چگونه تصمیم گیری کنیم؟

تصور کنید که شرکت شما در طول ۱۲ ماه گذشته به سرعت در حال گسترش بوده است و فروش بالغ بر ۵۰ درصد است، اما هزینه‌ها و مخارج کلی نیز افزایش یافته، بنابراین سود عملیاتی شما کاهش یافته است.

در این شرایط تصمیم گیری باید انجام شود و حتی خیلی سریع! اما ابتدا لازم است گزینه‌ها و شرایط خود را در نظر بگیرید…

همه ما هر روز در زندگی تصمیماتی می‌گیریم، همانطور که در این مقاله بررسی خواهیم کرد، خواهید دید که برخی تصمیمات ساده و بعضی دیگر پیچیده تر هستند.

برای بررسی بیشتر این موضوع با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

بعضی از تصمیمات شما چنان روتین هستند که برای گرفتن آنها نیاز به تفکر ندارید اما در تصمیمات دشوار و چالش برانگیز تفکر مورد نیاز است.

اینها تصمیماتی هستند که شامل:

• عدم اطمینان: بسیاری از حقایق ممکن است ناشناخته باشند.
• پیچیدگی: می‌تواند بسیاری از عوامل مرتبط برای در نظر گرفتن وجود داشته باشند.
• عواقب پر خطر: تأثیر تصمیم ممکن است قابل توجه باشد.
• جایگزین‌ها: ممکن است گزینه‌های گوناگونی، هر کدام با عدم قطعیت و عواقب خاص خود وجود داشته باشد.
• مسائل بین فردی: شما باید پیش بینی کنید که چگونه افراد مختلف واکنش نشان خواهند داد.

هنگامی که تصمیم گیری‌هایی می‌کنید که شامل مسائل پیچیده مانند بالا است، شما همچنین باید مهارت‌های حل مشکل خود را با مهارت‌های تصمیم گیری ترکیب کنید.

این کار به استفاده از یک فرآیند مؤثر و قوی در این شرایط منجر می‌شود تا کیفیت تصمیمات شما را بهبود بخشد و به طور پیوسته نتایج خوبی را به دست آورد.

این مقاله یکی از این فرآیندها را برای ترکیب راهکارهای حل مشکل و تصمیم گیری در هنگام روبرویی با تصمیم گیری‌های پیچیده در شرایط چالش برانگیز ارائه می‌دهد.

یک روش سیستماتیک برای تصمیم گیری

در موقعیت‌های کاری واقعی، تصمیمات اغلب می‌توانند با شکست مواجه شوند، چرا که بهترین گزینه‌ها در ابتدا واضح نیستند یا عوامل کلیدی به عنوان بخشی از روند در نظر گرفته نمی‌‎شوند.

برای متوقف کردن این اتفاق، شما باید استراتژی حل مشکل و تصمیم گیری را با هم به کار گیرید تا درک خود را از وضعیت موجود روشن کنید.

یک فرآیند منطقی و دستورالعمل مناسب می‌تواند به شما کمک کند تا این کار را انجام دهید و اطمینان حاصل کنید که شما به تمام عناصر حیاتی مورد نیاز برای رسیدن به نتیجه موفقیت آمیز می‌پردازید.

کارکردن از طریق این فرآیند به طور سیستماتیک، احتمال رفع عوامل مهم را کاهش می‌دهد.

رویکرد هفت مرحله‌ای این فرآیند عبارتند از:

1. محیطی سازنده ایجاد کنید.
2. جزئیات وضعیت را بررسی کنید.
3. جایگزین‌های خوبی ایجاد کنید.
4. گزینه‌های خود را تحقیق کنید.
5. بهترین راه حل را انتخاب کنید.
6. برنامه خود را ارزیابی کنیدتصمیم خود را با همه در میان بگذارید و اقدام کنید

بیایید در ادامه جزئیات هر یک از این مراحل را بررسی کنیم.

نکته: این فرایند اطمینان خواهد داد که تصمیم گیری خوبی در یک وضعیت پیچیده ایجاد می‌شود، اما ممکن است برای تصمیم گیری‌های کوچک یا ساده غیر ضروری باشد.

در این گونه موارد، فقط در مرحله ۵ تمرکز کنید.

مرحله ۱: محیطی سازنده ایجاد کنید

تصمیم گیری می‌تواند زمانی پیچیده شود که افراد را درگیر کند یا تحت تأثیر قرار دهد.

بنابراین ایجاد یک محیط سازنده برای کشف وضعیت و سبک سنگین کردن گزینه‌های موجود به شما کمک می‌کند.

اغلب هنگامی که شما مسئول تصمیم گیری هستید، باید به دیگران تکیه کنید تا آن را پیاده سازی کنید، بنابراین برای دریافت حمایت از آنها هزینه پرداخت می‌کنید.

اگر مناسب ترین حالت این است که تصمیم گیری توسط یک گروه انجام شود، برای شناسایی افرادی که در این فرآیند قرار می‌گیرند از روش تجزیه و تحلیل ذینفعان (Stakeholder Analysis) انجام دهید.

برای ایجاد تعهد، اطمینان حاصل کنید که این ذینفعان درون گروهِ تصمیم گیری شما (که به صورت ایده آل شامل پنج تا هفت نفر خواهند بود)، به خوبی نشان داده می‌شوند.

افراد داخل گروه تصمیم گیری را تشویق کنید تا بدون تردید از رد شدن ایده‌های آنها توسط شرکت کنندگان دیگر در بحث، مذاکره و تجزیه و تحلیل شرکت کنند.

اطمینان حاصل کنید که همه به رسمیت شناخته شده‌اند و هدف این است که بهترین تصمیم ممکن در این شرایط گرفته شود.

اکنون وقت آن نیست که هر فردی بخواهد در مورد معیار‌های شخصی خود پافشاری کند.

مرحله ۲: وضعیت را با جزئیات بررسی کنید

قبل از اینکه شروع به تصمیم گیری کنید، باید مطمئن شوید که وضعیتی که در آن قرار دارید را کاملاً درک کرده‌اید.

ممکن است شما هنگامی که در انزوا هستید به هدف نزدیک شوید، اما احتمال دارد که تعدادی از عوامل مرتبط برای توجه و در نظر گرفتن نیز وجود داشته باشد.

برای مثال، تغییراتی که در یک بخش ایجاد شده است، می‌تواند اثرات منفی را در جای دیگری ایجاد کند و این باعث می‌شود که تغییرات ضد بهره وری ایجاد شود.

ابتدا با در نظر گرفتن تصمیم گیری در زمینه مشکلی که ایجاد شده است، شروع کنید.

تعیین اینکه آیا مشکل مطرح شده یک موضوع واقعی است یا فقط نشانه‌ای از چیزی عمیق تر است.

مرحله ۳: جایگزین‌های خوبی تولید کنید

هرچه گزینه‌های مورد نظر شما وسیع تر باشند، احتمالاً تصمیم نهایی شما بهتر خواهد شد.

ایجاد تعدادی از جایگزین‌های مختلف ممکن است در ابتدا به نظر برسد که تصمیم گیری شما را پیچیده تر می‌کند.

اما اقدامات پیش رو با گزینه‌ها باعث می‌شود تا شما را به حفاری عمیق تر و نگاه کردن به مشکل از زوایای مختلف مجبور کند.

اینجا دقیقاً جایی است که استفاده از انواع تکنیک‌های تفکر خلاق می‌تواند مفید باشد.

این موضوع می‌تواند به شما کمک کند که از الگوهای ذهنی عادی خود بیرون بیایید و برخی از راهکارهای واقعاً ابتکاری را بیابید.

طوفان مغزی احتمالاً محبوب ترین روش تولید ایده‌ها است، در حالی که طوفان مغزی معکوس نیز به نحوی مشابه عمل می‌کند.

اما با پرسیدن اینکه چگونه می‌توانید نتایج متضادی از یک مورد دلخواه بدست آورید و سپس راه حل را در ذهن خود بچرخانید، شروع می‌شود.

فراموش نکنید که در نظر بگیرید چگونه افراد خارج از گروه ممکن است تصمیم شما را تحت تأثیر قرار دهند یا از تصمیم شما تحت تأثیر قرار بگیرند.

شما همچنین می‌توانید از افراد بی طرف بخواهید تا به بحث برای تشویق شرکت کنندگان موجود برای پذیرش دیدگاه‌های کاربردی مختلف (به عنوان مثال، یک شخص بازاریابی که از نقطه نظر مدیر مالی سخن می‌گوید) بپیوندند.

هنگامی که ایده‌ها شروع به ظهور کردند، با استفاده از Diagrams Affinity یا فلوچارت آنها را به موضوعات و گروه‌های مشترک سازماندهی کنید.

مرحله ۴: گزینه‌های خود را بررسی کنید

هنگامی که شما راضی هستید که انتخاب خوبی از گزینه‌های واقع بینانه داشته‌اید، وقت آن است که امکان سنجی، خطرات و پیامدهای هر یک را ارزیابی کنید.

تقریباً در هر تصمیمی، مقداری ریسک وجود دارد.

شما می‌توانید از تجزیه و تحلیل ریسک (Risk Analysis) استفاده کنید تا رویکردی ساختاری برای ارزیابی تهدیدها و ارزیابی احتمال وقوع رویدادهای ناخوشایندی که ممکن است برای مدیریت عواقب سنگینی داشته باشد، اتخاذ کنید.

روش دیگری برای ارزیابی گزینه‌های شما این است که عواقب بالقوه هر یک را در نظر بگیرید.

ملاحظات دیگر این است که آیا منابع شما کافی است، راهکار با اهداف شما منطبق است، و این تصمیم در طولانی مدت کار خواهد کرد.

مرحله ۵: بهترین راهکار را انتخاب کنید

پس از اینکه گزینه‌ها را ارزیابی کردید، گام بعدی تصمیم گیری است.

اگر گزینه‌ای خاص بهتر از بقیه باشد، انتخاب شما واضح خواهد بود، اما اگر شما هنوز گزینه‌های مختلف قابل رقابتی داشته باشید، ابزارهای زیادی وجود دارد که به شما در تصمیم گیری میان آنها کمک می‌کند.

اگر معیارهای مختلفی برای بررسی داشته باشید، از تجزیه و تحلیل ماتریس تصمیم گیری (Decision Matrix Analysis) برای مقایسه آنها به طور مطمئن و دقیق استفاده کنید، یا اگر می‌خواهید اهمیت نسبی آنها را تعیین کنید.

تجزیه و تحلیل مقایسه زوج به زوج (Paired Comparison Analysis) را انجام دهید تا تصمیم بگیرید که کدامیک از موارد حامل فاکتورهای مهم در تصمیم شما هستند.

درخت‌های تصمیم گیری (Decision Trees) نیز در انتخاب بین گزینه‌های مختلف مالی مفید هستند. 

اینها به شما کمک می‌کنند تا به راحتی گزینه‌هایی را حذف کنید و احتمال موفقیت یا شکست پروژه خود را در فرآیند تصمیم گیری به دست آورید.

مرحله ۶: برنامه خود را ارزیابی کنید

با وجود تمام تلاش و کار سخت که قبلاً در ارزیابی و انتخاب گزینه‌ها سرمایه گذاری کرده‌اید، در این مرحله می‌توانید وسوسه شوید، اما حالا بیش از هر زمان دیگری، وقت آن است که تصمیم خود را درک کنید.

بالاخره داشتن ادراک برای شناسایی این که چرا همه چیز مسیر اشتباهی طی کرده بسیار عالی است، اما جلوگیری از اشتباهات در ابتدا خیلی بهتر است!

قبل از اینکه شروع به پیاده سازی تصمیم خود کنید، نگاهی طولانی و بی طرف به آن داشته باشید تا اطمینان حاصل کنید که کامل شده و اشتباهات رایج در این فرآیند رخ نداده است.

تصمیم نهایی شما باید به همان اندازه‌ی حقایق و تحقیقات مورد استفاده شما برای ایجاد آن خوب باشد.

اطمینان حاصل کنید که اطلاعات شما قابل اعتماد است و شما بهترین کار خود را انجام داده‌اید تا “بهترین داده‌ها” را انتخاب کنید.

در مورد نتایج اولیه خود با ذینفعان مهم بحث کنید تا آنها بتوانند نقاط ضعف را بیابند، توصیه‌ها و پیشنهاداتی را ارائه دهند و نتایج شما را پشتیبانی کنند.

همچنین به شهود خود گوش کنید و بی سر و صدا و روشمند فرضیه‌ها و تصمیمات خود را در برابر تجربه خود آزمایش کنید.

اگر شک دارید، به طور کامل آنها را بررسی کنید تا کارهایی را که باعث ایجاد مشکل می‌شود، انجام ندهید.

مرحله ۷: تصمیم خود را به همه اطلاع دهید و اقدام کنید

هنگامی که تصمیم خود را اتخاذ می‌کنید، باید آن را به همه افراد متأثر از آن با روشی جذاب و الهام بخش در میان بگذارید.

با بحث درباره اینکه چرا و چگونه به این تصمیم رسیده‌اید، آنها را در اجرای راهکار مشارکت دهید.

هرچه اطلاعات بیشتری درباره ریسک‌ها و مزایای پیش بینی شده ارائه دهید، بیشتر احتمال دارد که افراد از تصمیم شما حمایت کنند.

اگر افراد نقصی را در فرآیند شما نشان دهند، برای استقبال از نظرات آنها و بررسی مناسب طرح‌های خود فروتنی داشته باشید.

بهتر است این کار را هم اکنون انجام دهید، چرا که اگر طرح‌هایتان شکست بخورند، ارزانتر از انجام این کار با هزینه (و شرم) است.

نکات کلیدی

اگر چه حل مشکل و تصمیم گیری فرآیندهای متفاوتی هستند، اما اغلب لازم است که هنگام تصمیم گیری‌های پیچیده آنها را ترکیب کنیم.

به طور سیستماتیک ابزارهای حل مشکل و تصمیم گیری می‌تواند به شما در تصمیم گیری‌های کاملاً آگاهانه، چه به صورت انفرادی یا به عنوان بخشی از یک گروه کمک کند.

منبع: mindtools