشی، روانپزشک پیش از روانپزشک شدن باید در رشته ی پزشکى فارغالتحصیل شده و سپس در دوره ی تخصص اعصاب و روان (روانپزشکی) شرکت کرده و آموزش تخصصی ببیند. . روانپزشکان علاقه مند به حیطه خانواده درمانی پس از پایان تحصیلات تخصصی، دوره های تخصصی در زمینه خانواده درمانی می گذرانند.