سلامت روان در بیماران مبتلا به دیابت

دیابت یا بیماری قند سالیان درازی است گریبان‌گیر بشر می‌باشد، در سراسر دنیا پراکنده بوده و در تمام سنین دیده می‌شود.

دیابت انواع گوناگونی دارد که در صورت شناخت، کنترل و درمان، کنترل‌پذیر بوده و در افراد شناخته شده مشکلات عمده‌ای ایجاد نمی‌کند. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت هستند که از سال ۱۹۸۷ میلادی آمار افراد مبتلا سه برابر افزایش یافته است و به پیش بینی فدراسیون بین‌المللی دیابت تا سال ۲۰۱۰ به دو برابر میزان کنونی خواهد رسید.

دیابت از بیماری‌های مزمن شایع می‌باشد که باعث به خطر افتادن سلامت روانشناختی افراد می‌شود. از این رو در سال‌های اخیر ارتقاء شادکامی و سلامت روان این بیماران مورد توجه درمانگران قرار گرفته است.

از جمله مسایل شایع که سلامت روان و همچنین درمان موثر بیماران مبتلا به دیابت را به خطر می اندازد، ۳ مساله انکار و خشم و افسردگی است.

آگاهی از این مسایل و روش برخورد با آن ها نه تنها برای بیماران بلکه برای خانواده بیماران مبتلا به دیابت ضروری است.

در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد برای بررسی این مسایل همراه باشید.

انکار

انکار یک ندای درونی است که دائما به شما این جمله را گوشزد می کند: “من نه”.

اکثر افراد وقتی متوجه می شوند که به دیابت مبتلا شده اند، آن را انکار می کنند.

آنها می گویند: “من آن را باور نمی کنم. باید یک اشتباهی شده باشد.”

اولین واکنش مشکل اصلی نیست. در واقع، این بسیار رایج است که برخی از پزشکان فکر می کنند که این بخشی از روند پذیرش بیماری است.

وقتی شما دچار دیابت می شوید، مشکلاتی برایتان به وجود می آید. انکار طولانی مدت شما را از یادگیری آنچه شما باید برای حفظ سلامت خود بدانید، باز می دارد.

 

چرا انکار؟

گاهی اوقات انکار با اهداف مختلفی انجام می شود. این یک راه برای مقابله با اخبار بد است.

انکار می تواند شما را از ابتلا به افسردگی نجات دهد. این واکنش به شما این امکان را می دهد که کم کم خود را برای پذیرش اتفاق پیش آمده آماده کنید.

اما این واکنش ممکن است بارها تکرار شود. انکار اینکه دیابت شما جدی است، باعث می شود نتوانید از خود مراقبت کنید.

این کار باعث می شود شما از پذیرش اینکه دیابت یک بیماری مادام العمر و مزمن است که اگر بدون درمان باقی بماند ممکن است عوارض ایجاد کند، محروم بمانید.

انکار همچنین اجازه می دهد خانواده و دوستان تظاهر کنند که هیچ اتفاقی نیفتاده است.

پزشکانی که در مراقبت از دیابت متخصص نیستند ممکن است انکار شما را تقویت کنند.

آنها ممکن است به شما بگویند که دیابت شما از نوع بسیار خفیف است.

آنها با گفتن این جملات پیام غلطی را به شما منتقل می کنند. جمله ای که اکثر آنها می گویند، عبارت است از: “نگران نباش. دیابت شما به اندازه ای جدی نیست که به شما آسیب برساند.”

علائم انکار

انکار چندین علامت دارد. اگر شما به این مسائل فکر می کنید یا آنها را بر زبان می آورید، در واقع دارید بخشی از درمان و مراقبت ها را نادیده می گیرید.

این بیماری آسیب جدی به من نمی رساند؛

این بیماری خود به خود درمان می شود؛

بعدا به دکتر می روم؛

برای انجام مراقبت ها وقت ندارم؛

دیابت من جدی نیست من فقط باید یک قرص مصرف کنم.

خطری پنهان

از آنجا که انکار می تواند بخشی از انجام مراقبت ها را مختل کند، می تواند خطرناک باشد. انکار ممکن است به سلامت شما آسیب برساند.

تست قند خون

می توانید به طور منظم قند خون خود را کنترل کنید. شما ممکن است تصمیم بگیرید که ببینید میزان قند خون تان چقدر است. توجه داشته باشید که این کار را باید به دور از احساسات انجام دهید.

نادیده گرفتن برنامه غذایی

تغییر عادات و انتخاب غذا کار دشواری است. هنگامی که دکترتان می گوید نزد یک متخصص تغذیه بروید و برنامه و عادات غذایی خود را تغییر دهید، ممکن است با خود فکر کنید که:

ویزیت متخصص تغذیه ممکن است بسیار گران باشد؛

من نمی توانم از خانواده ام بخواهم که برنامه غذایی شان را تغییر دهند، از طرفی هم نمی توانم به تنهایی غذا بخورم؛

در محلی که زندگی می کنم هیچ جایی برای خرید مواد غذایی سالم وجود ندارد؛

بردن نهار به محل کار، بسیار سخت است.

سالم غذا خوردن به اندازه ای که شما فکر می کنید دشوار نیست. یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا از برنامه ای که با نیازهای شخصی شما مطابقت دارد، استفاده کنید.

عدم توجه به پا

شما می دانید که در صورت ابتلا به این بیماری باید روزانه پاهای خود را بررسی کنید، ولی از آنجایی که این کار زمان طولانی نیاز دارد ممکن است آن را انجام ندهید و یا فراموش کنید.

بررسی و شست و شوی روزانه پاها از جمله کارهایی است که شما باید برای جلوگیری از آسیب های جدی تر انجام دهید. فرقی هم نمی کند که دچار چه نوع از دیابت هستید.

سیگار کشیدن

شما ممکن است با خود این طور فکر کنید که سیگار کشیدن مانع پرخوری شما می شود.

“اگر من سیگار را ترک کنم، چاق می شوم.” سیگار کشیدن و دیابت یک زوج مرگبار هستند. سیگار کشیدن عوارض دیابت را افزایش می دهد. ترک سیگار یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای سلامتی خود انجام دهید.

مقابله با انکار

این کار یک فرآیند زمان بر است. در روند انجام این کار شما متوجه خواهید شد که چه کارهایی باید انجام دهید.

یک برنامه تهیه کنید

برای مراقبت از خود و رعایت موارد بهداشتی یک برنامه بنویسید.

اینکه چرا هر آیتم در برنامه شما اهمیت دارد را درک کنید. قبول کنید که برای رسیدن به اهداف خود، زمان لازم است.

از دیگران کمک بخواهید. اگر متوجه شدید برخی از بخش های مراقبتی را نمی توانید انجام دهید، از مدرس دیابت خود کمک بخواهید.

اگر با برنامه غذایی خود مشکل دارید، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید. با هم می توانید راه حلی پیدا کنید.

خانواده را با خود همراه کنید. به دوستان و خانواده خود بگویید چگونه می توانند به شما کمک کنند.

به آنها بفهمانید که تشویق شما به عدم رعایت برنامه مهربانی نیست و به آنها درباره مراقبت های پزشکی اطلاعات دهید.

آنها ممکن است بخواهند برخی از عادت های سالم شما را انجام دهند.

خشم

 

دیابت می تواند یکی از دلایل اصلی بروز خشم باشد. خشم ممکن است با این پرسش که “چرا من” آغاز شود.

شما ممکن است به دلیل گرفتار شدن به دیابت این جمله ها را دائما با خود تکرار کنید: “من به خاطر این بیماری عصبانی هستم و نمی خواهم آن را درمان و کنترل کنم. از آن متنفرم.”

یکی از دلایلی که دیابت و خشم اغلب با یکدیگر همراه می شوند این است که دیابت می تواند شما را تهدید کند.

بیماری دیابت به نظر می رسد می تواند زندگی پر از خطر و ریسک و عوارضی را برای شما به همراه داشته باشد.

هنگامی که شما از بروز این مسائل بترسید، مطمئنا اولین واکنش دفاعی تان عصبانیت است.

درست است که خشم کنترل نشده می تواند آسیب ها و خسارت های بیشری به بار آورد، ولی این تنها بخشی از داستان است.

عصبانیت همچنین می تواند به شما کمک کند که از خود دفاع و محافظت کنید. شما می توانید یاد بگیرید که از خشم خود استفاده کنید. حتی می توانید از آن برای مقابله بهتر با دیابت استفاده نمایید.

خشم و مراقبت از خود در مقابل دیابت

“مری اچ” خانمی بود که در اواسط پنجاه سالگیش دچار مشکل دیابت شده بود. او از این مسئله بسیار خشمگین و ناراحت بود.

او دیابت را نه تنها تهدیدی برای سلامتیش بلکه برای کل زندگیش می دانست. او یک زن بسیار پر افتخار و فعال در مسائل و امور اجتماعی بود، ولی در برابر این مشکل خود را کاملا ضعیف می دانست.

او به هیج وجه نمی خواست که غذاهای رژیمی مخصوص بخورد. همچنین احساس می کرد که همسرش اکنون او را نامناسب می داند و او را به عنوان یک زن کامل قبول ندارد. این احساس بیماری او را تشدید می کرد.

چرخه خشم”مری” در یک سیکل خشم گرفتار شده بود.

او برای تغییر زندگی خود دچار خشم و عصبانیت بود. او حاظر به رعایت مراقبت های بهداشتی و تغییر شیوه زندگیش نبود. به همین دلیل بیماری او بدتر شد و میزان قند خونش بسیار افزایش یافت.

چون بیماری خیلی تحت کنترل نبود، او احساس بدی پیدا کرد. خشم او موجب تشدید دیابت شد.

 

اگر شما نیز مانند “مری” در یک چرخه عصبانیت گرفتار شده اید، می توانید خود را از آن وضعیت رهایی دهید.

یکی از راه های انجام این کار را “دکتر وایزینگ” و “دکتر هندری ویزینگر” مطرح کرده اند. آنها پیشنهاد می کنند که سه کار را انجام دهید:

۱٫ علت خشم خود را پیدا کنید.

چگونه این خشم بر زندگی شما تاثیر می گذارد؟

در چه زمان هایی از روز بیشتر عصبانی می شوید؟

آخرین باری که عصبانی شدید کی بوده است؟ در ارتباط با چه کسی دچار عصبانیت شده اید؟

بعد از اینکه عصبانی شدید چه کاری انجام داده اید؟

بعد از چند هفته، یادداشت های خود را بخوانید. آیا الگویی مشاهده می کنید؟ وقتی “ماری” نوشته های خود را خواند متوجه شد که شرایط اجتماعی موجب عصبانیت او شده است. او دوست ندارد درباره بیماریش با دیگران صحبت کند. ا

گر کسی درباره رژیم غذایی و خوراکی های مجاز از او سوال کند، او عصبانی می شود.

هنگامی که او با دوستان یا همسرش بیرون می رود احساس می کند که بیماریش در مرکز توجه افراد است

۲٫ افکار، پاسخ های فیزیکی و اقداماتی که باعث خشم شما می شوند را تغییر دهید.

به علائمی هشدار دهنده ای که موجب عصبانیت شما می شوند توجه کنید.

آیا احساس تنش می کنید؟ آیا شما با صدای بلند و سریع صحبت می کنید؟ وقتی احساس عصبانیت می کنید به یکی از روش های زیر خود را آرام کنید:

آرام صحبت کنید؛

نفس عمیق بکشید؛

کمی آب بنوشید؛

چند دقیقه بنشینید؛

به جایی تکیه دهید؛

سکوت کنید.

این مراحل به این معنی نیست که شما می توانید عصبانیت خود را به طور کامل از بین ببرید.

در عوض، این رفتار به این معنی هستند که شما مسئولیت خشم خود را بر عهده می گیرید.

 

۳٫ راه هایی را پیدا کنید تا بتوانید از خشم خود استفاده ای مثبت کنید.

یادداشت های خود را دوباره بخوانید و از خود بپرسید که خشم من چگونه به من کمک کرد؟ “مری” تصمیم گرفت تا از صحبت کردن درباره بیماریش با دیگران خودداری کند.

او تصمیم گرفت تا سؤال را به شیوه ای واقعی پاسخ دهد. او می دانست که صحبت کردن درباره این موضوع او را عصبانی می کند.

عصبانیت باعث شد “مری” موضوع مهمی را متوجه شود. او هنوز نتوانسته بود با بیماریش کنار بیاید. برای حمایت بیشتر، او عضو انجمن دیابت آمریکا شد.

دیدار با افراد مبتلا به دیابت به او کمک کرد تا احساس تنهایی نکند. او همچنین متوجه شد که داشتن دیابت چیزی از ارزش ها و شایستگی های او کم نمی کند.

او کم کم دوباره توانست با دوستانش ارتباط برقرار کند و به طور آشکارا با دیگران در مورد مریضیش گفت و گو نماید. از خشم خود استفاده مثبت کنید.

هدف این نیست که هرگز در زندگی عصبانی نشوید. شما ممکن است درباره مسائل مختلف احساس خشم کنید. وقتی احساس تهدید، ترس یا ناامیدی می کنید، خشم یک واکنش عادی است.

اما شما می توانید از خشم خود نیز استفاده کنید. کمک گرفتن از یک مشاور می تواند برایتان بسیار مفید باشد.

خشم می تواند نیرویی برای عمل، تغییر و رشد باشد. بهتر است که خشم خود را درک کنید و از آن برای مراقبت از خودتان استفاده نمایید.

افسردگی

گاهی احساسات بد یکباره در یک زمان عادی به وجود می آیند. اما برخی از مردم به طور دائمی احساس غم و اندوه می کنند که هیچگاه از بین نمی رود.

زندگی ناامید کننده به نظر می رسد. اگر این احساس را به مدت دو هفته یا بیشتر داشته باشید، نشانه ای از افسردگی جدی است.

 

آیا دیابت باعث افسردگی می شود؟

اکثر افراد مبتلا به دیابت افسردگی ندارند. اما مطالعات نشان می دهد افرادی که مبتلا به دیابت هستند افسردگی بیشتری نسبت به افراد بدون دیابت دارند. پاسخ واضح و روشنی در ارتباط با این سوال وجود ندارد.

استرس روزانه کنترل دیابت می تواند باعث افسردگی شود. به دلیل کارهای اضافی که باید انجام دهید ممکن است احساس تنهایی یا جدا شدن از دوستان و خانواده خود را داشته باشید.

اگر دچار عوارض دیابت، مانند آسیب عصبی یا مشکلاتی در میزان قند خون خود شوید، ممکن است احساس کنید که کنترل قند خون خود را از دست داده اید. حتی تنش میان شما و دکتر ممکن است موجب ناراحتی تان شود.

درست مثل انکار، افسردگی می تواند شما را به یک چرخه تکراری دچار کند. این مسئله می تواند انجام مراقبت های لازم را دچار وقفه سازد. اگر دچار افسردگی باشید و انرژی لازم را نداشته باشید، آزمایشات قند خون را به طور منظم انجام نخواهید داد.

اگر احساس اضطراب دارید و احساس می کنید نمی توانید به درستی فکر کنید، در رعایت رژیم غذایی خود دچار مشکل خواهید شد. شما ممکن است احساس کنید نیازی به غذا خوردن ندارید. که این کار باعث کاهش سطح قند خون شما خواهد شد.

 

علائم افسردگی

اولین گام تشخیص علائم افسردگی و گام بعدی کمک گرفتن برای رفع آنهاست.

اگر احساس خستگی شدید و یا بی انرژی بودن می کنید، این علائم را بررسی نماییید:

عدم لذت بردن: دیگر برای انجام کارهایی که از آنها لذت می بردید، انگیزه ای ندارید.

تغییر در الگوهای خواب: یعنی شما برای خوابیدن مشکل دارید. اغلب در طول شب بیدار می شوید یا در طول روز بیش از حد می خوابید. شما زودتر از زمان عادی از خواب بیدار می شوید و دیگر نمی توانید بخوابید.

تغییر در اشتها: شما بیشتر یا کمتر غذا می خورید، در نتیجه باعث افزایش سریع وزن و یا کاهش آن می شود.

مشکل تمرکز: نمی توانید برنامه تلویزیونی را تماشا کنید یا مقاله بخوانید، زیرا افکار یا احساساتی دیگر به سراغتان می آید.

کم شدن انرژی: شما همیشه احساس خستگی می کنید.

عصبی بودن: همیشه احساس می کنید مضطرب هستید و نمی توانید آرام بشینید.

داشتن احساس گناه: شما فکر می کنید هیچگاه نمی توانید کاری را درست انجام دهید.

صبح ها نسبت به بقیه روز احساس بدتری دارید و ناراحت تر هستید.

فکر به خودکشی: شما احساس می کنید که می خواهید بمیرید یا در مورد راه هایی برای صدمه زدن به خود فکر کنید.

اگر بیشتر از سه تا از این علایم را دارید، وقت آن است که از دیگران بخواهید تا کمکتان کنند.

 

کمک گرفتن از دیگران

اگر علائم افسردگی دارید، سعی کنید آنها را از بین ببرید. در ابتدا با دکتر خود صحبت کنید. ممکن است یک علت فیزیکی برای افسردگی شما وجود داشته باشد.

کنترل نادرست دیابت می تواند علائمی مانند افسردگی ایجاد کند. کاهش یا افزایش قند خون در طول روز ممکن است باعث خستگی یا اضطراب شما شود. سطح قند خون پایین نیز می تواند منجر به گرسنگی و مصرف بیش از حد مواد غذایی شود.

قند خون پایین در طول شب ممکن است خواب شما را مختل کند. قند خون بالا نیز منجر به تکرر ادرار می شود و باعث می شود در طول روز احساس خستگی کنید.

سایر علل فیزیکی افسردگی می تواند شامل موارد زیر باشد:

مصرف الکل یا مواد مخدر

مشکلات تیروئید

عوارض جانبی برخی از داروها

بدون دستور پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید. دکتر می تواند به شما در پیدا کردن مشکل فیزیکی احساساتان کمک کند.

اگر شما و دکترتان به این نتیجه برسید که افسردگی به دلیل مسائل فیزیکی نیست، به احتمال زیاد او شما را نزد یک متخصص هدایت می کند. شما ممکن است با یک روانپزشک، روانشناس، پرستار روان پزشکی، کارمند پزشکی بالینی مجاز یا مشاور حرفه ای صحبت کنید.

در واقع، ممکن است پزشک شما در حال حاضر با متخصصان بهداشت روان در یک تیم درمان دیابت کار کند.

همه این متخصصان بهداشت روانشناختی می توانند شما را در درمان افسردگی راهنمایی کنند. به طور کلی، دو نوع درمان وجود دارد:

روان درمانی یا مشاوره

داروهای ضد افسردگی

روان درمانی

روان درمانی با یک درمانگر به خوبی آموزش دیده، می تواند به شما کمک کند تا مشکلاتی را که باعث افسردگی می شوند را پیدا کنید. همچنین می تواند به شما در پیدا کردن راه هایی برای رفع مشکل کمک کند.

درمان می تواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد. شما باید با اطمینان درمانگر خود را انتخاب کنید.

داروهای ضد افسردگی

اگر می خواهید دارو مصرف کنید، شما باید با یک روانپزشک (یک پزشک با آموزش ویژه در تشخیص و درمان اختلالات روانشناختی یا عاطفی) مشورت کنید. روانپزشکان تنها متخصصان بهداشت روان هستند که می توانند دارو را تجویز کنند و علایم فیزیکی افسردگی را درمان کنند.

اگر قصد مصرف دارو دارید، با روانپزشک و ارائه کننده مراقبت های اولیه خود درباره عوارض جانبی آن دارو از جمله چگونگی تاثیر آن بر میزان قند خون صحبت کنید. در زمینه مراقبت های پزشکی از پزشک خود مشورت بگیرید.

بسیاری از مردم با ترکیب دارو و روان درمانی سریعتر بهبود می یابند.

اگر علائم افسردگی دارید، از دیگران کمک بگیرید. اگر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما نمی تواند شما را به یک متخصص بهداشت روانشناختی ارجاع دهد، با بخش روانپزشکی محلی یا بخش روانپزشکی یک دانشکده پزشکی یا شاخه محلی سازمان های روانپزشکی، روانشناسان یا مشاوران بهداشت روانشناختی تماس بگیرید.

انجمن دیابت محلی آمریکا نیز ممکن است یک منبع خوب برای مشاوران باشد که با افراد مبتلا به دیابت کار کرده اند.

منبع: Diabetes.org