شناخت علائم شیدایی دو قطبی

شیدایی (Mania) و هیپومانیا فازهای اختلال دوقطبی هستند که با “قله”‌های بالا در خلق و خو و رفتار مشخص ‌می‌شوند و کاملاً در تضاد با “دره‌های”‌های افسردگی چرخه عاطفی هستند.

شیدایی دو قطبی جنبه ای از اختلال دو قطبی نوع I است که در آن حالت خلق و خوی غیرطبیعی افزایش یافته و همراه با بیش فعالی و کاهش نیاز به خواب است.

برای آشنایی با درمان، علائم و ویژگی‌های شیدایی دوقطبی در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

در مقابل، هیپومانیا (غالباً به عنوان “شیدایی-نور” توصیف ‌می‌شود) نوعی اختلال دوقطبی نوع II است که نه دامنه و نه شدت علائمی ‌را که مانیا کلاسیک دارد، ندارد.

در صورت عدم درمان، شیدایی دو قطبی ‌می‌تواند کنترل را از بین ببرد و بر توانایی شما در عملکرد روزانه تأثیر بگذارد.

شناختن علائم شیدایی، اولین قدم برای دستیابی به درمان و مراقبت مناسب است.

علائم

ظهور یک یا دو علامت شیدایی لزوماً به معنای ابتلا به اختلال دو قطبی نیست.

ممکن است توضیحات دیگری برای تغییر ناگهانی خلق و خوی شما وجود داشته باشد، از جمله ضربه روحی، آسیب مغزی، واکنش دارویی یا اختلال اضطراب تشخیص داده نشده.

به طور کلی، شیدایی دو قطبی را ‌می‌توان با برخی یا همه ویژگی‌های زیر تشخیص داد:

• تغییر در الگوهای فکری
• توسعه روان پریشی
• ضعف در قضاوت
• تغییرات خلق و خوی
• اختلالات گفتاری
• تغییرات ناگهانی در انرژی و فعالیت

نیازی نیست که لزوماً همه این ویژگی‌ها را داشته باشید تا به عنوان مانیاک (شیدا) یا‌هایپومانیا تشخیص داده شوید.

در واقع، پزشک علائم شما را بررسی ‌می‌کند و توجه ‌می‌کند که آیا آنها دارای معیارهای ذکر شده در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) صادر شده توسط انجمن روانپزشکان آمریکا هستند.

برای درک بهتر ماهیت این علائم، باید رفتارهای ریشه ای را جستجو کنید که نشانگر مانیا دو قطبی هستند.

• تغییر در الگوهای فکری

تغییر در الگوهای فکری توسط افرادی که شخص مرتباً با آنها تعامل دارد، به راحتی مشاهده ‌می‌شود.

ممکن است به صورت انفجار ناگهانی بینش خلاق ظاهر شوند یا شکسته و پوچ به نظر برسند.

مثالها عبارتند از:

• تمرکز بیشتر بر مذهب یا فعالیت‌های مذهبی
• گمراهی یا تفکر از هم گسیخته
• افزایش خلاقیت یا نوآوری (که اغلب به عنوان “پیشرفت غیرمنتظره” یا یک تجلی تلقی ‌می‌شود)
• پرواز ایده‌ها (توالی سریع افکاری که از یک ایده به ایده دیگر ‌می‌شتابند)
• افکار مسابقه ای (جریان فکری سریع و اغلب تکراری)

• روان پریشی

روان پریشی یکی از مظاهر اختلال دو قطبی است که ‌می‌تواند افرادی را که دچار حالت خلقی یا افسردگی هستند تحت تأثیر قرار دهد.

روان پریشی به عنوان گسیختن از واقعیت تعریف ‌می‌شود که به طور معمول نیاز به درمان پزشکی و بستری شدن در بیمارستان دارد. این ویژگی چیزی نیست که در یک مرحله هیپومانیک فرد انتظار داشته باشد که آنرا مشاهده کند.

علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• هذیان (اعتقاد به چیزهایی که واقعی نیستند)
• توهم (شنیدن، دیدن، بوییدن، لمس کردن، یا احساس چیزهایی که واقعی نیستند)
• پارانویا (ترس از چیزهایی که واقعی نیستند)

علائم روان پریشی معمولاً مطابق با حالت خلق وخوی است.

اگر در مرحله‌ای از شیدایی رخ دهد، ممکن است باور داشته باشید که قدرت ویژه ای دارید و رفتارهای بی پروا انجام ‌می‌دهید.

اگر روان پریشی دو قطبی در طی یک دوره افسردگی رخ دهد، ممکن است باور داشته باشید که کسی قصد دارد به شما آسیب برساند.

• ضعف در قضاوت

ناظران عادی که ممکن است این رفتار را به عنوان لحظه‌ای با از بین رفتن یا انفجار ناگهانی سخاوت، اشتیاق، جسارت یا حسن نیت، نادیده بگیرند، دچار ضعف در قضاوت ‌می‌شوند.

در بعضی مواقع، این رفتار ممکن است خطرناک، آسیب زا یا حتی خطرناک باشد.

مثالها عبارتند از:

• عدم درک آشکار از عواقب یک اقدام
• تکانشگری شدید (شامل قمار و ریسک پذیری)
• شوخ طبعی نامناسب و رفتار شجاعانه
• ابرجنسیت (هایپرسکسوال) و رفتارهای تحریک آمیز جنسی
• هزینه‌های بی پروا و اسراف (از جمله هدیه‌های تجمل گرایانه برای دوستان، آشنایان غیر رس‌می‌و حتی غریبه‌ها)

• تغییرات خلق و خوی

تغییرات خلق و خوی با یک انفجار ناگهانی از فعالیت مشخص ‌می‌شود، اغلب غیرمعمول توصیف ‌می‌شود. گاه می توان با رصد کردن تغییرات خل و خو این علائم را مشاهده کرد. می توانید با انجام آزمونهای خاص همانند آزمون روانشناختی اختلالات خلقی  این تغییرات خل و خو را بررسی کنید.

این تغییرات بیش از آنکه گذرا باشند، طولانی مدت بوده و از ویژگی خلق و خوی طبیعی شما قابل تمییز نیست.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خلق و خوی گسترده
• تحریک پذیری شدید
• بزرگ بینی و تکبر
• تغییر ناگهانی به سمت تحریک پذیری شدید، خصومت یا حتی عصبانیت

• اختلالات گفتاری

اختلالات گفتاری احتمالاً آسان ترین راه برای تشخیص شیدایی است.

ممکن است شخصی به عنوان “فرد پر حرف” توصیف شود و متوقف کردن او می‌تواند دشوار یا حتی غیرممکن باشد.

اختلالات گفتاری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• صحبت و سر و صدا (بیماری جدی که در آن کلماتی که به نظر شبیه هم ‌می‌آیند، در یک گروه قرار ‌می‌گیرند حتی اگر معنایی نداشته باشند)
• گفتار نامنسجم (غالباً غوغایی و مداوم توصیف ‌می‌شود)
• گفتاری سریع و تحت فشار (گویی که ن‌می‌توانید کلمات کافی را به زبان بیاورید)

• تغییرات ناگهانی در انرژی

مسئله عجیب و غریب داشتن انرژی است. وقتی انرژی بی امان، طولانی مدت و طاقت فرسا باشد، فرد کس دیگری است. همانند تغییرات خلقی، افزایش ناگهانی انرژی طبیعی تلقی ن‌می‌شود و ‌می‌تواند به همان سرعت از بین برود.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش نیاز به خواب با کمی خستگی ظاهری
• افزایش ناگهانی فعالیتهای هدف گرا (مانند پروژه ای که در کنار سایر فعالیت‌ها باید انجام شود)
• حرکتی مداوم و غالباً بی هدف
• بی قراری و ناتوانی در بی حرکت ماندن

تشخیص شیدایی دو قطبی

طبق گفته DSM، اگر حداقل سه مورد از علائم زیر را در کمتر از یک هفته تجربه کنید، شیدایی دو قطبی در شما قابل تشخیص است:

• افزایش علاقه به فعالیتهای هدف گرا
• افزایش پیگیری فعالیت‌های پرخطر یا خطرناک
• حواس پرتی راحت
• پرواز ایده‌ها
• اعتماد به نفس بالا
• افزایش سرعت گفتار
• کاهش نیاز به خواب
• تحریک روانی-حرکتی (مانند قدم زدن یا دست زدن)

اگر علائم شیدایی را تجربه ‌می‌کنید که توانایی عملکرد شما را مختل ‌می‌کند، متخصص بهداشت روانی یا خدمات درمانی در شهر خود پیدا کنید که بتواند علائم شما را تشخیص دهد و در صورت لزوم درمانی را برایتان ارائه دهد.

منبع: verywellmind