اگرچه اکثر نوشیدنیها مفید هستند، اما نوشیدن بیش از حد الکل میتواند باعث بیماری اعتیاد به الکل یا اختلال در مصرف الکل شود که منجر به مشکلات جدی سلامتی از جمله فشار خون بالا، آسیب به مغز، قلب، کبد و سرطان شود. اعتیاد به الکل یک بیماری مترقی و بالقوه کشنده است که با هوس مداوم، افزایش تحمل به مشروب، وابستگی جسمیو از دست دادن کنترل نوشیدن الکل شناخته میشود.
برای آشنایی بیشتر با این بیماری، عوارض و نحوه درمان آن در ادامه مطلب با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
اعتیاد به الکل چیست؟
اعتیاد به الکل، که به الکلیسم نیز معروف است، نوعی بیماری است که افراد در همه اقشار زندگی را تحت تأثیر قرار میدهد. کارشناسان سعی کرده اند عواملی مانند ژنتیک، جنسیت، نژاد یا اقتصاد اجتماعی را که ممکن است فرد را به اعتیاد به الکل مستعد کند، پیدا کنند. اما این بیماری هیچ دلیل واحدی ندارد. عوامل روانشناختی، ژنتیکی و رفتاری همگی میتوانند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند.
توجه به این نکته مهم است که اعتیاد به الکل یک بیماری واقعی است. این بیماری میتواند باعث ایجاد تغییراتی در مغز و اعصاب شود، بنابراین ممکن است فرد مبتلا به اعتیاد به الکل نتواند رفتار خود را کنترل کند.
اعتیاد به الکل میتواند خود را از طرق مختلف نشان دهد. شدت این بیماری، بسته به دفعات مشروب خوردن و نوع الکلی که مصرف میکند در افراد مختلف متفاوت است. برخی از مردم هر روز به مقدار زیاد مشروب میخورند، در حالی که برخی دیگر گاه به گاه مشروب میخورند و مدتی از روز را هوشیار میمانند.
صرف نظر از شدت اعتیاد، اگر فردی به شدت به مشروب خوردن علاقه داشته باشد، به طور معمول اعتیاد به الکل دارد و نمیتواند برای مدت طولانی هوشیار بماند.
علائم اعتیاد به الکل چیست؟
تشخیص اعتیاد به الکل دشوار است. برخلاف کوکائین یا هروئین، الکل در بسیاری از فرهنگها به طور گسترده ای در دسترس و پذیرفته شده است. مشروب خوردن اغلب در مرکز روابط اجتماعی است و از نزدیک با جشنها و تفریح کردن ارتباط دارد.
مشروب خوردن بخش مهمیاز زندگی بسیاری از افراد است. از زمانی که مشروب در جامعه رایج شده است، تشخیص تفاوت بین کسی را که گاهی دوست دارد مشروب بخورد و کسی که مشکل واقعی دارد، دشوار اشت.
برخی از علائم اعتیاد به الکل عبارتند از:
- افزایش مقدار یا فرکانس استفاده
- تحمل زیاد به الکل، یا فقدان علائم “خماری”
- نوشیدن در اوقات نامناسب، مانند اولین کار در صبح یا در مکانهایی مانند محل کار
- تمایل به حضور در جایی است که الکل وجود داشته باشد و اجتناب از مهمانیها یا دورهمیهایی که مشروب وجود ندارد.
- تغییرات در دوستیها؛ کسی که اعتیاد به الکل دارد ممکن است دوستانی را انتخاب کند که آنها هم به شدت اهل مشروب خوردن باشند.
- اجتناب از تماس با عزیزان
- مخفی کردن الکل یا مخفی کردن هنگام مشروب خوردن
- وابستگی به الکل برای عملکرد در زندگی روزمره
- افزایش بی حالی، افسردگی یا سایر مشکلات عاطفی
- مشکلات حقوقی یا حرفه ای مانند دستگیری یا از دست دادن شغل
از آنجا که اعتیاد به مرور زمان وخیم تر میشود، مهم است که به دنبال علائم هشدار دهنده اولیه باشید. اگر این بیماری زود تشخیص داده شده و تحت درمان قرار گیرد، فردی که اعتیاد به الکل دارد ممکن است بتواند از عواقب اصلی بیماری در امان باشد.
اگر نگران هستید که شخصی که میشناسید اعتیاد به الکل داشته باشد، بهتر است به روشی حمایتی به او نزدیک شوید. از خجالت دادن و یا دادن احساس گناه به او خودداری کنید. این کار میتواند او را از شما دور کرده و در برابر کمک شما مقاوم تر کند.
کدام عوارض سلامتی افراد دارای اعتیاد به الکل را تهدید میکند؟
اعتیاد به الکل را جدی بگیرید. چرا که میتواند منجر به بیماریهای قلبی و کبد شود که هر دو میتوانند کشنده باشند. مشروبات الکلی همچنین میتواند باعث عوارض زیر شود:
- زخم
- دیابت
- مشکلات جنسی
- نقائص هنگام تولد
- ریزش استخوان
- مشکلات بینایی
- افزایش خطر ابتلا به سرطان
- عملکرد سیستم ایمنی سرکوب شده
اگر فردی که اعتیاد به الکل دارد هنگام نوشیدن مشروب در معرض خطرات باشد، میتواند دیگران را نیز در معرض خطر قرار دهد. به عنوان مثال طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) هر روز 28 نفر از رانندگان مست در ایالات متحده جان خود را از دست میدهند. همچنین مشروب خوردن با افزایش شیوع خودکشی و قتل همراه است.
این عوارض دلایلی است که بر اهمیت درمان اعتیاد به الکل در اوایل را تأکید میکند. تقریباً همه خطرات ناشی از اعتیاد به الکل با بهبودی طولانی مدت موفقیت آمیز قابل اجتناب یا قابل درمان هستند.
روش های تشخیص انواع الکل از همدیگر
در ادامه تفاوت میان الکل متانول و اتانول و عوارض ناشی از مصرف متانول میآید:
متانول یا الکل متیلیک(الکل صنعتی)
- مایع بی رنگی است که بسیار بی ثبات و فرار است.
- متانول میزان اسیدیته بالاتر از آب دارد.
- بوی متانول تا حدودی متمایز و تندتر از اتانول است.
- فوقالعاده قابل احتراق است اما در دمای محیط آتش نمیگیرد.
- هنگام سوختن با یک شعله روشن و سفید رنگ (یا همان زرد رنگ) میسوزد.
- متانول بسیار سمی است و برای مصرف شُرب مناسب نیست.
- نوشیدن متانول موجب آسیب چشمی از جمله کوری، نارسایی کلیه، کما و مرگ شود.
- متانول نباید خورده و یا استنشاق شود حتی تماس مستقیم آن با پوست می تواند موجب بروز ناراحتیهای پوستی شود.
- مقدار کمی از این ماده حتی کمتر از نصف قاشق چایخوری میتواند باعث نابینایی شود.
- مصرف کمتر از چهار اونس (حدود ۱۱۰ گرم) از آن کشنده خواهد بود.
- متانول را نباید برای ضدعفونی کردن سطوح استفاده کرد زیرا علاوه بر سمی بودن متانول، خاصیت ضدعفونی کنندگی آن نسبت به الکل اتیلیک یا اتانول بسیار کم است.
- تماس آن با پوست میتواند سبب بروز عوارضی همچون التهاب پوست شود.
- هنگام مصرف متانول، این الکل در بدن انسان به اسید فرمیک تبدیل میشود و اسید فرمیک ایجاد شده باعث مشکلات گردش خون، آسیب کبدی، آسیب عصبی، کوری دائمی و نارسایی کلیه میشود.
- علائم اولیه مسمومیت با متانول شامل کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، عدم هماهنگی و سردرگمی است.
- پس از گذشت علائم اولیه، مجموعه دوم علائم بروز میکند. از ۱۰ تا ۳۰ ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض اولیه، ممکن است عوارضی شامل تاری یا از بین رفتن کامل بینایی، اسیدوز یا افزایش بار اسیدی خون و خونریزی مغزی اتفاق بیفتد.
- دوزهای زیاد مصرف باعث کما و مرگ می شوند.
- تجمع مقادیر سمی اسید فرمیک در خون ممکن است در اثر نارسایی تنفسی به مرگ منجر شود.
- از آنجا که متانول بسیار سمی است، به هیچ وجه برای مصرف مناسب نیست. عموماً در تولید مواد شیمیایی مانند فرمالدئید و غیره استفاده میشود.
اتانول یا الکل اتیلیک (الکل طبی)
- مایع بیرنگ و بهشدت فرار است.
- بوی قوی و سوزانندهای دارد.
- با شعلهای که آبی رنگ است، میسوزد.
- اتانول ماده اصلی است که در نوشیدنیهای الکلی تخمیر شده و مقطر وجود دارد.
- در صورت نوشیدن اتانول، احساس ناخوشی، سرگیجه، حالت تهوع خواهید کرد و احتمال مسمومیت با این الکل وجود دارد.
- اگرچه اتانول میتواند برای ضدعفونی کردن دستها گزینه خوبی باشد اما بیشتر زمانی توصیه میشود که درصورت نبود دسترسی به آب و صابون و شویندههای دیگر، مورد استفاده قرار گیرد.
- از نظر شیمیایی اتانول نوعی الکل است که در اسکلت کربن خود از گروه اتیل تشکیل شده است.
- از نظر اسیدیته، اتانول یک اسید ضعیف در مقایسه با آب است.
- راحتترین راه تشخیص دو نوع الکل از یکدیگر تست شعله است. بهطوری که دو پنبه را به طور جداگانه به اتانول و متانول آغشته کنید سپس در دو ظرف جداگانه آتش بزنید. تفاوت شعله دو نوع الکل در بالا شرح داده شده است.
نکات مهمی که باید درباره الکل اتانول و متانول مورد توجه قرار گیرد:
- به هیچ وجه الکل (چه متانول و چه اتانول) را نخورید و با آنها دهانشویه و غرغره نکنید.
- خوردن الکل به هیچ وجه باعث ضدعفونی داخل بدن نمیشود.
- از تماس الکل با مخاط چشم، دهان، بینی خودداری کنید.
- از الکلهای دستساز که در آزمایشگاههای غیرمجاز ساخته میشود، استفاده نکنید.
- الکل اتیلیک باید دارای تاییدیه وزارت بهداشت باشد و از داروخانهها یا فروشگاههای معتبر خریداری شوند.
- چنانچه امکان شستوشوی دست با آب و صابون را دارید، نیازی به استفاده از الکل برای ضدعفونی کردن دستها نیست.
گزینههای درمانی برای درمان اعتیاد به الکل چیست؟
درمان اعتیاد به الکل میتواند پیچیده و چالش برانگیز باشد. برای اینکه درمان انجام شود، فرد مبتلا به اعتیاد به الکل باید بخواهد هوشیار شود. اگر آماده نباشند، نمیتوانید آنها را از مشروب خوردن متوقف کنید. موفقیت در این راه بستگی به تمایل فرد برای بهتر شدن دارد.
روند بهبودی برای فرد الکلیسم یک تعهد در طول زندگی است. روش درمان سریع وجود ندارد و باید شامل مراقبت روزانه باشد. به همین دلیل، بسیاری از مردم میگویند که اعتیاد به الکل هرگز “درمان نمیشود”.
توانبخشی
یکی از گزینههای درمانی معمول اولیه برای شخصی که دارای اعتیاد به الکل است، یک برنامه توان بخشی سرپایی یا بستری است. برنامه بستری میتواند از 30 روز تا یک سال ادامه یابد. این برنامه میتواند به فرد در رفع علائم ترک و چالشهای عاطفی کمک کند. درمان سرپایی در حالی که به شخص اجازه میدهد در خانه زندگی کند، شامل مراقبت و پشتیبانی روزانه است.
مشروبات الکلی و گروههای پشتیبانی دیگر
صرف نظر از نوع سیستم پشتیبانی، شرکت در حداقل یک گروه در هنگام هوشیاری مفید است.
جوامع هوشیار میتوانند به کسی که با اعتیاد به الکل مقابله میکند، در مواجهه با چالشهای هوشیاری در زندگی روزمره کمک کنند. جوامع هوشیار همچنین میتوانند تجربیات قابل اعتماد را به اشتراک بگذارند و دوستی جدید و سالمیرا ارائه دهند. و این جوامع باعث میشوند فرد مبتلا به اعتیاد به الکل پاسخگو باشد و محلی برای روبرو شدن در صورت عود بیماری فراهم شود.
گزینههای دیگر
همچنین شخصی که الکلیسم دارد میتواند از سایر درمانها از جمله موارد زیر بهره ببرد:
- دارو درمانی
- مشاوره
- تغییرات تغذیهای
پزشک برای کمک به شرایط خاص ممکن است داروهایی را تجویز کند. به عنوان مثال، اگر کسی که اعتیاد به الکل داشت، برای معالجه افسردگی خود اقدام به مشروب خوردن کرده است، داروهای ضد افسردگی. یا پزشک میتواند برای کمک به سایر احساسات رایج در دوران بهبودی، داروهایی را تجویز کند.
روش درمانی برای کمک به آموزش نحوه کنترل استرس دوران بهبودی و مهارتهای لازم برای جلوگیری از عود کمک میکند. همچنین، یک رژیم غذایی سالم میتواند به خنثی کردن عوارض الکل در سلامتی فرد مانند افزایش وزن یا کاهش وزن، کمک کند.
اعتیاد به الکل میتواند چندین روش مختلف درمانی را شامل شود. مهم است که شخص در یک برنامه بهبودی شرکت کند که از هوشیاری طولانی مدت پشتیبانی کند. این کار میتواند به معنای تأکید بر درمان برای شخصی که دچار افسردگی است یا معالجه بستری برای شخصی که علائم ترک شدید دارد، داشته باشد.
الکل سفید
اتانول یا الکل اتیلیک یا اتیل الکل یا الکل میوه با فرمول C۲H۵OH ترکیب شیمیائی با بوی خاص و آتشگیری است که در نوشیدنیهای الکلی وجود دارد. فرمول شيميايي اتانول C۲H۵OH ميباشد اتانول ماده بطور طبيعي و به مقدار بسيار كم در نان و گياهان وجود دارد. علاوه بر مخمر و بعضي باكتريها، بدن انسان نيز مقدار چشمگيري الكل توليد ميكند كه در اكثر موارد تمام اين توليد مربوط به ميكروبهاي موجود در روده انسان ميباشد.اتانول همان مادهای است که خاصیت مست کنندگی دارد و در نوشیدنیهای الکلی با درصدهای مختلف پیدا میشود.
علاوه بر این در صنایع مختلف کاربرد فراوان دارند. این کاربردها در عطرها و ادکلنها و همچنین در وانیل و همچنین به عنوان سوخت در برخی ماشینهای جدید میباشد.
اتيل الكل مانند ساير مواد آلي ميسوزد و از سوختن كامل آن دي اكسيد كربن و آب توليد ميشود. از آنجائي كه سوختن اتيل الكل معمولاً به طور كامل صورت ميگيرد و همراه با توليد دوده نميباشد، لذا از اين ماده براحتي ميتوان به عنوان ماده سوختي در وسايط نقليه استفاده كرد.
خواص فیزیکی اتانول:
اتانول، مایعی قابل احتراق و بیرنگ بوده، یکی از انواع الکلهای موجود در نوشابههای الکلی است. گرانروی آن، مانند آب است و بوی نسبتاً تندی دارد. در صنعت بعنوان حلال و ماده واسطه شیمیایی برای تولید بیشتر ترکیبات آلی استفاده میشود. بدلیل تشکیل پیوند هیدروژنی با هر نسبتی در آب حل میشود. اتانول در مقایسه با ترکیبات آلی که وزن مولکولی یکسانی با آن دارند، نقطه جوش بالاتری دارد.
به عنوان مثال نقطه جوش پروپان که تقریباً وزن مولکولی برابری با اتانول دارد، ۴۳- درجه سانتیگراد است، درحالیکه نقطه جوش اتانول ۷۸ درجه سانتیگراد است. دلیل این اختلاف، وجود پیوندهای هیدروژنی مربوط به گروه OH است که نیروی جاذبه میان مولکولهای مجاور را افزایش میدهد. اتانول خاصیت ضعیف اسیدی و بازی از خود نشان میدهد که خاصیت بازی آن بدلیل جفت الکترون تنهای اکسیژن بوده و خاصیت اسیدی آن، بخاطر پیوند هیدروژن با عنصر الکترونگاتیو اکسیژن است. اتانول با فلزات فعال (Na و K و Mg و …) وارد واکنش شده، اتوکسید ایجاد میکند.
کاربرد اتانول:
اتانول بدلیل نقطه ذوب پائین در صنعت ضدیخ سازی استفاده میشود. حلال بسیار خوبی است و در صنعت عطرسازی، رنگسازی و … استفاده میشود. محلول ٪۸۵ – ۷۰ آن بعنوان محلول ضدعفونی کننده کاربرد دارد. اتانول با تغییر دادن پروتئین و حل کردن چربی، میکرو ارگانیسمهای آنها را از بین میبرد. البته این عمل فقط در برابر باکتریها و ویروسها و قارچها مؤثر است، ولی در مقابل هاگ باکتریها تاثیری ندارد. اتانول همچنین در صنایع مشروبات الکلی به میزان گستردهای مورد استفاده قرار میگیرد.
الکل متانول
متانول، متیل الکل، الکل متیلیک، کاربینول یا الکل چوب که سادهترین نوع الکلهاست با فرمول شیمیایی CH۳OH شناخته میشود. متانول از فعالیت بیهوازی گونههای زیادی از باکتریها تولید میشود و در نتیجه مقدار اندکی از بخار متانول وارد جو میشود و پس از چندین روز بهوسیله اکسیژن و با کمک نور خورشید اکسید شده به آب و دیاکسید کربن تبدیل میگردد. البته در فرایند سوختن متانول هم از نظر مواد بدست آمده چنین اتفاقی رخ میدهد ولی بسیار سریعتر. در ضمن شعله سوختن متانول بیرنگ است و باید مراقب بود تا شعله آن سبب سوختگی نشود.با این حال متانول به مراتب سمی تر از اتانول است. با تولید بیش از 20 میلیون تن در سال ، از آن به عنوان پیش ماده دیگر مواد شیمیایی کالایی از جمله فرمالدئید ، اسید استیک ، متیل ترت بوتیل اتر و همچنین میزبان مواد شیمیایی تخصصی تر استفاده می شود.
- ۲CH۳OH + 3 O۲ → ۲ CO۲ + ۴ H۲O
در سال ۱۹۲۳ شیمیدان آلمانی، «ماتیاس پیِر»، متانول را از گاز سنتز (مخلوطی از CO و H۲ که از کُک به دست میآید) تولید کرد. در این فرایند، از کروماتِ روی به عنوان کاتالیزور استفاده میشد و واکنش در شرایط سختی مانند فشار ۱۰۰۰–۳۰۰ اتمسفر و دمای حدود ۴۰۰ درجه سانتیگراد انجام میگرفت. در شیوهٔ مدرنِ تولید متانول، از کاتالیزورهایی استفاده میشود که در فشارهای پایین عمل میکنند و کارایی مؤثرتری دارند.
امروزه گاز سنتز مورد نظر برای تولید متانول مانند گذشته از زغال به دست نمیآید، بلکه از واکنش متان موجود در گازهای طبیعی تحت فشار ملایم ۱۰–۲۰ اتمسفر و دمای ۸۵۰ درجه سانتیگراد با بخار آب و در مجاورت کاتالیزور نیکل تولید میشود. CO و H۲ تولید شده، تحت تأثیر کاتالیزوری که مخلوطی از مس و اکسید روی و آلومینیوم است، واکنش داده، متانول ایجاد میکنند. این کاتالیزور نخستین بار در سال ۱۹۶۶ توسط ICI استفاده شد. این واکنش در فشار ۵۰–۱۰۰ اتمسفر و دمای ۲۵۰ درجه سانتیگراد صورت میگیرد.
روش دیگر تولید متانول، واکنش دیاکسیدکربن با هیدروژن اضافی است که تولید متانول و آب میکند.
الکل اتانول
اتانول یا الکل اتیلیک یا اتیل الکل یا الکل میوه با فرمول C۲H۵OH ترکیب شیمیائی با بوی خاص و آتشگیری است که در نوشیدنیهای الکلی وجود دارد. این الکل همان مادهای است که دارای خاصیت مستکنندگی است و در نوشیدنیهای الکلی با درصدهای مختلف پیدا میشود. علاوه بر این در صنایع مختلف کاربرد فراوان دارند. این کاربردها در عطرها و ادکلنها و همچنین در وانیل و همچنین به عنوان سوخت در برخی ماشینهای جدید میباشد. از این الکل در صنایع عطر سازی و برخی دهانشویهها هم استفاده میکنند.
مخمر آبجو، یا مخمر نانوایی قارچی است که با جوانهزدن تکثیر میشود، اگر این قارچ در مجاور یک ماده قندی تخمیر شود، موادی از خود خارج میکند که خاصیت آنزیمی داشته و موجب دگرگونی قند میشود. در بین قندها، فروکتوز یا قند میوه به فرمول C۶H۱۲O۶ است که در میوههای شیرین و انگور وجود دارد که پس از تخمیر باعث ایجاد الکل و گاز دیاکسید کربن میشود.
چشم انداز اعتیاد به الکل چیست؟
درمان زودرس الکلیسم بسیار مهم و مؤثر است. شکستن اعتیادهایی که بیشتر به طول میانجامند، سخت تر است. اما حتی معتادان طولانی مدت نیز با موفقیت قابل درمان هستند.
دوستان و اعضای خانوادهی افرادی که اعتیاد به الکل دارند، میتوانند از حمایت حرفه ای بهره مند شوند. ممکن است فردی با اعتیاد به الکل که ماهها یا سالها هوشیار مانده است، دوباره خود را در حال نوشیدن پیدا کند.
این افراد ممکن است قبل از اینکه دوباره هوشیار شوند، یک بار مشروب بخورند یا برای مدتی این کار را ادامه دهند. اما عود نشان دهنده عدم موفقیت نیست. مهم این است که فرد دوباره پیگیری شود و درمان را از سر بگیرد.
در نهایت، هوشیاری بر عهده کسی است که اعتیاد به الکل داشته باشد. مهم نیست که در صورت عدم استفاده از اعتیاد به الکل، رفتارهای مخرب را دور کرده و مرزهای مناسبی را حفظ کنید. این میتواند به معنای قطع کمکهای مالی یا دشوارتر کردن اعتیاد برای آنها باشد.
به عنوان یک دوست عزیز کسی که اعتیاد به الکل دارد سعی کنید دلگرم کننده باشید و حمایت عاطفی داشته باشید.
منبع: healthline