شما احتمالاً هم در مورد ذهن آگاهی درمانی و هم هنر درمانی چیزهایی شنیده‌اید، اما آیا در مورد هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (mindfulness-based art therapy ) چیزی شنیده‌اید؟
برای آشنایی بیشتر با هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در ادامه مطلب با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
این مفهوم نسبتاً جدید ابتدا رسماً توسط لوری راپاپورت (Laury Rappaport) روانشناس و نویسنده، در کتاب «معرفت و هنر درمانی» در سال 2009 معرفی شد.
در ساده ترین مفهوم، MBAT ترکیبی از مزایای آموزش ذهن آگاهی (به عنوان مثال، مدیتیشن) در ساختار یک چارچوب هنر درمانی است.
تعریف MBAT
چندین مؤلفه وجود دارد که در ایجاد مفهوم هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی نقش دارند.
ذهن آگاهی
مفهوم ذهن آگاهی از ورزش‌های بودایی سرچشمه گرفته و نشان دهنده تمرکز بر آگاهی از عواطف، احساسات جسمی در بدن و آگاهی است. شما هنگامی‌که به خود فکر می‌کنید، از نظر خودآگاهی و توانایی تأثیرگذاری بر تجربه و زندگی روزمره خود، توانایی پیشرفته ای دارید.
هنر درمانی
هنر درمانی برای اولین بار در دهه 1940 به عنوان روشی برای استفاده از هنر یا به عنوان رویکردی برای درمان یا به عنوان بخشی از روان درمانی رایج شد. برای درک این معنی، دو مثال را در نظر بگیرید:
- در “هنر به عنوان درمان”، شما می‌توانید هنر را به عنوان روشی برای شناسایی و رهایی احساساتی که در درون خود نگه داشته‌اید، ایجاد کنید.
- در “روان درمانی هنری”، درمانگر شما هنری را که شما ایجاد می‌کنید، تجزیه و تحلیل می‌کند تا بینش درمورد موضوعات روانشناختی و احساسات خود را گسترش دهد.
کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی
پیشرو در هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهیMBSR) ) برای کمک به مراجعین در نزدیک کردن موقعیت‌ها از مکانی برای پذیرش و آگاهی استفاده می‌شود. از این طریق، MBSR روشی است برای درک بهتر درون و احساسات درونی شما. MBSR از تکنیک‌هایی مانند اسکن بدن و مراقبه استفاده می‌کند.
هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی
ترکیب مفاهیم ذهن آگاهی با هنر درمانی منجر به روان درمانی می‌شود، معروف به هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی است که اولین بار توسط راپاپورت (Rappaport) پیشنهاد شده است. این روش درمانی، فلسفه ذهن آگاهی را در یک مجموعه هنری درمانی ترکیب می‌کند. به عبارت دیگر، شما درگیر فرآیند خلاق ساختن هنر به عنوان راهی برای کاوش خود (با روشی آگاهانه) هستید.
MBAT کم کم به عنوان ابزاری برای پیشرفت در زمینه روانشناسی شناخته شده است، اگرچه شواهد مبتنی بر تحقیق هنوز به ویژه در رابطه با مطالعات با هر دو گروه درمانی و کنترل (فاقد تأیید) وجود دارد (برای تأیید این که MBAT بهتر از یک درمان دارونما است). نام دیگر هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی “هنر درمانی متمرکز” است، که تأکید بر تغییر تمرکز به عنوان بخشی از تجربه دارد.
در پیشنهاد مفهوم MBAT، راپاپورت نظریه روان درمانی یوجین گندلین (Eugene Gendlin) را در مورد تمرکز گنجانید. گندلین متوجه شد مراجعینی که بیشترین پیشرفت را در درمان داشتند، کسانی بودند که به خود جسمی درونی خود متصل بودند. در اصل، هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، تخیل را به بدن متصل می‌کند و اجازه می‌دهد تا احساساتی را بیان کنید که نمی‌توانید با کلمات بیان کنید.
فواید
فواید بی شماری از هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی از طریق تحقیقات تجربی مشخص شده است. برخی از مسائل روانشناختی که به واسطه پاسخ آنها به MBAT وعده داده شده است شامل موارد زیر است (خصوصاً در افراد دارای بیماریهای جسمی ترکیبی):
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات اشتها
- سوء مصرف مواد (پیشگیری از عود)
- اختلالات افسردگی
- بیماریهای مربوط به استرس
- بیماریهای مربوط به عصبانیت
غالباً، MBAT در افراد مبتلا به بیماریهای جسمی برای رفع نگرانی‌های روانشناختی از جمله افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر (CAD) و انواع مختلف سرطان استفاده می‌شود. برای این افراد، هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ممکن است به کاهش سطح پریشانی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
برخی از مزایای روانشناختی ویژه MBAT که در ادب و هنر نشان داده شده است موارد زیر را شامل می‌شود:
- بهبود ثبات روانشناختی
- بهبود کیفیت زندگی QoL
- تغییرات در الگوهای مغز منعکس کننده حالتی آرام و متمرکز از توجه
- مناطق خاکستری ضخیم تر و توسعه یافته تر در مغز
- توسعه مسیرهای عصبی در مغز شما که شما را قادر به ایجاد و تمرکز بر روی هنر می‌کند.
- کاهش اجتناب شناختی که در آن هنگام تجربه پریشانی روانشناختی کمتر متوجه آنچه فکر می‌کنید و انجام می‌دهید، می‌شوید.
- بهبود بخشیدن به شهود و اعتماد به نفس خود (احساس شما چیست؟ و معنی آن چیست؟)
- افزایش آگاهی عاطفی
- افزایش احساس کنترل و توانایی اشتراک افکار درونی
- بهبود آگاهی از مسائل اساسی که پنهان شده‌اند
- توانایی برقراری ارتباط با احساسات انتزاعی
- افزایش عزت نفس و پذیرش خود
- بهبودی مدت توجه و تمرکز
سرانجام، هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی مفید است زیرا تمرین ساده تر از حضور در قرار ملاقات‌های روان درمانی (در مورد MBAT خودی) است. مراقبه را می‌توان به تنهایی در خانه تمرین کرد، همانطور که بسیاری از اشکال ذهن آگاهی مبتنی بر هنر است.
در حالی که این روش جایگزین تعامل با یک درمانگر نیست، اما از نظر راههای مقرون به صرفه برای اجرای MBAT در زندگی روزمره برای مقابله با استرس و مدیریت مشکلات روانشناختی، امکاناتی بی پایان دارد.
نمونه‌هایی از MBAT
MBAT در عمل دقیقاً چگونه است؟ اگرچه اغلب درمان در یک محیط درمانی انجام می‌شود، اما بسیاری از این فعالیت‌ها را شما می‌توانید در منزل خود نیز انجام دهید. بیایید نگاهی به چند نمونه از تکنیک‌های هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بیندازیم تا روشن شوید که اگر برای اولین بار با یک درمانگر ملاقات دارید چه انتظاری از او باید داشته باشید.
MBAT می‌تواند روشی سرگرم کننده برای ایجاد ذهن آگاهی بیشتر به زندگی شما باشد، حتی اگر فقط آن را در خانه انجام دهید. اگر هفته‌ای یک ساعت MBAT که ذهن و هنر را در شما ادغام کند زمان صرف کنید، فوایدی بیشتر از بر تأثیر بر سلامت روانشناختی خود خواهید دید.
- تصویری از خود بکشید. این کار تمرینی در پذیرش خود است. سعی کنید تصویر را تا حد ممکن واقع بینانه تر کنید و هر “نقص” ای را که در تصویر مشخص می‌کنید، بپذیرید.
- مطالب هنری را با دقت مطالعه کنید. با استفاده از هر پنج حواس، هنر را با یک چشم ذهن بررسی کنید. چه چیزی را می‌بینید، احساس می‌کنید، لمس می‌کنید، می‌شنوید، مزه می‌کنید؟ درگیر تحریک حسی باشید و پاسخهای خود را در مورد همه اشکال هنری در زندگی روزمره خود نظارت کنید.
- برای بیان احساسات از هنر استفاده کنید. همانطور که نقاشی می‌کنید، مجسمه سازی می‌کنید، نقاشی می‌کنید، یا در غیر این صورت هنر ایجاد می‌کنید، سعی کنید عواطف و احساساتی را که در بدن خود تجربه می‌کنید کانال کنید. هنگام نقاشی یا رنگ آمیزی، هرگونه احساس جسمی را ببینید. رویدادهای شاد یا استرس زا را از هفته گذشته خود در طول ایجاد هنر بیان کنید. احساساتی را که در بدن خود دارید تجربه کنید و آنها را در هنر خود به نمایش بگذارید تا به شناخت نیازهای برآورده نشده و احساسات پنهان خود بپردازید تا راهی برای برقراری ارتباط یا توجه پیدا کنید.
- متوجه تغییر درد شوید. اگر به دلیل بیماری جسمی با درد مزمن زندگی می‌کنید، با ایجاد هنر، توجه کنید که چگونه درد شما تغییر می‌کند.
- نقاشی کنید و راه بروید. کف پاهای خود را در نقاشی رنگ کنید و با قدم زدن روی کاغذ هنر ایجاد کنید.
- ایجاد یک کولاژ (مخلوط کردن رنگ‌ها با هم). کلاژی درست کنید که بیانگر احساسات و عواطف شما باشد.
- قبل و بعد از ایجاد اثر هنری. توجه داشته باشید که قبل و بعد از خلق یک اثر هنری چه احساسی دارید تا ببینید آیا در بهتر شدن حس و حالتان از لحاظ روانشناختی پیشرفت‌هایی مشاهده می‌کنید یا خیر.
MBAT در کودکان
از هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کودکانی که ضربه روانشناختی را تجربه می‌کنند یا در حال گذراندن بیماری جسمی بوده و در بیمارستان بستری هستند استفاده شده است. به عنوان مثال، ممکن است از کودکان خواسته شود تا تصویر آینده را ترسیم کنند یا اینکه احساس خود را با کشیدن نقاشی به اشتراک بگذارند. در مورد استفاده از MBAT در كودكان، نشان داده شده است كه باعث افزايش آگاهي، مقاومت و خود دلسوزي مي شود.
MBAT جایگزینی
علاوه بر هنر سازی سنتی، هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می‌تواند شامل درام درمانی و موسیقی درمانی باشد. این اشکال MBAT از هنر برای تغییر احساسات و بهبود آرامش استفاده می‌کند. به عنوان مثال، کودکان مبتلا به بیماریهای جسمی ممکن است بازیگری را که شامل دستورالعمل‌های تنفسی و تصاویر است، مشاهده کنند تا یاد بگیرند که در ذهن آگاهی شرکت کنند.
مراقبت تسکینی و MBAT
برای بیماران نزدیک به پایان زندگی، هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می‌تواند برای ارتباط با معنویت، معنی در زندگی، ایمان و صلح مفید باشد. در حالی که MBAT نمی‌تواند به کاهش علائم جسمی بیماری کمک کند، ممکن است در بهبود رفاه عاطفی و قدرت روانشناختی در مواقع پریشانی، منعکس کننده اهداف مراقبت تسکینی مفید باشد.
سخن آخر
هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، ترکیبی از ذهن آگاهی و هنر را ارائه می‌دهد تا روشی را برای کمک به مدیریت موضوعات روانشناختی، به ویژه در میان افرادی که مشکلات دیگری مانند بیماری جسمی یا نگرانی‌های پایان زندگی دارند، ارائه دهد.
اگر شما یا یک دوست عزیزتان با این نوع مسائل دست و پنجه نرم می‌کنید، MBAT که از طریق روانپزشک یا سایر متخصصان بهداشت روان ارائه می‌شود یا به صورت شخصی در خانه انجام می‌شود، می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی و بهزیستی روانشناختی شما مفید باشد.
منبع: verywellmind
