اختلال نشخوار

اختلال نشخوار یکی دیگر از اختلال‌های خوردن است. در این اختلال شخص (معمولاً نوزاد یا کودک) غذای خورده شده‌اش را به دهان بازمی‌گرداند و دوباره آن را می‌جود. در بیشتر موارد غذای دوباره جویده شده بلعیده می‌شود اما گاهی نیز کودک آن را تف می‌کند.

برای این که این رفتار تشخیص اختلال دریافت کند باید در کودکی رخ بدهد که قبل از آن به صورت نرمال غذا می‌خورده، باید به صورت منظم تکرار شود و حداقل به مدت یک ماه این رفتار دیده شود. ممکن است این رفتار درست در حین غذا خوردن مشاهده شود یا بعد از آن.

اختلال نُشخوار (rumination disorder یا Merycism) اختلالی است که وجه مشخص آن نشخوار ارادی و مکرر غذاهای خورده‌شده همراه با برون‌ریزی یا بلع مجدد اما بدون حالت تهوع است. اختلال نشخوار اکثراً در بچه‌های سه ماهه تا یک ساله و افراد عقب‌مانده ذهنی دیده می‌شود و شیوع آن در دو جنس برابر است. گاهی حتی مشاهده شده است کودکان بزرگتر با تحریک حلق خود با انگشت، سبب استفراغ یا بازگرداندن غذا شده و دوباره شروع به جویدن آن می‌کنند. امروزه این اختلال در افراد بالغ مختلف نیز مشاهده شده اما بررسی‌های کافی در این مورد انجام نشده است.

در یک تجربه نشان داده شد که اگر به کودک اجازه داده شود هر چقدر دلش می‌خواهد غذا بخورد، میزان نشخوار کردن کم می‌شود.

نشانه‌های اختلال نشخوار در کودکان

این اختلال در کودکان شامل مواردی می‌شود که در ادامه ذکر می‌شوند:

استفراغ مکرر غذا
دوباره جویدن مکرر غذا
کاهش وزن
تنفس بد و خراب شدن دندانها
دل‌دردهای مکرر و سوءهاضمه
لبهای خشک و ترک خورده
علاوه بر این، نوزادان مبتلا ممکن است حرکات غیرعادی داشته باشند. به عنوان مثال به صورت مرتب پیچ و قوس می‌خورند. عقب نگه داشتن سر، منقبض کردن عضلات شکم، و ادای مکیدن را در آوردن نیز در آنها فراوان مشاهده می‌شود. این حرکات بیشتر به منظور تلاش برای بالا آوردن غذای هضم شده صورت می‌گیرد.

 ملاک‌های تشخیصی اختلال نشخوار در DSM-5

۱.      نشخوار مکرر غذا ظرف مدت حداقل ۱ ماه. غذای نشخوار شده ممکن است دوباره جویده شود، دوباره بلعیده شود، یا تف کرده شود.

۲.      نشخوار مکرر ناشی از بیماری معدی – روده ای مربوط یا بیماری جسمانی دیگر نیست (مثل برگرداندن معدی – مروی، تنگی مجرای باب المعده)

۳.      این اختلال خوردن منحصراً در طول بی اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی، یا اختلال مصرف غذای دوری جو / محدود کننده روی نمی دهد.

۴.      اگر نشانه ها در زمینه اختلال روانشناختی دیگری روی دهند (مثل ناتوانی عقلانی یا اختلال عقلانی رشدی، یا اختلال عصبی – رشدی دیگر) به قدر کافی شدید هستند که توجه بالینی بیشتر را موجه سازند.

مشخص کنید اگر:

در حالت بهبود:

بعد از این که ملاک های کامل برای اختلال نشخوار قبلاً برآورده شده بودند، این ملاک ها برای مدت زمان مستمر برآورده نشده اند.

سبب شناسی اختلال نشخوار

علت اصلی و واقعی اختلال نشخوار شناخته نشده است، اما چندین عامل ممکن است در شکل‌گیری این اختلال نقش داشته باشند.

بیماری جسمانی یا استرش شدید می‌تواند این رفتار را بوجود بیاورد
نادیده گرفته شدن یا روابط نابهنجار بین مادر و کودک
راهی برای جلب توجه
مشکلات روانشناختی ـ اجتماعی نظیر فقدان تحریک، غفلت، موقعیت‌های زندگی استرس‌زا، و مشکلاتی در رابطه والد ـ فرزند ممکن است عوامل آماده‌ساز در اطفال و کودکان خردسال باشند.
همه گیری شناسی اختلال نشخوار
چون این اختلال خود به خودی از بین می‌رود و کودکان بزرگتر و بزرگسالان به خاطر شرم این اختلال را پنهان نگه می‌دارند نمی‌توان میزان شیوع واقعی آن را تخمین زد. اما به طور کلی این اختلال شیوع بالایی ندارد.

اختلال نشخوار اغلب در نوزادان و کودکان کوچکتر (بین ۳ تا ۱۲ ماهگی) و در بین کودکانی که آسیب‌های شناختی دارند رخ می‌دهد. در کودکان بزرگتر، نوجوانان و بزرگسالان به ندرت مشاهده می‌شود. تا حدود اندکی در پسران بیشتر از دختران رخ می‌دهد، اما برخی مطالعات میزان آن را برابر نشان داده‌اند.

اختلال نشخوار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر نشانه‌های اختلال نشخوار در کودک وجود داشته باشید پزشک تاریخچه پزشکی و آزمایش‌های جسمانی را انجام می‌دهد. ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزماش اشعه X و آزمایش خون را انجام دهد تا احتمال هر گونه علت جسمانی برای بالا آوردن، مانند بیماری‌های معده را بررسی کند.

برای کمک به تشخیص اختلال نشخوار مرور کردن عادات خوردن نیز ممکن است ضروری باشد. اغلب لازم می‌شود که پزشک نوزاد را در حین غذا خوردن و بعد از آن مشاهده کند.

درمان اختلال نشخوار

درمان اختلال نشخوار به طور عمده بر تغییر رفتار کودک متمرکز است. رویکردهای مختلفی به این منظور ممکن است استفاده شود:

تغییر نحوه نشستن کودک در حین غذا خوردن و بعد از آن
برقراری ارتباط بیشتر بین مادر و کودک در حین غذا خوردن، توجه کردن بیشتر به کودک
کاهش حواس پرتی در حین غذا خوردن
تبدیل غذا خوردن به یک تجربه لذت بخش
پرت کردن حواس کودک زمانی که رفتار نشخوار را آغاز می‌کند
شرطی‌سازی بیزاری آور؛ قرار دادن مواد شور یا تند روی زبان کودک زمانی که غذا را بالا می‌آورد.
رواندرمانی برای مادر و خانواده ممکن است به بهبود ارتباط و از بین بردن احساسات منفی نسبت به کودک مفید باشد.

هیچ دارویی برای درمان تجویز نمی‌شود.

آیا امکان پیشگیری از اختلال نشخوار وجود دارد؟
هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگری از اختلال نشخوار در نوزادان و کودکان وجود ندارد. اما توجه کامل به عادات خوردن کودک می‌تواند تا حدودی کمک کننده باشد.