رفتن یا نرفتن: مساله این نیست! (بررسی روانشناختی تصمیم مهاجرت)

مهاجرت یکی از پدیده‌هایی است که در سراسر جهان رخ می‌دهد. مهاجرت ممکن است به دلیل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و یا دلایل دیگری صورت گیرد. مهاجرت به کشورهای دیگر می‌تواند برای افراد تجربه‌ای جذاب باشد و این تجربه می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای روی زندگی آن‌ها داشته باشد، از جمله در زمینه‌ی روانشناسی. در ایران، مهاجرت نیز یکی از پدیده‌هایی است که برای بسیاری از ایرانیان به وقوع می‌پیوندد.
مهاجرت برای ایرانیان یک تجربه چالش برانگیز است. عواملی از جمله ناشی از تفاوت فرهنگی، چالش‌های اقتصادی، مشکلات زبانی و … ممکن است برای مهاجران در زمان تطبیق با جامعه میزبان، سختی‌هایی را ایجاد کند. برای بسیاری از مهاجران، مهاجرت به کشوری جدید به دنبال یافتن شغل بهتر و دسترسی به منابع بیشتر است.
در این مقاله، به موضوع روانشناسی مهاجرت در ایرانیان پرداخته خواهد شد. برای شروع، به بررسی اینکه چرا ایرانیان به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند، پرداخته خواهد شد. سپس، تأثیر مهاجرت بر روان و رفتار مهاجران، به همراه چالش‌هایی که در طی این فرایند با آن مواجه می‌شوند، بررسی خواهد شد. در پایان، به بررسی راهکارهایی که می‌تواند به مهاجران کمک کند تا این چالش‌ها را بهتر مدیریت کنند، پرداخته خواهد شد:
۱. دلایل مهاجرت ایرانیان مهاجرت ایرانیان به کشورهای دیگر برای دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. برخی از این دلایل عبارت‌اند از:
شغل بهتر و درآمد بالاتر: برای بسیاری از ایرانیان، مهاجرت به کشور دیگر برای یافتن شغل بهتر و درآمد بالاتر است.
تحصیلات و آموزش: برخی ایرانیان به دنبال فرصت بیشتری برای تحصیلات بیشتر و یا دسترسی به آموزش‌هایی هستند که در کشور خودشان قابل دسترسی نیست.
سیاست: برای برخی ایرانیان، مهاجرت به کشور دیگر به دلیل محدودیت‌های سیاسی در کشور خودشان صورت می‌گیرد.
خانواده و روابط: برای برخی ایرانیان، مهاجرت به دلیل خانواده و روابط نزدیک با افرادی که در کشور مقصد زندگی می‌کنند، اتفاق می‌افتد.
۲. تأثیر مهاجرت بر روان و رفتار مهاجران مهاجرت به کشورهای دیگر می‌تواند تأثیرات بسیار گسترده‌ای روی روان و رفتار مهاجران داشته باشد. برخی از این تأثیرات عبارت‌اند از:
افزایش استرس: مهاجرت می‌تواند برای مهاجران به دلیل تفاوت‌های فرهنگی، مشکلات زبانی و سایر چالش‌هایی که در طی این فرایند با آن مواجه می‌شوند، یک تجربه استرس‌زا باشد.
افزایش افسردگی و اضطراب: برخی مهاجران ممکن است در طول فرایند تطبیق با جامعه میزبان احساس اضطراب و یا افسردگی کنند.
افزایش ریسک اعتیاد: برخی مهاجران در جامعه میزبان ممکن است با مشکلات اجتماعی و فرهنگی مواجه شوند که این مشکلات می‌تواند باعث شود که افراد ریسک بیشتری برای اعتیاد به مواد مخدر داشته باشند.
تأثیرات روی روابط خانوادگی: مهاجرت ممکن است باعث تغییرات قابل توجهی در روابط خانوادگی مهاجران شود، به خصوص در صورتی که برخی اعضای خانواده در کشور مقصد قرار نداشته باشند.
تأثیرات روی هویت فردی: مهاجرت ممکن است باعث تغییرات قابل توجهی در هویت فردی مهاجران شود، به دلیل این که آنها در یک فضای فرهنگی متفاوت و در معرض چالش‌هایی که در کشور مقصد با آن مواجه می‌شوند، قرار می‌گیرند.
۳. روانشناسی مهاجرت ایرانیان مهاجرت به کشورهای دیگر برای ایرانیان یک تجربه بسیار پیچیده و چالش برانگیز است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر روی روانشان داشته باشد. برخی از مسائل روانشناسی که ممکن است برای مهاجران ایرانیان پیش آید عبارت‌اند از:
اضطراب و افسردگی: مهاجرت می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و افسردگی شود که ممکن است به دلیل تنهایی، کاهش شبکه اجتماعی و یا مشکلات مالی باشد.
تعارض هویتی: مهاجرت ممکن است باعث تعارض هویتی برای مهاجران شود که ممکن است به دلیل تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی باشد.
مشکلات اجتماعی: مهاجرت ممکن است باعث شود که مهاجران با مشکلات اجتماعی مواجه شوند، از جمله نداشتن دوستان و شبکه اجتماعی قوی، نامفهوم بودن قوانین و رسوم محلی، و عدم دسترسی به خدمات و منابع اجتماعی در کشور مقصد.
تأثیرات روی روابط خانوادگی: مهاجرت ممکن است باعث تغییرات مهمی در روابط خانوادگی شود. برای بعضی مهاجران، فاصله فیزیکی با خانواده و دوستان در کشور مبدأ می‌تواند به عنوان یک عامل تنش‌زا عمل کند و باعث شود که ایشان احساس تنهایی کنند و در گرفتاری‌های روانی قرار بگیرند.

افزایش خطر اعتیاد: یکی از مشکلاتی که ممکن است برای مهاجران ایرانیان پیش آید، افزایش خطر اعتیاد به مواد مخدر است. در برخی موارد، تنهایی، فشار روانی، و شرایط مالی نامطلوب مهاجران می‌تواند به عنوان عوامل ریسک افزایش خطر اعتیاد عمل کند.
اضطراب هنگام بازگشت به کشور مبدأ: مهاجرت برای بسیاری از مهاجران به عنوان یک تجربه چالش برانگیز شناخته می‌شود. بازگشت به کشور مبدأ نیز به همراه خود مشکلات و چالش‌هایی قابل توجهی برای این افراد به همراه دارد. این مشکلات می‌تواند شامل تعارض هویتی، فراموشی زبان، و بروز اختلالات روانی باشد.
مقابله با تغییرات: مهاجرت برای ایرانیان به عنوان یک تجربه زندگی مهم و تغییرات قابل توجهی را برای آن‌ها به همراه دارد. مهاجران ممکن است برای مقابله با تغییرات مرتبط با زندگی در محیط جدید، برای مثال تعارض فرهنگی، تنش‌های اجتماعی و تفاوت‌های اجتماعی و فرهنگی رو به رو شوند. این تغییرات ممکن است باعث تنش‌های روانی و استرس برای مهاجران شوند.
تأثیرات اقتصادی: بسیاری از مهاجران ایرانیان، به دنبال بهبود شرایط اقتصادی هستند. با این حال، مهاجرت نیز هزینه‌هایی را برای آن‌ها به همراه دارد، مانند هزینه‌های مربوط به پذیرش، انتقال و ترکیب مجدد با خانواده در کشور مقصد. همچنین، برخی مهاجران در کشور مبدأ خود از کار خارج شده‌اند و باید در کشور مقصد شروع به کار کنند، که ممکن است باعث افزایش فشار اقتصادی برای آن‌ها شود.
اختلال در یادگیری و تحصیلات: برای بسیاری از مهاجران ایرانیان، تحصیل در کشور مقصد یک فرصت برای بهبود زندگی و شغل است. با این حال، اختلاف در سیستم تحصیلی، مشکلات زبان و تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند باعث اختلال در یادگیری و تحصیلات آن‌ها شود.
تأثیرات سیاسی: مهاجرت ممکن است با مشکلات سیاسی همراه باشد. برای بعضی مهاجران، خارج شدن از کشور مبدأ به دلیل دلایل سیاسی ممکن است باعث شود که آن‌ها به عنوان پناهجو در کشور مقصد شناخته شوند. این مسئله می‌تواند باعث شود که ایشان تحت فشار سیاسی قرار گیرند و احساس ناراحتی و تنش کنند.
با توجه به این تأثیرات، مهاجرت برای ایرانیان می‌تواند یک تجربه تناقض‌آمیز باشد که همزمان مزایا و معایب بسیاری دارد. با این حال، مهاجرت برای بسیاری از ایرانیان، به دنبال بهبود شرایط زندگی و ایجاد فرصت‌های جدید است.
برای کمک به مهاجران ایرانی در تطبیق با شرایط جدید خود، برخی راهکارها و رویکردهای روان‌شناسی وجود دارد. به‌عنوان مثال، ارائه خدمات روان‌شناسی به مهاجران می‌تواند در کاهش تنش‌ها و استرس ویژه کمک کند. این خدمات می‌تواند شامل مشاوره‌های فردی و گروهی، روش‌های آموزشی، تحلیل‌های فرهنگی و تحلیل‌های تفاضل‌های فرهنگی باشد.
همچنین، برای کاهش تعارضات فرهنگی، افزایش اطلاعات فرهنگی و آشنایی با فرهنگ کشور مقصد می‌تواند مفید باشد. این کار می‌تواند با ارائه دوره‌های آموزشی و آشنایی با فرهنگ کشور مقصد، همانند تحصیل زبان، کمک کند. علاوه بر این، فرهنگ کشور مبدأ نیز برای افزایش آگاهی و بهبود تفاهمات مهاجران ایرانی می‌تواند مفید باشد.
در نهایت، برای کمک به مهاجران ایرانی در تطبیق با شرایط جدید، دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی می‌توانند با ارائه خدمات و حمایت‌های مالی، اجتماعی و سیاسی، مهاجران را در تطبیق با شرایط جدید خود یاری دهند.
در نتیجه، مهاجرت برای بسیاری از ایرانیان، یک راه حل برای بهبود شرایط زندگی و شغل است. با این حال، برای موفقیت در تطبیق با شرایط جدید، مهاجران نیاز به پشتیبانی روان‌شناسی دارند. ارائه خدمات روان‌شناسی به مهاجران، از جمله راهکارهای مفیدی است که می‌تواند در کاهش تنش‌ها و استرس‌های مرتبط با مهاجرت کمک کند. این خدمات می‌توانند شامل مشاوره‌های فردی و گروهی، روش‌های آموزشی، تحلیل‌های فرهنگی و تحلیل‌های تفاضل‌های فرهنگی باشد.
به‌طوری‌که برای ارائه این خدمات، ابتدا باید فرهنگ و تفاوت‌های فرهنگی مهاجران با جامعه مقصد به خوبی درک شود. این درک می‌تواند برای مقابله با تعارضات فرهنگی و کاهش تنش‌های مربوط به آنها مفید باشد. همچنین، آموزش زبان و اطلاعات فرهنگی در مورد جامعه مقصد نیز می‌تواند در افزایش تعاملات مهاجران با جامعه محلی کمک کند.
علاوه بر این، در ارائه خدمات روان‌شناسی به مهاجران، بهتر است از روش‌هایی مثل مشاوره گروهی استفاده کرد. چراکه مهاجرینگ می‌تواند احساس انزوا و تنهایی را تجربه کنند و ارتباط با افرادی که به همان شرایط برخورد کرده‌اند می‌تواند به آنها کمک کند که با تجربیاتشان مواجه شوند و بهبود پیدا کنند.

همچنین، توسعه شبکه‌های اجتماعی و افزایش ارتباطات مهاجران با خانواده و دوستان در میهمانی به آنها کمک می‌کند که از احساس تنهایی و انزوا جلوگیری کنند.
توجه به این موضوع نیز مهم است که مهاجرین برای تطبیق با شرایط جدید نیاز به توسعه مهارت‌های ارتباطی دارند. این مهارت‌ها می‌توانند شامل مهارت‌های ارتباطی با جامعه محلی، مهارت‌های ارتباطی در محیط کار، مهارت‌های ارتباطی با خانواده و دوستان در میهمانی و مهارت‌های ارتباطی با اعضای خانواده در کشور مبدا باشند.
به‌طوری‌که در زمینه مهارت‌های ارتباطی با جامعه محلی، بهتر است مهاجران با فرهنگ جامعه مقصد آشنا شوند و با توجه به تفاوت‌های فرهنگی، بتوانند ارتباطات خوبی با اعضای جامعه برقرار کنند. همچنین، در زمینه مهارت‌های ارتباطی در محیط کار، آشنایی با فرهنگ کاری جامعه مقصد و همچنین آموزش مهارت‌های ارتباطی در محیط کار به مهاجران کمک می‌کند تا بتوانند به خوبی در محیط کارشان عمل کنند.
در زمینه مهارت‌های ارتباطی با خانواده و دوستان در میهمانی، مهاجران باید بتوانند به خوبی با خانواده‌های میهمانشان وارد تعامل شوند و بتوانند در این تعاملات با توجه به تفاوت‌های فرهنگی به دیگران احترام بگذارند و با آنها به خوبی ارتباط برقرار کنند. همچنین، در زمینه مهارت‌های ارتباطی با اعضای خانواده در کشور مبدا، مهاجران باید بتوانند با خانواده‌های خود در ارتباط باشند و از دوری و انزوای خود در برابر خانواده‌های خود جلوگیری کنند.

با توجه به مسائل مطرح شده، مشخص است که مهاجرت برای ایرانیان یک تجربه چالش برانگیز است که در کنار فواید و مزایایی که با خود به همراه دارد، مشکلات و نیازهایی را نیز ایجاد می‌کند. برای مدیریت بهتر این تجربه، مهاجران نیاز دارند تا به شناخت خود، شناخت فرهنگ میزبانی، توانایی‌های ارتباطی، مهارت‌های شغلی و تحصیلی، زبان محلی و سایر مهارت‌هایی که برای تطبیق با شرایط جدید لازم است، توجه کنند.
همچنین، مهم است که مهاجران با مراجع و سازمان‌های مختلفی که به هدف ارائه خدمات به مهاجران تشکیل شده‌اند، آشنا شوند و از خدمات و مشاوره‌های آنها بهره ببرند. برای مثال، مراجع مختلفی مانند سازمان‌هایی که به کمک به تحصیل کنندگان بین المللی می‌پردازند، مراکزی که به ارائه خدمات به زبان‌آموزان و یا به توانایی‌های شغلی آنها می‌پردازند، مراکزی که به ارائه خدمات به پناهجویان می‌پردازند و… می‌توانند به مهاجران در مدیریت بهتر تجربه مهاجرت کمک کنند.
در نهایت، باید گفت که ایرانیان مهاجر به کشورهای مختلف جهان، یکی از پرجمعیت‌ترین جامعه‌های مهاجر دنیا هستند و این تجربه برای این افراد به دلیل تفاوت فرهنگی، زبان، شرایط اقتصادی و… می‌تواند چالش برانگیز باشد. با این حال، مداومت دادن به تحصیلات، تلاش برای یادگیری زبان، استفاده از منابع و خدمات مختلف، تلاش برای ایجاد ارتباط با فرهنگ میزبانی و مشارکت در فعالیت‌های جامعه‌ای، می‌توانند به مهاجران کمک کنند که تجربه مهاجرت خود را بهبود بخشند و از فرصت‌هایی که این تجربه با خود به همراه دارد، بهتر بهره ببرند.
با توجه به تحولات اخیر در سیاست‌های مهاجرتی در ایران و جهان، به نظر می‌رسد که تجربه مهاجرت برای ایرانیان به یکی از مهمترین موضوعات روانشناسی در کشور تبدیل شده است. این موضوع به دلیل تاثیرات شگرفی که بر روی سلامت روانی و فیزیکی مهاجران دارد، باعث شده است که جامعه‌ی روانشناسی به طور فزاینده‌ای در جهت بررسی و تحلیل این تجربه اهتمام بیشتری نشان دهد.
به عنوان نتیجه‌گیری، مهاجرت به یک تجربه چالش برانگیز برای ایرانیان تبدیل شده است که همراه با فرصت‌هایی است، اما نیاز به مدیریت درست و تلاش برای تطبیق با شرایط جدید دارد. با توجه به تحولات اخیر در سیاست‌های مهاجرتی در ایران و جهان، به نظر می‌رسد که تجربه مهاجرت برای ایرانیان به یکی از مهمترین موضوعات روانشناسی در کشور تبدیل شده است و نیاز به توجه بیشتری از جامعه روانشناسی به این موضوع وجود دارد.
رفرنس:
“Psychological adjustment of Iranian immigrants and their descendants in Canada and the United States: A review” که در مجله International Journal of Psychology