چاقی و اضافه وزن چیست؟

چاقی و اضافه وزن به عنوان تجمع چربی غیر طبیعی یا بیش از حد تعریف می‌شود که ممکن است سلامتی را مختل کند.

شاخص توده بدنی (BMI) یک شاخص ساده از وزن نسبت به قد است که معمولاً برای طبقه بندی اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان استفاده می‌شود.

برای محاسبه‌ شاخص توده بدنی وزن شخص بر حسب كيلوگرم بر مربع قد او بر حسب متر تقسيم مي شود (كيلوگرم در متر مربع).

برای آشنایی بیشتر برای با مفهوم چاقی و اضافه وزن و عواقب و بیماری‌‌های ناشی از آن و رویارویی با این اختلال‌ها در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

چاقی در بزرگسالان

WHO (سازمان بهداشت جهانی) برای بزرگسالان، اضافه وزن و چاقی را به شرح زیر تعریف می‌کند:

• اضافه وزن به معنی داشتن BMI بزرگتر یا مساوی 25 است.
• چاقی به معنی داشتن BMI بزرگتر یا مساوی 30 است.

BMI مفیدترین ابزار اندازه گیری سطح جمعیت در مورد اضافه وزن و چاقی را فراهم می‌کند.

چراکه برای هر دو جنس و برای همه سنین بزرگسالان یکسان است.

اما برای کودکان، هنگام ارزیابی اضافه وزن و چاقی باید سن مورد توجه قرار گیرد.

چاقی در کودکان زیر 5 سال

چاقی و اضافه وزن برای کودکان زیر 5 سال به شرح زیر است:

• اضافه وزن: اگر نسبت وزن به قد بیشتر از انحراف استاندارد 2 در نمودار زیر باشد، بالاتر از سطح متوسط ​​WHO برای رشد کودک است.
• چاقی: اگر نسبت وزن به قد بیشتر از انحراف استاندارد 3 در نمودار زیر باشد، بالاتر از سطح استاندارد رشد کودک WHO است.

نمودار 1: استانداردهای رشد کودک WHO برای کودکان زیر 5 سال (صورتی دختران، آبی پسران)

کودکان بین 5 تا 19 سال

اضافه وزن و چاقی برای کودکان بین 5 تا 19 سال به شرح زیر است:

• اضافه وزن: اگر BMI بیشتر از 1 انحراف استاندارد در نمودار زیر باشد، بالاتر از میانگین مرجع رشد WHO است.
• چاقی: اگر BMI بیش از 2 انحراف استاندارد در نمودار زیر باشد، بالاتر از میانگین مرجع رشد WHO است.

نمودار 2: مرجع رشد WHO برای كودكان بین 5 تا 19 سال (صورتی دختران، آبی پسران)

حقایقی در مورد اضافه وزن و چاقی

در ادامه برخی از برآوردهای جهانی اخیر WHO آورده شده است:

• در سال 2016، بیش از 1.9 میلیارد بزرگسال در سن 18 سال و بالاتر دچار اضافه وزن شدند. از این تعداد بیش از 650 میلیون بزرگسال چاق بودند.
• در سال 2016، 39٪ از بزرگسالان در سن 18 سال و بالاتر (39٪ از مردان و 40٪ از زنان) اضافه وزن داشتند.
• به طور کلی، حدود 13٪ از جمعیت بالغ جهان (11٪ از مردان و 15٪ از زنان) در سال 2016 چاق بودند.
• شیوع چاقی در سراسر جهان بین سالهای 1975 و 2016 تقریباً سه برابر شده است.

در سال 2019، حدود 38.2 میلیون کودک زیر 5 سال، اضافه وزن یا چاقی داشتند. قبلاً این مشکل در کشورهای با درآمد بالا دیده می‌شد، اما در حال حاضر در کشورهای کم درآمد و متوسط ​​به ویژه در مناطق شهری رو به افزایش است. در آفریقا، تعداد کودکان زیر 5 سال از سال 2000 نزدیک به 24 درصد افزایش یافته است. تقریباً نیمی‌از کودکان زیر 5 سال که اضافه وزن یا چاقی در سال 2019 در آسیا زندگی می‌کردند.

در سال 2016 بیش از 340 میلیون کودک و نوجوان 5 تا 19 ساله دچار اضافه وزن یا چاقی شدند.

شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان 5 تا 19 ساله از 4٪ در سال 1975 به بیش از 18٪ در سال 2016 به طور چشمگیری افزایش یافته است. این افزایش به طور مشابه در پسران و دختران رخ داده است: در سال 2016 18٪ دختران و 19 سال. ٪ پسران اضافه وزن داشتند.

در حالیکه در سال 1975 کمتر از 1٪ کودکان و نوجوانان 5 تا 19 ساله چاق بودند، در سال 2016 بیش از 124 میلیون کودک و نوجوان (6٪ دختران و 8٪ پسران) چاق بودند.

مرگ در اثر اضافه وزن و چاقی در سراسر جهان نسبت به مرگ به دلیل کمبود وزن بیشتر است.

در سطح جهان تعداد بیشتری از افراد چاق هستند تا کم وزن. این موضوع در هر منطقه به جز بخش‌هایی از کشورهای جنوب صحرای آفریقا و آسیا صدق می‌کند.

چه عواملی باعث چاقی و اضافه وزن می‌شود؟

علت اصلی چاقی و اضافه وزن عدم تعادل انرژی بین کالری دریافتی و کالری مصرفی است. در این باره در سطح جهان، شواهد زیر وجود داشته است:

• مصرف غذاهایی که چربی و قند زیادی دارند.
• افزایش عدم تحرک بدنی به دلیل ماهیت فزاینده بی تحرک بسیاری از اشکال کاری و شغلی، تغییر حالت حمل و نقل و افزایش شهرنشینی.

اغلب تغییرات در الگوهای غذایی و فعالیت‌های بدنی نتیجه تغییرات محیطی و اجتماعی در ارتباط با توسعه و عدم وجود سیاست‌های حمایتی در بخش‌هایی مانند بهداشت، کشاورزی، حمل و نقل، برنامه ریزی شهری، محیط زیست، فرآوری مواد غذایی، توزیع، بازاریابی و آموزش است.

عواقب مشترک سلامتی اضافه وزن و چاقی چیست؟

افزایش BMI یک عامل خطر عمده ابتلا به بیماریهای غیر واگیر از جمله بیمار‌های زیر است:

• بیماری‌های قلبی عروقی (عمدتًا بیماری‌های قلبی و سکته مغزی)، که علت اصلی مرگ در سال 2012 بود.
• دیابت؛
• اختلالات اسکلتی عضلانی (به ویژه پوکی استخوان که بیماری دژنراتیو ناتوان کننده شدید مفاصل است).
• برخی از سرطانها (از جمله آندومتر، پستان، تخمدان، پروستات، کبد، کیسه صفرا، کلیه و روده بزرگ).

با افزایش BMI خطر ابتلا به این بیماری‌های غیر واگیر با افزایش BMI افزایش می‌یابد.

چاقی کودکی به احتمال زیاد با چاقی، مرگ زودرس و ناتوانی در بزرگسالی همراه است.

اما علاوه بر افزایش خطرات آینده، کودکان چاق دچار مشکلات تنفسی، افزایش خطر شکستگی، فشار خون بالا، نشانگرهای اولیه بیماری قلبی عروقی، مقاومت به انسولین و اثرات روانی می‌شوند.

مواجهه با فشار مضاعف سوء تغذیه

بسیاری از کشورهای کم درآمد و متوسط ​​اکنون با “فشار مضاعف” سوء تغذیه روبرو هستند.

• در حالی که این کشورها همچنان با مشکلات بیماریهای عفونی و تغذیه کمکی روبرو هستند، آنها در حال افزایش سریع عوامل خطر بیماری غیر واگیر مانند چاقی و اضافه وزن به ویژه در مناطق شهری هستند.
• وجود سوء تغذیه و چاقی به طور همزمان در یک کشور، همان جامعه و خانواده مشابه غیر معمول نیست.

در کشورهای کم درآمد و متوسط کودکان ​​به دلیل تغذیه ناکافی در دوران قبل از زایمان، دوران شیرخوارگی و خردسالی آسیب پذیرتر هستند.

در عین حال، این کودکان در معرض غذاهای پرچرب، پر قند، پر نمک، پر انرژی و مواد غذایی ریز مغذی ضعیف قرار دارند که قیمت کمتری دارند، اما از نظر کیفیت مواد مغذی نیز پایین تر هستند.

این الگوهای رژیم غذایی، همراه با سطوح پایین تر فعالیت بدنی، منجر به افزایش شدید چاقی کودکان می‌شوند.

در حالی که مشکلات مربوط به تغذیه‌ ضعیف بدون حل باقی می‌مانند.

چگونه می‌توان اضافه وزن و چاقی را کاهش داد؟

اضافه وزن و چاقی و همچنین بیماریهای غیر واگیر ناشی از آنها تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند.

محیط‌ها و اجتماعات حمایتی در شکل گیری انتخاب‌های مردم، با انتخاب غذاهای سالم تر و فعالیت بدنی منظم به ساده ترین انتخاب (انتخابی که در دسترس ترین و مقرون به صرفه ترین است) و در نتیجه جلوگیری از اضافه وزن و چاقی، نقش اساسی دارند.

در سطح فردی، افراد می‌توانند:

• میزان مصرف چربی، قند و نمک غذاهای فرآوری شده را محدود کنید.
• مصرف میوه و سبزیجات، حبوبات، غلات کامل و آجیل را افزایش دهید.
• به فعالیت منظم بدنی بپردازید (60 دقیقه در روز برای کودکان و حداقل 150 دقیقه در طول هفته برای بزرگسالان).

مسئولیت فردی فقط در شرایطی که افراد به یک سبک زندگی سالم دسترسی داشته باشند می‌تواند تأثیر کامل خود را داشته باشند.

بنابراین، در سطح اجتماعی حمایت از افراد در پیروی از توصیه‌های فوق از طریق اجرای مداوم سیاست‌های مبتنی بر شواهد و جمعیت حائز اهمیت است .

که فعالیت بدنی منظم و انتخاب رژیم‌های سالم تر را در دسترس، مقرون به صرفه و سهل الوصول برای همه قرار می‌دهد.

به ویژه برای فقیرترین اشخاص حقیقی. نمونه ای از چنین سیاستی قراردادن مالیات بر نوشیدنی‌های دارای قند است.

صنایع غذایی می‌تواند نقش مهمی‌در ارتقاء رژیم‌های غذایی سالم داشته باشد، از جمله:

• کاهش چربی، قند و نمک غذاهای فرآوری شده؛
• اطمینان از وجود گزینه‌های سالم و مغذی در دسترس و قیمت مناسب برای همه مصرف کنندگان.
• محدود کردن بازاریابی غذاهای پر قند، پر نمک و پر چربی. به ویژه آن دسته از غذاهایی که برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده است.
• اطمینان از در دسترس بودن گزینه‌های غذایی سالم و حمایت از تمرینات بدنی منظم در محیط کار.

پاسخ WHO سازمان بهداشت جهانی

بنا به تصویب مجمع جهانی بهداشت در سال 2004 و مجدداً در بیانیه سیاسی 2011 در مورد بیماری غیر واگیر (NCDs)، “استراتژی جهانی WHO در مورد رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سلامت” اقدامات لازم برای حمایت از رژیم‌های سالم و فعالیت بدنی منظم را توصیف می‌کند.

این استراتژی از کلیه ذینفعان می‌خواهد تا در سطح جهانی، منطقه ای و محلی نسبت به بهبود رژیم‌های غذایی و الگوهای فعالیت بدنی در سطح جمعیت اقدام کنند.

برنامه 2030 توسعه پایدار NCD‌ها را به عنوان یک چالش بزرگ برای توسعه پایدار تشخیص می‌دهد.

به عنوان بخشی از دستور کار، سران ایالت‌ها و دولت‌ها متعهد شدند تا سال 2030 پاسخ‌های ملی بلندپروازانه را توسعه دهند تا یک سوم مرگ و میر زودرس از بیماری‌های مفاصل را از طریق پیشگیری و درمان کاهش دهد (هدف SDG 3.4).

“برنامه اقدام جهانی در مورد فعالیتهای بدنی 2018-2030: افراد فعال تر برای جهانی سالم تر” اقدامات سیاسی مؤثر و عملی را برای افزایش فعالیت بدنی در سطح جهان فراهم می‌کند.

WHO بسته فنی ACTIVE را برای کمک به کشورها در برنامه ریزی و ارائه پاسخ‌های آنها منتشر کرد.

دستورالعمل‌های جدید WHO در مورد فعالیت بدنی، رفتارهای بی تحرکانه و خواب در کودکان زیر پنج سال در سال 2019 آغاز شد.

مجمع جهانی بهداشت از گزارش کمیسیون پایان دادن به چاقی دوران کودکی (2016) و 6 توصیه آن برای پرداختن به محیط‌هایی که باعث چاقی می‌شوند و دوره‌های حساس در زندگی برای مهارکردن چاقی در کودکان استقبال کرد.

برنامه اجرایی جهت هدایت کشورها در زمینه اقدام برای اجرای توصیه‌های کمیسیون با استقبال مجمع جهانی بهداشت در سال 2017 روبرو شد.

منبع: who