خواب گردی: برای ملاک های تشخیصی اختلالات انگیختگی خواب غير REM .
خواب گردی در شکل کلاسیک همچنان که از نامش برمیاید اختلالی است که در آن فرد از بستر برمی خیزد و بدون بیداری کامل راه می رود.
این حالت گاهی سومنامبولیسم نامیده می شود و طی آن فرد ممکن است در عین حال که ناهوشیار است، درگیر انواع رفتارهای پیچیده ای شود.
خوابگردی معمولاً در خلال خواب امواج آهسته بروز می کند و در میانه طیف بدخوابی هایی قرار می گیرد که از بیداری توأم با سردرگمی تا وحشت خواب را در بر می گیرند.
“در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید”
ملاک های تشخیصی DSM-5 برای اختلالات
انگیختگی خواب غیر REM
A. دوره های راجعه بیداری ناکامل از خواب که به ویژه در یک سوم ابتدایی دوره اصلی خواب روی می دهد و با یکی از موارد زیر همراه است:
1. خواب گردی: دوره های مکرر برخواستن از بستر در طول
خواب و راه رفتن؛ در حین خوابگردی فرد چهره ای مات و خیره دارد؛ در برابر تلاش های دیگران برای برقراری ارتباط با او نسبتاً بی پاسخ است؛ و فقط با تلاش فراوان می تواند بیدار شود.
2. وحشت های خواب. دوره های راجعه بیدار شدن های ناگهانی توأم با وحشت، که معمولاً با جیغ و وحشتزدگی شروع می شود.
ترس شدید و نشانه های برانگیختگی دستگاه عصبی خودکار از قبیل گشادی مردمک چشم، تاکیکاردی، تنفس سریع و تعریق در طول هر دوره وجود دارد.
در برابر تلاش های دیگران به منظور آرام کردن فرد درطول این دوره نسبتاً بی پاسخ است.
B. بیمار رؤیای تصویری چندانی به خاطر نمی آورد (برای مثال فقط یک صحنه دیداری را به یاد دارد).
C. در مورد این دوره ها فراموشی وجود دارد.
D.این دوره ها از نظر بالینی ناراحتی چشمگیر یا اختلال در کارکرد اجتماعی، شغلی یا دیگر حوزه های کارکردی مهم ایجاد می کند.
.E این آشفتگی مربوط به تأثیرات فیزیولوژیک یک ماده
(مانند سوء مصرف یک ماده، یک دارو) نیست.
F. اختلالات روانشناختی و طبی همراه، دوره های خوابگردی و وحشت های خواب را توجیه نمی کند.
نکته کدگذاری: در مورد ICD-9-CM،کد 307/46 برای تمام زیرنوع ها ثبت شود. در مورد ICD-10-CM کد بر اساس زیرنوع ثبت شود.
مشخص کنید اگر:
F51/31) 307/46)نوع خواب گردی.
مشخص کنید اگر:
همراه با خوردن مرتبط با خواب.
همراه با رفتار جنسی مرتبط با خواب (سکس سومنیا).
F45/1) 307/46) نوع وحشت خواب.
خوابگردی معمولاً در پایان اولین یا دومین دوره خواب موج آهسته بروز می کند. به نظر می رسد محرومیت از خواب و انقطاع خواب موج آهسته خوابگردی را در افراد مستعد تشدید کرده یا برمی انگیزد.
دوره های خواب گردی ممکن است از نشستن در بستر و تلاش برای راه رفتن تا انجام یک رشته کنش های نیمه هدمند متفاوت باشد.
افراد خواب گرد اغلب به نحو موفقیت آمیزی با محیط تعامل میکنند (مثلاً به اشیا برخورد نمی کنند).
اما فرد خواب گرد ممکن است با محیط به نحو نامناسبی برخورد کند که گاهی منجر به صدمه می شود (مثلاً بیرون رفتن از پنجره یا راه رفتن در خیابان). مواردی وجود دارد که در آن خواب گردها مرتکب اعمال خشونت آمیز شده اند.
در حین خوابگردی بیدار کردن فرد دشوار است.
فرد خواب گرد پس از بیدار شدن معمولاً سردرگم به نظر می رسد.
بهتر است که به آرامی تلاش شود فرد خواب گرد به رختخواب برگردد نه اینکه با تکان دادن، چنگ گرفتن یا فریاد کشیدن تلاش کنیم او را بیدار کنیم.
افراد خوابگرد در حالت سردرگمی ممکن است احساس کنند مورد حمله قرار گرفته اند و برای دفاع از خود واکنش های خشونت آمیزی نشان دهند.
خواب گردی در بزرگسالان نادر است، الگوی خانوادگی دارد و ممکن است به صورت بدخوابی اولیه یا ثانویه به یک اختلال خواب دیگر (مانند وقفه تنفسی خواب) بروز کند.
برعکس، در کودکان خوابگردی بسیار شایع است و اوج شیوع آن بین ۴ تا ۸ سالگی است.
پس از نوجوانی این اختلال معمولاً به طور خودبه خودی برطرف می شود.
دوره های خواب گردی شبانه یا هفتگی همراه با جراحت جسمی به بیمار یا سایرین، شدید محسوب می شود.
انواع بخصوصی از خواب گردی وجود دارد که مشهورترین آنها رفتار خوردن مرتبط باخواب و سکس سومنیا است.
خوردن مرتبط با اختلالات انگیختگی خواب
این حالت زمانی بروز می کند که فرد دوره هایی از خوردن غذا را در خلال خواب با درجات متغیری از فراموشی تجربه می کند.
فرد ممکن است صبح روز بعد شواهدی از این دوره خوردن را بیابد در حالی که خاطره چندانی از این رفتار خود ندارد.
سکس سومنیا
اختلال جنسی مرتبط با خواب یا سکس سومنیا زمانی اطلاق می شود که فرد در خلال خواب و بدون آگاهی هوشیار درگیر فعالیت های جنسی می شود (مانند خودارضایی، نوازش کردن یا مقاربت جنسی)
وحشت خواب
اختلال وحشت خواب یک انگیختگی در ثلث اول خواب شبانه غير ( REM مراحل ۳ و ۴ است).
مشخصه آن بیداری ناگهانی فرد همراه با ترس شدید است. این دوره ها معمولاً با یک جیغ شدید یا گریه شروع می شوند و با تظاهرات رفتاری اضطراب شدید تا حد وحشت زدگی همراه اند.
قراین رفتاری و خودکار وحشت معمولاً با این تجربه همراه اند. در یک مورد معمول وحشت شبانه هیچ نشانه ای از صرع لوب گیجگاهی یا سایر اختلالات تشنجی چه در بالین چه در نوارهای EEG دیده نمی شود .
فردی که وحشت خواب را تجربه می کند معمولاً در بستر می نشیند به محرکها پاسخ نمی دهد و اگر بیدار شود سردرگم یا دچار اختلال موقعیت سنجی است.
آواگری ممکن است روی دهد اما معمولاً غير منسجم و نامفهوم اند.
علی رغم شدت این رویدادها معمولا نسبت به آنها فراموشی وجود دارد.
شبیه خواب گردی این دوره ها معمولا در خواب موج آهسته بروز می کنند.
تب و محرومیت از مضعف های CNS دوره های وحشت خواب را تقویت می کنند.
برخلاف کابوس شبانه که در آن یک توالی رؤیای پیچیده آشکار می شود، وحشت های خواب معمولاً خالی از تصاویر بوده یا فقط حاوی قطعاتی از تصاویر روشن و گاهی ایستای وحشتناک بسیار گذرا هستند.
این حالت معمولاً Pavor Nocturns ، بختک یا وحشت شبانه نامیده می شود الگوی خانوادگی هم گزارش شده است.
همچون سایر بدخوابی های خواب موج آهسته محرومیت خواب می تواند سبب بروز یا تشدید وحشت های خواب شود.
آسیب روانشناختی به ندرت با وحشت خواب در کودکان همراه است اما سابقه ای از تجربه سانحه بار یا مشکلات روان پزشکی واضح اغلب در بزرگسالان دچار این اختلال وجود دارد.
شدت کمتر از یک بار در ماه تا تقریباً بروز هر شب (همراه با آسیب به بیمار یا دیگران متفاوت است.
منبع:
1.راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانشناختی ویرایش ۵, DSM-5
2.خلاصۀ روان پزشکی کاپلان و سادوک بر اساس DSM-5
