روایت درمانی چیست؟

روایت درمانی یک شیوه درمانی است که به افراد کمک می‌کند در زندگی خود متخصص شوند.

در روایت درمانی، بر داستان‌هایی که ما در طول زندگی خود توسعه داده و با خود حمل می‌کنیم تأکید شده است.

ما هرچه وقایع و تعامل زیادی را تجربه می‌کنیم، به آن تجربیات معنی می‌دهیم و آنها به نوبه خود بر چگونگی دیدگاه ما نسبت به خود و دنیای اطرافمان تأثیر می‌گذارند.

برای مثال ما می‌توانیم چندین داستان داشته باشیم، مثلاً داستان‌هایی مربوط به عزت نفس، توانایی‌های ما، روابط و کار ما.

برای آشنایی بیشتر با روایت درمانی در ادامه مطلب با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

منشاء و مبدأ روایت درمانی

این رویکرد درمانی توسط دو درمانگر مستقر در نیوزلند مایکل وایت (Michael White) و دیوید اپستون (David Epston)، که معتقد بودند دید افراد جدا از مشکلاتشان مهم است، ایجاد شده است.

روایت درمانی در دهه 1980 توسعه یافته، یک رویکرد توانمند برای مشاوره است که ماهیت غیر سرزنشی و غیر آسیب شناختی دارد.

وایت و اپستون احساس كردند برای افراد بسیار مهم است كه بر خود برچسب گذاری نکنند یا خود را “شکست خورده” یا “مشکل دار” نبینند یا در شرایط و الگوی رفتاری خود احساس ناتوانی نكنند.

روایت درمانی با سه مؤلفه اصلی در ذهن ساخته شده است. موارد زیر پایه و اساس روابط بین روایتگر و طرف شنونده (بیمار) را ایجاد می‌کند:

1. احترام: افرادی که در روایت درمانی شرکت می‌کنند (مراجعان) با احترام رفتار می‌شوند و از شجاعت لازم برای پیشبرد کار و تلاش با چالش‌های شخصی حمایت می‌شوند.
2. عدم سرزنش: هیچ سرزنشی بر روی مراجع صورت نمی‌گیرد زیرا بر روی داستان‌های خود درمانگران کار می‌شود و همچنین افراد تشویق می‌شود که دیگران را سرزنش نکنند. به جای سرزنش، تمرکز بر روی شناخت و تغییر افکار و رفتارهای ناخواسته و غیرمستقیم است.
3. مراجع به عنوان متخصص: درمانگران روایت به عنوان یک مرجع مشاوره تلقی نمی‌شوند، بلکه به عنوان یک شریک همکاری در کمک به رشد و بهبود مراجع مد نظر هستند. مراجعان خود را به خوبی می‌شناسند و بررسی این اطلاعات امکان تغییر در افکار و رفتارهای آنها را فراهم می‌آورد.

مفاهیم کلیدی

تمرکز روایت درمانی در حوالی داستانهایی است که ما در درون خودمان توسعه می‌دهیم و با آنها زندگی می‌کنیم. تجربیات شخصی ما و این معانی که خود ما یا توسط دیگران به آنها رسیده‌ایم، بر چگونگی دیدگاهمان به خود و دنیای اطرافمان تأثیر می‌گذارد. داستانهای ما بر افکار ما و به نوبه خود، تصمیم گیری و رفتارهای ما تأثیر می‌گذارند.

روایت درمانی بر اساس اصول زیر پایه گذاری شده است:

• واقعیت ساختاری اجتماعی است. نحوه تعامل ما با دیگران بر نحوه تجربه واقعیت تأثیر می‌گذارد. این تجربیات با دیگران به واقعیت شناخته شده ما تبدیل می‌شود.
• واقعیت تحت تأثیر زبان (و از طریق ارتباط) قرار می‌گیرد. افراد تجربیات را از طریق زبان تفسیر می‌كنند و افراد می‌توانند تعبیرهای متفاوتی از یك واقعه یا تعامل مشابه داشته باشند.
• داشتن روایت می‌تواند به ما در حفظ و سازماندهی واقعیت کمک کند. توسعه یک روایت یا داستان می‌تواند به ما کمک کند تا از تجربیات خود استفاده کنیم.
• هیچ “واقعیت عینی” وجود ندارد. افراد می‌توانند واقعیت‌های متفاوتی از تجربه یکسان داشته باشند. آنچه ممکن است برای ما صادق باشد ممکن است برای شخص دیگری صادق نباشد.

روایت درمانی نشان می‌دهد که ما در طول زندگی به عنوان روشی برای ایجاد تجربیات خود داستان ایجاد می‌کنیم و می‌توانیم همزمان داستان‌های زیادی را با خود داشته باشیم. اگرچه برخی داستان‌ها می‌توانند مثبت باشند و برخی دیگر منفی، اما همه داستان‌ها بر زندگی ما در گذشته، حال و آینده تأثیر می‌گذارند.

همانطور که در روایت درمانی توضیح داده شده است، داستان‌ها شامل چهار عنصر زیر هستند که با هم کار می‌کنند:

• مناسبت‌ها
• پیوند خوردن در یک دنباله
• در طول زمان
• طبق یک نقشه

عوامل زیادی می‌توانند در رشد داستان ما نقش داشته باشند. این عوامل در نحوه تفسیر رویدادها یا تعاملها و همچنین معانی که به آنها می‌دهیم تأثیر می‌گذارد. برخی از این عوامل عبارتند از:

• سن
• وضعیت اقتصادی اجتماعی
• نسل
• قومیت
• جنسیت
• هویت جنسی

همانطور که در مورد این عوامل فکر می‌کنیم، ما به احتمال زیاد اعتقاداتی در مورد آنها و معنای آنها برای ما یا نحوه تأثیر آنها بر ما در جهان داریم. اعتقادات ما پیرامون این چیزها شکل می‌گیرد که چگونه خودمان را می‌بینیم و چه چیزی را در مورد یک تجربه یا تعامل به خودمان می‌گوییم.

ما چندین داستان را به طور همزمان با خود حمل می‌کنیم، مانند داستانهایی در مورد روابط، زندگی حرفه ای ما، نقاط ضعف، نقاط قوت، اهداف ما و موارد دیگر. روایت درمانی بر اکتشاف این داستان‌ها تأکید دارد، زیرا آنها می‌توانند تأثیر قابل توجهی در تصمیم گیری و رفتار ما داشته باشند.

داستان غالب ما

اگرچه ما می‌توانیم چندین داستان را همزمان داشته باشیم، اما معمولاً داستانی وجود دارد که بر سایرین غالب است. گاهی داستان غالب ما در زندگی ما به بهترین شکل ممکن زندگی می‌کند و گاهی به نظر می‌رسد که تلاش‌هایمان را در رشد و تحول خراب کرده و مسئله ساز می‌شود. بسیاری اوقات، وقتی افراد به مشاوره می‌روند با یک داستان غالب مشکل ساز روبرو هستند که باعث ایجاد درد عاطفی می‌شود.

یک درمانگر روایتگر با مراجع کار می‌کند تا داستانهایی را که در مورد خود، زندگی و روابط اش حمل می‌کند، کشف کند. هنگامی‌که یک داستان غالب مشکل ساز است، در تعامل ما با دیگران، در تصمیم گیری و الگوهای رفتاری ما تأثیر خواهد داشت.

توضیحات با جزئیات

ممکن است یک داستان غالب مسئله داری که با آن روبرو هستیم با قضاوتی که دیگران توسط ما کرده اند، به خصوص کسانی که در یک موقعیت اقتدار یا تأثیرگذاری بر ما مانند والدین یا دوستان باشند، شروع شود.

به عنوان مثال اگر وقتی کم سن و سال بودیم، به گونه ای رفتار می‌کردیم که منجر به این شد که والدین ما را “تنبل” بنامند، ممکن است با ورود به تجربیات دیگر، فکر کنیم که تنبل هستیم و خود را اینگونه ببینیم. سپس ویژگی تنبلی همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد و به بخشی از یک داستان غالب برای ما تبدیل می‌شود و این موضوع که بر این که چگونه در آینده خودمان را می‌بینیم و چگونه در آینده با دیگران رفتار و یا تعامل می‌کنیم تأثیر می‌گذارد.

به این قضاوت‌های خاص در روایت درمانی به توضیحات با جزئیات گفته می‌شود. از آنجا که این امر همچنان در طول زندگی ما انجام می‌شود، می‌تواند به آنچه نتیجه گیری با جزئیات گفته می‌شود تبدیل شود.

خودمان را با مشکلاتمان گیج نکنیم

اگر ما از طریق خانواده بزرگ شدن خود به روش خاصی مورد قضاوت قرار گرفته ایم و به این مثال از تنبلی بودن اشاره می‌کنیم، می‌تواند حذف کردن یا بیرون آوردن آن برچسب از داستان زندگی‌مان برای ما بسیار دشوار باشد. اگر انرا بیرون نیاوریم نه تنها ما فقط به مرور زمان این مسئله را با خود حمل می‌کنیم بلکه وقتی اتفاقاتی می‌افتد که باعث می‌شود احساس تنبلی به وجود بیاید یا به عنوان تنبل به نظر برسیم، همچنان از داستان غالب حمایت می‌کنیم که یک شخص تنبل هستیم.

این داستان مشکل ساز می‌شود، و به این طریق امکان پذیر می‌شویم که بتوانیم تصمیم‌های سالم بگیریم که دقیق تر نشان دهند چه کسی هستیم و چه چیزی را ارزش قائل هستیم. ما جدایی از مشکل خود را دشوارتر و دشوارتر می‌یابیم و در نهایت، فکر می‌کنیم که مشکل داریم.

متأسفانه، توصیفات نازک متمرکز بر نقاط ضعف یا مناطقی هستند که احتمالاً معتقدیم اندازه گیری نمی‌کنیم. وقتی سعی می‌کنیم تصمیمی‌بگیریم که داستان غالب ما را به چالش بکشد، ممکن است دیگران و حتی خود ما نیز مورد غفلت واقع شویم زیرا این امر به عنوان یک استثنا دیده می‌شود نه یک قاعده. رفتارهای “تنبل” ما ممکن است به حداقل برسد یا نادیده گرفته شود زیرا با داستان غالب ما مطابقت ندارد.

به عبارت دیگر، ما حتی ممکن است به خودمان مطمئن نباشیم که می‌توانیم تصمیمات خوبی بگیریم یا رفتار مثبتی داشته باشیم، زیرا با داستانی که به خودمان می‌گوییم چه کسی هستیم و چه توانایی‌هایی داریم، مطابقت ندارد.

چگونه روایت درمانی کمک می‌کند؟

روایت درمانی بر این داستانها تمرکز دارد، به ویژه داستانهای غالب که مشکل ساز هستند و به نظر می‌رسد در راه زندگی ما به بهترین وجه قرار گرفته‌اند. یک درمانگر روایتگر آموزش دیده برای کشف این داستان‌ها و جستجوی اطلاعاتی که به ما کمک می‌کند این داستانهای مشکل ساز را به چالش بکشیم، با افراد کار می‌کند.

از طریق روایت درمانی، می‌توانیم داستانهای جایگزین را شناسایی کنیم که فرصتی برای به چالش کشیدن قضاوت و کشف سایر اطلاعاتی که در درون ما حمل می‌شوند، به ما ارائه می‌دهند. کاوش در این روش به ما کمک می‌کند تا دیدگاه خود را نسبت به خود گسترش دهیم، عقاید قدیمی‌و ناسالم را به چالش بکشیم و ذهن خود را به سمت شیوه‌های جدید زندگی باز کنیم که بازتاب داستانی دقیق تر و سالم تر است.

در روایت درمانی، تأکید شدیدی بر جدا کردن فرد از مشکلاتش وجود دارد. با انجام این کار، فرد شروع به درک این موضوع می‌کند که او قادر به انجام کارهای جدید است. معانی قدیمی‌و کمکی که با گذشت زمان در داستانهای ما بافته شده اند قابل چالش است.

هرچه افراد دیدگاه خود را نسبت به خود گسترش دهند و اطلاعات بیشتری را کشف کنند، می‌توانند جایی برای ایجاد تغییرات سالم در افکار، احساسات و رفتارهای ما ایجاد کنند. وقتی فاصله‌ای بین ما و مشکل ما ایجاد شود، می‌توانیم بهتر آنچه را که به ما کمک می‌کند را بررسی و انتخاب کنیم. روایت درمانی به معنای تغییر شخص نیست، بلکه به افراد اجازه می‌دهد تا در زندگی خودشان متخصص شوند.

تمرینات روایت درمانی

تکنیک‌ها و تمرین‌های متنوعی وجود دارد که در روایت درمانی برای کمک به افراد در بهبود و گذر از یک داستان مشکل ساز استفاده می‌شود. برخی از متداول ترین تکنیک‌ها عبارتند از:

کنار هم قرار دادن روایت 

یكی از اصلی ترین کمک‌هایی كه یك درمانگر روایتگر به مراجع خود می‌تواند انجام دهد، این است كه شروع به جمع آوری روایت او می‌كند. با انجام این کار، ما می‌توانیم صدای خود را بیابیم و رویدادهای زندگی خود و معانی را که در این تجربیات با گذشت زمان گذاشته ایم، کشف کنیم.

ممکن است بعضی از افراد از داستان خاصی آگاهی نداشته باشند که در طول زندگی آن را دنبال کرده باشند، اما می‌دانند که چیزی آنها را از زندگی خوب و تصمیم گیری‌های خوب برای خود باز می‌دارد. وقتی داستان آنها در کنار هم قرار می‌گیرد، فرد ناظر داستان خود می‌شود و با درمانگر به آن نگاه می‌کند، سپس برای شناسایی داستان غالب و مشکل ساز تلاش می‌کند.

برون گرایی

در حالی که ما در حال استفاده از صدای خود برای جمع کردن داستان خود هستیم، ما ناظر خودمان هستیم. ما از این تمرین برای ایجاد فاصله بین خود و مشکلات خود استفاده می‌کنیم که اصطلاحاً برون گرایی نامیده می‌شود.

وقتی این فاصله را بین خود و مشکل خود داریم، بهتر می‌توانیم بر تغییر رفتارهای ناخواسته تمرکز کنیم تا اینکه احساس کنیم خودمان مشکل هستیم. هنگامی‌که ما برون گرایی را انجام می‌دهیم، این فرصت را می‌یابیم که قادر به تغییر باشیم و احساس قدرتمندی می‌کنیم تا به سمت بهبودی کار کنیم.

ساختارشکنی

از ساختارشکن برای کمک به افراد برای کسب وضوح در داستان استفاده می‌شود. مواقعی وجود دارد که داستان غالب ما می‌تواند چنان احساس بزرگی و پرتحرکی کند که گویی هرگز نمی‌توانیم از زیر آن خارج شویم.

هنگامی‌که یک داستان مشکل ساز در زندگی ما احساس می‌شود مدت زیادی است که اتفاق می‌افتد، ممکن است از عبارات کلی استفاده کنیم و در داستان‌های خودمان گیج شویم. یک درمانگر روایتگر با ما کار می‌کند تا داستان خود را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنیم، به ما کمک کند تا مشکل ما را روشن کند و به آن نزدیک شود.

نتایج منحصر به فرد

وقتی داستان ما احساس محکمی‌می‌کند، گویی هرگز نمی‌تواند تغییر کند، هر ایده ای از داستان‌های جایگزین از پنجره بیرون می‌رود، ما می‌توانیم در داستان خود بسیار گیر کنیم و به آن اجازه دهیم تا بر چندین بخش از زندگی ما مانند تصمیم گیری، رفتارها، تجربیات و روابط ما تأثیر بگذارد.

یک درمانگر روایتگر به ما کمک می‌کند تا نه تنها مشکلات خود را به چالش بکشیم بلکه با در نظر گرفتن داستانهای جایگزین، دیدگاه خود را گسترش دهیم. آنها ممکن است به ما کمک کنند تا اطلاعاتی را که مدت طولانی با ما حمل شده اند، اما هیچ وقت نگذاشته اند که ارزشی داشته باشیم کشف کنیم. این اطلاعات می‌تواند به ما کمک کند تا داستانی جدید و سالم درباره اینکه چه کسی هستیم، چه می‌خواهیم و به چه کسی می‌خواهیم تبدیل شویم، ایجاد کنیم.

یافتن یک درمانگر روایتگر

روایت درمانی یک رویکرد منحصر به فرد و تخصصی برای مشاوره است. فرصت‌های درمانی برای درمانگران وجود دارد تا درمورد روایت درمانی و چگونگی استفاده از این روش با مراجعان بیشتر بدانند.

درمانگران روایتگر آموزش دیده در سراسر جهان واقع شده اند و می‌توان آنها را از طریق منابع آنلاین مانند مرکز Dulwich که توسط وایت و اپستون، بنیانگذاران روایت درمانی ساخته شده است، یافت.

برای یافتن یک درمانگریی که در روایت درمانی نزدیک به منزل شما آموزش دیده باشد، می‌توانید در سایت‌هایی مانند Psychology Today نیز جستجو کنید. این سایت به شما این امکان را می‌دهد که در منطقه خود جستجو کرده و حتی در جستجوی خود سبک مشاوره ای که درمانگر استفاده می‌کند را نیز جستجو کنید. این جستجو به شما این امکان می‌دهد تا به طور خاص درمانگران روایتگر آموزش دیده را در منطقه خود پیدا کنید.

برای انتخاب گزینه‌های وقتی را برای تحقیق اختصاص دهید و اگر در مورد روایت درمانی و نحوه استفاده درمانگران از این روش با مراجع سؤالی دارید، از پرسیدن نترسید. بسیاری از درمانگران از این فرصت استقبال می‌کنند که شیوه تخصصی مشاوره و نحوه کمک به مراجعان را با دیگران در میان بگذارند.

سخن آخر

با دانستن اینکه ما از داستانها برای سازماندهی و ایجاد حس جهانی و تجربیات خود استفاده می‌کنیم، مهم است که به یاد داشته باشیم کلمات ما چقدر قدرتمند هستند و چقدر می‌توانند در تصمیم گیری و رفتار ما تأثیر بگذارند.

روایت درمانی به افراد این امکان را می‌دهد که نه تنها صدای خود را پیدا کنند، بلکه از صدای خود برای احساس خوب بودن نیز استفاده کنند. به آنها کمک می‌کند تا در زندگی خود متخصص شوند و به روشی زندگی کنند که منعکس کننده اهداف و ارزش‌های آنها باشد.

ما قدرت بیشتری از آنچه فکر می‌کنیم برای رشد و تحول داریم، به خصوص وقتی که ما صاحب صدا و داستان خود هستیم. همانطور که دیوید اپستون، یکی از توسعه دهندگان روایت درمانی گفته است، “مشکل مشکل است. شخص مشکل نیست.”

منبع: verywellmind