درمان بین فردی

درمان بین فردی (IPT) یک درمان کوتاه مدت اختلال افسردگی اساسی است.

جرالادکلرمن و میرناویسمن در کتابچه ای این روش را برای نخستین بار توصیف و همچنین طی کار آزمایی های بالینی تصادفی آن را آزمایش کرده اند.

IPT ابتدا در تلاش برای ارائه روش فعلی روان درمانی در افسردگی تدوین شد.

در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید

در روان درمانی بین فردی فرض بر این است که پیدایش و تداوم برخی بیماری های روان پزشکی در بافتار اجتماعی و بین فردی صورت می گیرد و شروع بیماری، پاسخ به درمان و فرجام بیماری تحت تأثیر روابط بین فردی بیمار و افراد مهم زندگیش قرار دارد.

هدف کلی روان درمانی بین فردی کاهش یا حذف علایم روان پزشکی توسط بهبود کیفیت روابط بین فردی فعلی و کارکرد اجتماعی بیمار است.

تعداد معمول جلسات 12 تا 20 جلسه و حدود 4 تا 5 ماه طول می کشد.

روان درمانی بین فردی از سه مرحله مشخص تشکیل شده است:

(1) مرحله ابتدایی شامل شناسایی حوزه ای از مشکل است که هدف درمان قرار می گیرد.

(2) در مرحله میانی بر روی حوزه یا حوزه های مشکل هدف کار می شود. 

(3)مرحله پایانی یا خاتمه درمان بر تحکیم منافع حاصل شده در جریان درمان و آماده سازی بیمار برای ادامه مستقل کار متمرکز است.

فنون روان درمانی بین فردی انفرادی

مرحله ابتدایی. جلسات 1 تا 5 معمولاً مرحله ابتدایی IPT را تشکیل می دهند.

پس از ارزیابی علایم روان پزشکی فعلی بیمار و اخذ تاریخچه این علایم، درمانگر یک تشخیص رسمی را به بیمار ارائه می کند.

سپس بیمار و درمانگر در مورد تشخیص و انتظارات از درمان با همدیگر گفتگو می کنند.

تعیین نقش بیمار در این مرحله به کارکرد دوگانه ی اعطای اجازه بهبود و نیز مسئولیت بهبودی به بیمار کمک می کند.

درمانگر منطق روان درمانی بین فردی را توضیح می دهد و تأکید می کند که درمان بر شناسایی و تغییر الگوهای بین فردی معیوب مرتبط با علایم روان پزشکی متمرکز است.

درمانگر برای تعیین کانون دقیق درمان، یک پرسشنامه بین فردی را تکمیل کرده و براساس آن مفهوم پردازی(فرمولاسیون) بین فردی را تهیه می کند.

در مفهوم پردازی بین فردی، درمانگر علایم روان پزشکی بیمار را به یکی از چهار حوزه مشکل بین فردی (سوگ، کمبودهای بین فردی، اختلاف بین فردی بر سر نقش افراد، یا گذار نقش) مرتبط می سازد.

پیش از شروع مرحله میانی موافقت بیمار با نظر درمانگر در مورد تعیین حوزه مشکل و کاربر روی این حوزه ضرورت دارد.

 

 

 

 

 

 

 

مرحله میانی. مرحله میانی (معمولاً جلسات 8 تا 10) شامل کار درمانی است.

تکلیف اساسی در سراسر مرحله میانی تقویت پیوند بین تغییرات انجام گرفته در حیات بین فردی بیمار با تغییر علایم روان پزشکی او است.

در خلال این مرحله، درمانگر راهبردهای درمانی مختص حوزه های مشکل دار شناسایی شده را به کار می گیرد.

مرحله پایانی. در مرحله پایانی (معمولاً جلسات 16 تا 20) درمانگر با صراحت موضوع خاتمه درمان را با بیمار در میان می گذارد و او را کمک می کند که پایان درمان را به عنوان دوره احتمالی سوگ بشناسد.

در طول این مرحله بیمار تشویق می شود تغییرات اختصاصی در علایم روان پزشکی، بخصوص تغییرات مرتبط با بهبود در حوزه یا حوزه های مشکل شناسایی شده را توصیف کند.

درمانگر همچنین بیمار را در موارد زیر کمک می کند:

ارزیابی و تحکیم منافع حاصل از درمان، بیان تفصیلی برنامه های حفظ پیشرفت های حاصله در حوزه یا حوزه های مشکل بین فردی شناسایی شده و بیان رئوس کار باقیمانده برای ادامه توسط بیمار به تنهایی.

بیماران همچنین تشویق می شوند نشانه های هشداردهنده زودرس عود علایم و برنامه عملی خود را شناسایی کنند.

روان درمانی بین فردی در شکل گروهی

در راستای توسعه IPT، اخیراً شکل گروهی این روش درمانی ارائه شده است.

IPT گروهی در مقایسه با درمان انفرادی مزایای بالقوه زیادی دارد، برای مثال گروهی که عضویت در آن براساس مشابهت تشخیصی (مانند افسردگی، جمعیت هراسی، اختلالات خوردن) استوار است، می تواند سبب شود دغدغه بیماران مبنی بر اینکه فقط آنها دچار فلان اختلال روان پزشکی هستند کاهش یابد و در عین حال محیطی اجتماعی برای بیماران منزوی، کناره جو یا بی ارتباط با دیگران فراهم می کند.

با توجه به تعداد و انواع مختلف تعاملات بین فردی در شرایط گروهی، مهارت های بین فردی که آموخته می شوند با سهولت بیشتری نسبت به درمان انفرادی به حمایت اجتماعی بیرونی بیمار انتقال می یابد.

علاوه بر این، اسلوب گروهی، خصوصیات درمانی خاصی دارد که در روان درمانی انفرادی دیده نمی شود (مانند یادگیری بین فردی).

شکل گروهی IPT همچنین شناسایی مشکلات مشترک در بسیاری از بیماران را تسهیل کرده و جایگزین مقرون به صرفه ای برای درمان انفرادی محسوب می شود.

سیر زمانی و ساختار درمان. سیر معمول IPT گروهی 20 جلسه در طول یک دوره 5 ماهه است.

توصیه می شود تعداد اعضای گروه 6 تا 9 نفر بوده و بسته به منابع موجود و نیازهای آموزشی یک یا دو رهبر گروه در آن حضور داشته باشند.

برای هر یک از اعضا سه جلسه انفرادی برگزار می شود (قبل و بعد از جلسات گروهی و یک جلسه نیز در میانه جلسات).

زمان بندی این جلسات متناسب با مقاطع زمانی مهم در سه مرحله IPT است.

هدف از جلسات گروهی این است که در کنار سایر فنون درمانی تمرکز راهبردی و انحصاری بر روی حوزه های مشکل بین فردی هر بیمار حفظ شود.

جلسات پیش از گروه. جلسه پیش از گروه برای تسهیل کار اختصاصی هر بیمار در مرحله نخست IPT گروهی اهمیت اساسی دارد.

این جلسه 2 ساعته بر شناسایی حوزه های مشکل بین فردی، انعقاد قرارداد درمانی برای کار بر روی حوزه های مشکل و آماده سازی بیمار جهت درمان گروهی متمرکز است.

پس از شناسایی مشکل یا مشکلات بین فردی بیمار (نقایص بین فردی، اختلاف نقش، گذارهای نقش یا سوگ) درمانگر با همکاری بیمار تجویزات عینی جهت تغییر و نیز گام های اختصاصی که بیمار بایستی برای بهبود روابط اجتماعی و الگوهای ارتباطی بردارد را جمع بندی می کند.

این اهداف درمانی به زبانی بیان می شوند که تا حد امکان اختصاصی بوده و برای بیمار معنادار باشند.

پیش از شروع کار گروهی، هر عضو گروه خلاصه مکتوبی از اهداف خویش را دریافت می کند و به وی گفته می شود که این اهداف راهنمای کار وی در گروه خواهد بود.

عنصر مهم درگیر درجلسه پیش از گروه، آماده سازی مناسب بیمار برای درمان گروهی است.

به عبارت دیگر بیمار تشویق می شود که گروه ها را آزمایشگاهی بین فردی بداند که در آن می تواند رویکردهای جدید را برای مقابله با موقعیت های دشوار بین فردی مهمی که در گوره آموخته می شوند مطلع می شوند (مانند مواجهه بین فردی، ارتباط صادقانه، بیان احساسات) و تشویق می شوند وقتی تغییر را در سایر اعضا می بینند از آنان بیاموزند.

درمانگر تأکید می کند که بیمار بایستی کار خود در گروه را بر تغییر موقعیت های بین فردی فعلی یا تقویت روابط موجود مهم خود متمرکز سازد و از گروه به عنوان جایگزینی برای شبکه اجتماعی استفاده نکند.

مرحله ابتدایی. پنج جلسه نخست درمان گروهی شامل مرحله ابتدایی در IPT گروهی است.

در طول این مرحله، درمانگر بر روی پرورش هنجارهای مثبت گروهی و انسجام گروه کار می کند و در عین حال بر مشترک بودن علایم اعضا و نحوه پرداختن به آنها در فضای گروه تاکید می کند.

در این مرحله اعضای گروه تشویق می شوند تا اهداف خود را با گروه مرور کرده و برخی تغییرات ابتدایی در حوزه های مشکل بین فردی خود به عمل آورند.

وقتی اعضا شروع به امتحان تغییرات مندرج در اهداف می کنند، درمانگر با همکاری تک تک اعضا پیش از شروع مرحله میانی به چک و اصلاح حوزه های هدف افراد می پردازد.

مرحله میانی. در خلال مرحله میانی کار IPT گروهی (جلسات 6 تا 15)، اعضا کارهای انجام شده بر روی اهداف خود را با یکدیگر در میان می گذارند و همزمان درمانگر پیوند میان اعضا را تسهیل می کند.

برخلاف رویکردهای گروهی تعاملی، روان درمانگر بین فردی گروهی کمتر به فرایندها و روابط داخل گروه می پردازد مگر اینکه با کار بر روی حوزه مشکل بین فردی یکی از اعضا ارتباط داشته باشند.

اما درمانگر پیوسته و به صورت مستمر اعضای گروه را تشویق می کند مهارت های بین فردی آموخته شده جدید را در داخل و مهمتر از همه، خارج از گروه تمرین کنند.

در اینجا نیز همچون IPT انفرادی، کار اساسی در سرتاسر مرحله میانی تأکید بر ارتباط مشکلات اعضا در زندگی بین فردی خود و مشکلات روان پزشکی آنها است.

جلسه میانه درمان. جلسه انفرادی میانه درمان در اواسط مرحله میانی(معمولاً بین جلسات 10 و 11) برگزار می شود.

این جلسه فرصتی برای مرور مفصل پیشرفت هر یک از اعضا در زمینه مشکلات خود و اصلاح اهداف بین فردی فراهم می کند.

درمانگر در این جلسه برای تأکید بر رئوس کار باقیمانده در درون و بیرون گروه تا قبل از خاتمه درمان، با اعضای گروه مجدداً قراردادی منعقد می کند.

مرحله پایانی. در مرحله پایانی (جلسات 16 تا 20)، درمانگر به وضوح در مورد خاتمه درمان با اعضای گروه گفتگو می کند و به آنها کمک می کند تا خاتمه درمان را به عنوان دوره ای از سوگ و فقدان بالقوه بشناسد.

درمانگر اعضاء را کمک می کند تا پیشرفت خود و پیشرفت سایر اعضا را ببینند.

در خلال این مرحله اعضای گروه تشویق می شوند که تغییرات اختصاصی در علایم روان پزشکی خود، بخصوص موارد مرتبط با پیشرفت های حاصله در روابط و حوزه مشکل شناسایی شده را توصیف کنند.

هر چند بسیار پیش می آید که اعضای گروه بخواهند خودشان جلسات گروهی را ادامه دهند یا گردهمایی های مکرری داشته باشند، اما اعضای گروه تشویق میشوند از این مرحله گروه به عنوان جلسه رسمی خداحافظی با یکدیگر و درمانگر استفاده کنند.

درمانگر یا درمانگران نیز از این مرحله برای تشویق اعضاء در جهت بیان مفصل برنامه های خود برای حفظ پیشرفت های حاصله در حوزه یا حوزه های مشکل بین فردی شناسایی شده و بیان رئوس کار باقیمانده استفاه می کنند.

جلسه پس از درمان. جلسه پس از درمان یک هفته پس از جلسه پایانی گروه برگزار می شود.

درمانگر از این جلسه انفرادی پایانی برای تدوین طرح مختص هر عضو گروه جهت ادامه کار بر روی اهداف بین فردی استفاده می کند.

درمانگر تجربه حضور در گروه و تغییراتی که فرد در حوزه مشکل بین فردی و روابط مهمش اعمال کرده مرور می کند.