تاثیر سرطان بر سلامت ذهنی و روانشناختی

تشخیص سرطان می‌تواند اثرات مخربی بر روی فرد بیمار، خانواده‌ها و افرادی که با آنان در ارتباط هستند، داشته باشد. احساس افسردگی، اضطراب و ترس، واکنش‌هایی بسیار طبیعی و رایج نسبت به این موضوع هستند و نباید آن را چیز عجیبی دانست.

تغییر در ظاهر و اندام، ممکن است عزت نفس و اعتماد به نفس افراد را دچار خدشه کند. قوانین کار و خانواده ممکن است تغییر کنند و شاید احساس سوگواری و غمگینی به سراغ افراد بیاید. در این شرایط احساس درد و خستگی شدید، از نشانه‌های اصلی هستند و افراد از نظر احساسی دچار مشکلاتی می‌شوند. همچنین این احتمال وجود دارد که مبتلایان سرطان از مرگ، درد، زجر کشیدن و تمام مشکلاتی که توسط بیماری ایجاد می‌شود، بترسند.از طرفی خانواده‌ها و اطرافیان نیز این احساسات را تجربه می‌کنند. آن‌ها هم ممکن است از زجری که در انتظار عزیزانشان است، وحشت داشته باشند. از اینکه نمی‌توانند کاری برای نجات او انجام دهند، عصبانی شوند و خود را سرزنش کنند، برخی از این مشکلات حتی سال‌ها پس از درمان بیماری باقی می‌مانند و افراد را درگیر خود می‌کنند.

در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

حمایت اجتماعی، اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد

بیمارانی که از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار هستند، اضطراب و افسردگی کمتری دارند و می‌توان گفت که کیفیت زندگی آن‎ها بهتر است . یی شک بیماران مبتلا به سرطان دوست دارند از کمک دیگران بهره‌مند شوند و کسانی را داشته باشند که به حرف‌هایشان گوش می‌دهند و در مواجهه با بیماری، یاورشان هستند. خانواده و افرادی که به فرد بیمار نزدیک هستند، می‌توانند با فراهم کردن چنین کمکی، در راه مبارزه با بیماری تاثیرگذار باشند.

تظاهر به شادی

برخی افراد ممکن است تظاهر کنند که خوشحال هستند و مشکلی ندارند، در حالیکه از درون احساس خوبی ندارند. شاید این راهی برای افراد بیمار باشد تا از عزیزانشان و خودشان در برابر درد و رنج، محافظت کنند. برخی دیگر معتقدند که اگر بیمار سرطانی همیشه شاد باشد و تفکرات منفی را دور نگه دارد، می‌تواند به راحتی بیماری را شکست دهد، اما در واقعیت این طور نیست.

طبق تحقیقاتی که روی افراد بیمار و بازگشت سرطان پس از مدتی انجام شده، مشخص شد که شاد بودن تاثیری بسیار کم بر بهبود بیماری دارد و در برخی مواقع، هیچ تاثیری روی آن نمی‌گذارد. با این حال، برخی افراد مبتلا به سرطان به خاطر ناراحت بودن یا ترسشان از بیماری، احساس گناه می‌کنند. ممکن است این افراد تظاهر به شادمانی کنند و روانشناختیه خود را مثبت نشان دهند اما در همین حال، بیماری برایشان به موضوعی رنج‎آور تبدیل شود. بهتر است به این افراد بگویید که حاضرید تمام صحبت‌هایشان را گوش کنید و از احساسات واقعی آن‌ها مطلع شوید. پیام شما به فرد بیمار می‌تواند اینگونه باشد: «من به تو اهمیت می‌دهم و در کنار تو هستم فرقی نمی‌کند که خوشحال، وحشت‌زده، ناراحت، عصبانی یا غمگین باشی.»

اشتراک‌گذاری نگرانی‌ها و مشکلات با تیم پزشکان

حتماً باید درباره نگرانی‌ها و احساسات خود مانند ترس‌، درد و مشکلات دیگر صحبت کنید. قطعاٌ پزشک یا یکی دیگر از اعضای تیم درمانی، قادر خواهد بود به سوالات شما پاسخ دهد و مشکلات را حل کند. اگر لازم باشد می توان از کمک تخصصی روانپزشک و روان درمانگر هم بهره گرفت تا مشکلات روانشناختی و ذهنی فرد را بررسی کند.

افسردگی، اضطراب و مشکلات احساسی را در بیشتر موارد می‌توان توسط گروهی از داروها، حمایت اجتماعی و کمک از روانپزشک و روان‌شناس، از بین برد. اما قبل از هر چیز، مهم است که خود بیمار متوجه وضعیتش شود و آن را با دیگران به اشتراک بگذارد. طبیعی است که افراد پس از تشخیص سرطان دچار استرس و مشکلات روانشناختی شوند، که اگر این موضوع به‌موقع تشخیص داده نشود، ممکن است وضعیت بیمار وخیم شود و مشکلاتی جدی ایجاد کند.

چه‌زمانی باید پزشکان را از وضعیت احساسی بیمار آگاه کرد؟

دست و پنجه نرم کردن با سرطان کار دشواری است و بیماران معمولاً وضعیت‌های احساسی خاصی را تجربه می‌کنند. اما نباید نسبت به این احساسات بی‌توجهی کرد و آن را نادیده گرفت. اگر موارد زیر را مشاهده کردید، بهتر است سریعاً تیم پزشکان را خبر کنید:

• فکر یا نقشه برای خودکشی (یا هر نوع آسیب رساندن بیمار به خودش)
• عدم توانایی در خوردن و خوابیدن
• عدم تمایل به انجام کارهای روزانه (بیش از چند روز)
• عدم لذت بردن از چیزهایی که در گذشته باعث خوشحالی فرد می‌شده
• سردرگمی و گیج بودن
• مشکل در تنفس
• عرق کردن بیش از حد
• بی‌قراری و عدم آرامش
• نشانه‌های جدیدی که سابقه نداشته‌اند و موجب نگرانی هستند

سرطان زندگی مردم را دگرگون می‌کند، مشکلات احساسی که در اثر این بیماری ایجاد می‌شوند بسیار عذاب‌آور هستند اما قرار نیست که فرد بیمار به‌تنهایی به مصاف آن‌ها برود. تیم پزشکان و افرادی که درمان را بر عهده دارند، بیشتر روی جنبه فیزیکی بیماری تمرکز دارند اما به جنبه روانشناختی روانشناختی آن هم اهمیت می‌دهند. پس سعی کنید آن‌ها را در جریان وضع بیمار قرار دهید. بی‌شک مبارزه با بیماری سختی همچون سرطان کار دشواری است اما همان‌ طور که گفتیم، قرار نیست بیمار این کار را به‌تنهایی انجام دهد.

افسردگی در افراد مبتلا به سرطان

وقتی فردی با تشخیص سرطان مواجه می شود، آینده‎ای که در ذهنش متصور بوده برایش دور از دسترس به نظر می رسد و ممکن است همه چیز در زندگی فرد متحول شود. این موضوع باعث می‌شود که فرد به سمت افسردگی پیش رود و انگیزه و میلی به انجام کارهای روزانه نداشته باشد. در صورتی که علایم دیگر افسردگی مثل احساس گناه، احساس پوچی و بی ارزشی، روانشناختیه غمگین و سایر علایم افسردگی را داشته باشد می‌توان گفت که او به افسردگی بالینی دچار شده است. در واقع از هر ۴ فرد مبتلا به سرطان، ۱ نفر دارای افسردگی است.

این افسردگی موجب مقدار زیادی استرس می‌شود و در مواقعی روند درمان فرد را با مشکل مواجه می‌کند. اما خبر خوب این است که می‌توان افسردگی را درمان کرد. پس اگر فرد بیماری دچار افسردگی است، او را برای کمک گرفتن از متخصصان، تشویق کنید. این مشکل را می‎توان با برخی داروها، مشاوره به بیمار یا ترکیبی از هر دوی آن‌ها، حل کرد. این درمان‌ها می‌توانند کیفیت زندگی و امید بیمار به آینده را بهبود ببخشند.

نشانه‌های افسردگی چیست؟

• خلق و خوی فرد خوب نیست، ناراحت یا ناامید است
• عدم تمایل به انجام فعالیت‌های مختلف در اغلب اوقات
• کاهش وزن شدید (بدون رژیم خاص) یا افزایش وزن
• پریشان و بی‌قرار بودن در بیشتر روزها؛ به طوریکه قابل تشخیص است
• خستگی بسیار شدید یا کمبود انرژی
• مشکل در خواب و بیدار شدن زودتر از موعد، خواب بیش از حد یا اینکه به کلی قادر به خواب نباشد
• مشکل در تمرکز، یادآوری و تصمیم گرفتن
• احساس گناه، بی‌ارزش یا بی‌فایده بودن
• فکر کردم مداوم به مرگ و خودکشی، نقشه کشیدن یا تلاش کردن برای انجام این کار

البته برخی از این نشانه‌ها مثل خستگی شدید، تغییر وزن و مشکل در حافظه، ممکن است بخاطر بیماری سرطان ایجاد شود و ربطی به افسردگی نداشته باشد. اما اگر ۵ تا از این نشانه‌ها را به مدت دو هفته مشاهده کردید که تقریباً هر روز ادامه داشت، یا اینکه آن‌قدر شدید شده که فرد قادر به انجام کارهای روزانه نیست، احتمالاً مشکل افسردگی است. بنابراین فرد را راضی کنید تا به متخصص مراجعه کرده و برای رفع مشکل تلاش کند.

چه کارهایی باید برای کمک به بیماران مبتلا به سرطان افسرده انجام داد؟

• فرد را برای ادامه درمان تا زمانی که مشکل افسردگی کامل رفع شود، تشویق کنید. اگر هم پس از ۲ الی ۳ هفته پیشرفتی در وضعیت فرد مشاهده نشد، با دکتر درباره روش‌های دیگر درمان صحبت کنید.
• فعالیت جسمی را افزایش دهید، بهتر است تمرینات ساده انجام شوند
• فرد مبتلا به سرطان را در فعالیت‎هایی که از آن لذت می‌برد، سرگرم کنید
• به یاد داشته باشید که اشکال ندارد به خاطر بیماری فرد، ناراحت باشید و حتی اشکالی ندارد که خودشان احساس ناراحتی کنند. اما اگر این ناراحتی تشدید شود و به افسردگی ختم شود، باید برای درمان اقدام کنید
• توجه کنید که بدبین بودن نسبت به همه چیز و اینکه فکر کنید هیچ امیدی باقی نمانده، نشانه افسردگی هستند و بهتر است درمان شوند.
• در نظر داشته باشید که فرد بیمار با صرف وقت و درمان شدن، بهتر شود یا احساس بهبود داشته باشد. در عین حال باید کمی صبور باشید .

 کارهایی که به عنوان مراقب یه فرد مبتلا به سرطان که دچار افسردگی شده نباید انجام دهید:

اینکه اصلا از احساسات خود حرفی نزنید (درست نیست چون ممکن است به مرور شما هم فرسوده شوید)

شخص را مجبور به صحبت کنید درحالیکه هنوز آماده نیست

سرزنش کردن خود و دیگران بخاطر افسردگی

اینکه به فرد افسرده بگویید ناگهان خوشحال شود و افسردگی را کنار بگذارد

تلاش برای صحبت کردن منطقی و نصیحت کردن فردی که به نظر می‌رسد افسردگی شدید داشته باشد به جای گوش کردن همدلانه. در این شرایط با پزشک درباره نحوه درمان و داروها صحبت کنید.

اضطراب و ترس در افراد مبتلا به سرطان

در زمان‌های مختلف درمان و ریکاوری، افراد ممکن است دچار وحشت و اضطراب شوند و این موضوع مشکلاتی را برایشان به همراه داشته باشد. لحظه‌ای که فرد می‌فهمد دچار سرطان شده یا اینکه بیماری پس از مدتی برگشته، دچار اضطراب و ترس شدیدی می‌شود. حتی ترس از درمان و ملاقات با پزشکان ممکن است بیمار را درگیر کند و باعث ناامیدی او شود.

ترس از بیماری، موضوعی طبیعی است زیرا افراد ممکن است از درد غیرقابل کنترل و حتی مرگ بر اثر بیماری، وحشت داشته باشند. نشانه‌ها و علایم ترس و اضطراب شامل موارد زیر هستند:

• حرکات چهره‌ی مضطرب
• نگرانی خارج از کنترل
• مشکل در حل مسائل و تصمیم‌گیری
• لرزیدن بی‌اختیار
• بی‌قراری و ناامیدی از آینده
• عصبانیت شدید و بدخلقی

اگر فردی این نشانه‌ها را داشته باشد و تقریباً هر روز یا بیشتر روزها بتوان این مشکلات را مشاهده کرد، بررسی از نظر روانشناختی می‌تواند کارساز باشد.

کارهایی که به بیمار کمک می‌کنند:

• فرد بیمار را تشویق کنید به سلامت ذهنی خودش اهمیت بدهد اما او را مجبور نکنید
• به اشتراک گذاشتن ترس‌های خودتان با بیمار
• به خوبی صحبت‌های یکدیگر را گوش کنید و سپس سعی کنید حامی یکدیگر باشید
• به یاد داشته باشید که احساس غم و خستگی، کاملاً عادی است
• از مدیتیشن، دعا کردن یا هر نوع حمایت روانشناختی و معنوی که می‌دانید تاثیرگذار است، استفاده کنید
• اگر لازم است با روانپزشک درباره استفاده از داروهای ضد افسردگی و ضد استرس صحبت کنید

حمله عصبی (پانیک) در افراد مبتلا به سرطان

حمله عصبی می‌تواند نشانه‌ای مهم از اضطراب شدید باشد. این حملات Panic بسیار سریع و ناگهانی هستند و در بدترین حالت ۱۰ دقیقه ادامه می‌یابند. معمولاً فرد پس از رفع حمله، دچار ترسی شدید از اتفاق افتادن دوباره‌ی آن می‌شود. حتما به علایم و نشانه‌های زیر توجه داشته باشید:

نشانه‌های حمله پانیک:

• تنگی نفس و احساس خفگی
• احساس ضعف و بی‌حالی شدید
• درد قفسه سینه یا احساس ناراحتی در آن ناحیه
• عرق کردن
• لرزیدن
• ترس از دیوانه شدن یا از دست دادن کنترل
• حالت کرختی و بی‌حسی
• احساس غیرواقعی بودن و جدا شدن از خود

برخی از این نشانه‌ها، ممکن است بسیار خطرناک باشند و در این شرایط باید سریعاٌ با اورژانس تماس گرفت. برخی از این موارد، ممکن است باعث بروز مشکلات شدیدتر مانند شوک، حمله قلبی، از کار افتادن ریه، واکنش آلرژیک یا موارد دیگر شوند. بنابراین نباید آن‌ها را یک حمله‌ی ساده دانست، تا زمانی که پزشک بررسی کند و مشکل را تشخیص دهد.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

ترجمه از Cancer.or