اختلال روانپریشی کوتاه مدت

اختلال روان پریشی کوتاه مدت به صورت ناگهانی شروع شده و حداقل یکی از نشانه های مثبت روان پریشی را دارد. تغییر از حالت غیرروان پریشی به حالت روان پریشی در مدت دو هفته و اغلب بدون علائم اولیه می باشد. دوره این اختلال از یک روز تا یک ماه طول می کشد. این افراد دچار سردرگمی و یا آشوب هیجانی می شوند. احتمال جابه جایی سریع از یک عاطفه شدید به عاطفه شدید دیگر وجود دارد. خطر رفتار خودکشی گرا در طول دوره حاد وجود دارد.

ملاک­های تشخیصی اختلال روان­پریشی کوتاه مدت در DSM5

A . وجود یکی (یا تعداد بیشتری) از نشانه­ های زیر. حداقل یکی از اینها باید (۱)،(۲) یا (۳) باشد:
هذیان­ها.
توهمات.
گفتار آشفته (مثل انحراف گفتار یا گسیختگی مکرر).
رفتار بسیار آشفته یا کاتاتونیک.

توجه: اگر نشانه، پاسخی باشد که از لحاظ فرهنگی تأیید شده است، آن را منظور نکنید.

B .     مدت دوره اختلال حداقل ۱ روز، اما کمتر از ۱ ماه، همراه با برگشت نهایی کامل به سطح پیش مرضی عملکرد است.

C. این اختلال با اختلال افسردگی اساسی یا دوقطبی همراه با ویژگی­های روان­پریشی یا اختلال روان­پریشی دیگر نظیر اسکیزوفرنی یا کاتاتونی بهتر توجیه نمی­شود، و ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد (مثل سوءمصرف مواد مخدر یا دارو) یا بیماری جسمانی دیگر نیست.

• همراه با عامل(عوامل) استرس­ زای مشخص (روان­پریشی واکنشی کوتاه ­مدت): اگر نشانه ­ها در پاسخ به وقایعی روی دهند که به تنهایی یا با هم، برای تقریباً هر کسی در شرایط مشابه در فرهنگ فرد، به طور محسوسی استرس­ زا خواهند بود.
• بدون عامل(عوامل) استرس­زای مشخص: اگر نشانه ­ها در پاسخ به وقایعی روی ندهند که به تنهایی یا با هم، تقریباً برای هرکسی در شرایط مشابه در فرهنگ فرد، به طور محسوسی استرس­ زا خواهند بود.
• همراه با شروع پس از زایمان: اگر شروع در طول حاملگی یا ظرف ۴ هفته پس از زایمان است.
• همراه با کاتاتونی

ویژگی های اختلال روان­پریشی کوتاه مدت

ویژگی اصلی اختلال روان­پریشی کوتاه مدت ، اختلالی است که شروع ناگهانی حداقل یکی از نشان ه­های مثبت روان­پریشی را شامل می­ شود: هذیان­ ها، توهمات، گفتار آشفته (مثل انحراف فکر یا گسیختگی مکرر)، یا رفتار روانشناختی-حرکتی بسیار نابهنجار، از جمله کاتاتونی (ملاک A). شروع ناگهانی به صورت تغییر از حالت غیرروان­پریشی به حالت روان­پریشی آشکار ظرف ۲ هفته، معمولاً بدون علامت اولیه بیماری، تعریف شده است. دوره این اختلال ۱ روز، ولی کمتر از ۱ ماه دوام دارد، و فرد سرانجام برگشت کامل به سطح پیش ­مرضی عملکرد دارد(ملاک B). این اختلال با اختلال افسردگی یا دوقطبی همراه با ویژگی­ ها روان­پریشی، با اختلال اسکیزوافکتیو، یا با اسکیزوفرنی بهتر توجیه نمی ­شود و ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد(مثل مواد توهم­زا) یا بیماری جسمانی دیگر  نیست (ملاک C).

ویژگی­های مرتبط که تشخیص را تأیید می­کنند

افراد مبتلا به اختلال روان­پریشی کوتاه مدت معمولاً دچار آشوب هیجانی یا سردرگمی طاقت ­فرسا می ­شوند. امکان دارد که آنها جابجایی­ های سریع از یک عاطفه شدید به عاطفه شدید دیگر داشته باشند. گرچه این آشفتگی کوتاه­ مدت است، اما میزان اختلال ممکن است شدید باشد، و برای اطمینان از اینکه نیازهای غذایی و بهداشتی فرد تأمین شوند و فرد از عواقب قضاوت نادرست، اختلال شناختی، یا عمل کردن بر طبق هذیان­ ها مصون بماند، ممکن است نظارت ضروری باشد. به نظر می­رسد که خطر بیشتر رفتار خودکشی­ گرا، مخصوصاً در طول دوره حاد، وجود دارد.

موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ

متمایز کردن نشانه­ های اختلال روان­پریشی کوتاه­ مدت از الگوهای پاسخی که به لحاظ فرهنگی تأیید شده هستند، اهمیت دارد. برای مثال، در برخی از مراسم مذهبی، ممکن است فرد بگوید صداهایی را م ی­شوند، اما این صداها عموماً دوام نمی­آورند و اغلب اعضای جامعه فرد آنها را نابهنجار برداشت نمی ­کنند. علاوه بر این، هنگام در نظرگرفتن این موضوع که آیا عقاید هذیانی هستند یا نه، زمینه فرهنگی و مذهبی باید به حساب آورده شود.

همه گیری شناسی اختلال روان پریشی کوتاه مدت

اختلال روان­پریشی کوتاه مدت  ممکن است در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی پدیدار شود، و شروع آن می ­تواند در طول عمر روی دهد، به طوری که میانگین سنی هنگام شروع، ۳۰ تا ۴۰ سالگی است. بنا بر تعریف، تشخیص اختلال روان ­پریشی کوتاه­ مدت، بهبود کامل نشانه ­ها و برگشت کامل نهایی به سطح پیش مرضی عملکرد را ظرف مدت ۱ ماه از شروع اختلال، ایجاب می ­کند. در برخی افراد، مدت نشانه­ های روان­پریشی ممکن است خیلی کوتاه باشد(مثلاً چند روز).

گزارش دقیقی در مورد میزان شیوع و بروز این اختلال در دسترس نیست. در کل اختلال نادری می باشد. این اختلال در جوانان شایع تر از افراد مسن می باشد. همچنین در جنس مونث این اختلال بیشتر دیده می شود. برخی از بالینگران شیوع این اختلال را در افرادی که در طبقه اجتماعی-اقتصادی پایین و یا در فجایع اجتماعی حضور داشتند بیشتر می دانند.

سن شروع آن در کشورهای صنعتی بالاتر از کشورهای در حال توسعه می باشد. افرادی که استرس های روانشناختی عمده ای را تجربه کرده اند به احتمال زیادی در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.

خلق و خوی. اختلالات شخصیت از پیش موجود (مثل اختلال شخصیت اسکیزوتایپی؛ اختلال شخصیت مرزی؛ یا صفات در زمینه روان­ پریشی­ خویی، نظیر بی­ نظمی ادراکی، و زمینه حالت منفی، مانند بدگمانی) می­ توانند فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کنند.

تشخیص افتراقی اختلال روان­پریشی کوتاه مدت

بیماری­های جسمانی دیگر. انواع اختلالات جسمانی می­توانند با نشانه­ های روان­پریشی کوتاه­ مدت آشکار شوند. اختلال روان­ پریشی ناشی از بیماری جسمانی دیگر یا دلیریوم، زمانی تشخیص داده می ­شود که شواهدی از سابقه، معاینه بدنی، یا نتایج آزمایشگاهی وجود داشته باشد مبنی بر اینکه هذیان­ های یا توهمات، پیامد فیزیولوژیکی بیماری جسمانی مشخص هستند(مثل نشانگان کاشینگ، تومور مغزی)

اختلالات مرتبط با مواد. اختلال روان­پریشی ناشی از مواد /دارو، دلیریوم ناشی از مواد، و مسمومیت با مواد، به وسیله این واقعیت از اختلال روان­پریشی کوتاه مدت متمایز می­شوند که مواد(مثل سوءمصرف مواد مخدر، دارو، قرار داشتن در معرض مواد سمی) از لحاظ سبب­ شناختی مرتبط با نشانه­های روان­پریشی قضاوت شده باشند . نتایج آزمایشگاهی، مانند بررسی کردن دارو در ادرا یا سطح الکل در خون، می­تواند در تعیین این موضوع مفید باشد. سابقه دقیق مصرف مواد همراه با توجه به روابط زمانی بین مصرف مواد و شروع نشانه­ ها و ماهیت موادی که مصرف شده است نیز مفید واقع می­شود.

اختلالات افسردگی دوقطبی. اگر نشانه­ های روان­پریشی با دوره خلقی بهتر توجیه شوند، تشخیص اختلال روان­پریشی کوتاه ­مدت نمی­تواند داده شود(یعنی، نشانه ­های روان­پریشی منحصراً در طول دوره کامل افسردگی اساسی، مانیک، یا مختلط روی می­دهند).

اختلالات روان­پریشی دیگر. اگر نشانه ­های روان­پریشی به مدت ۱ ماه یا بیشتر ادامه یابند، تشخیص بسته به اینکه نشانه­های دیگر وجود داشته باشند، عبارت است از اختلال اسکیزوفرنیفرم، اختلال هذیانی، اختلال افسردگی همراه با ویژگی­های روان­ پریشی، اختلال دوقطبی همراه با ویژگی­ های روان­ پریشی، با اختلال طیف اسمیزوفرنی نامشخص و اختلال روان­پریشی دیگر. در صورتی که نشانه­های روان­پریشی قبل از ۱ ماه، در پاسخ به درمان موفقیت­ آمیز با دارو کاهش یافته باشند، تشخیص افتراقی بین اختلال روان­پریشی کوتاه مدت و اختلال اسکیزوفرنیفرم دشوار است. احتمال اینکه اختلال عودکننده­ای(مثل اختلال دوقطبی، تشدیدهای حاد اسکیزوفرنی عودکننده) ممککن است مسئول هر گونه دوره ­های روان­پریشی عودکننده باشد، باید مورد توجه قرار گیرد.

تمارض و اختلالات ساختگی. دوره اختلال ساختگی، همراه با عمدتاً علایم و نشانه­ های روان­شناختی، ممکن است ظاهر اختلال روان­پریشی کوتاه ­مدت داشته باشد، اما در چنین مواردی، شواهدی وجود دارد که نشان می­دهند نشانه ­ها عمداً تولید شده ­اند. در صورتی که تمارض، ظاهر نشانه­ های روان­ پریشی داشته باشد، معمولاً شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه بیماری برای هدف قابل درکی، جعل شده است.

اختلالات شخصیت. در برخی افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، عوامل استرس ­زای روانشناختی-اجتماعی ممکن است باعث وقوع دوره ­های کوتاه ­مدت نشانه ­های روان­پریشی شده باشند. این نشانه­ ها معمولاً گذرا هستند و تشخیص مجزا را ایجاب نمی­ کنند. اگر نشانه ­های روان­پریشی حداقل به مدت ۱ ماه ادامه یابند، تشخیص اضافی اختلال روان­پریشی کوتاه­مدت ممکن است مناسب باشد.

پیامدهای کارکردی اختلال­ پریشی کوتاه مدت

با وجود میزان بالای برگشت، پیامد از نظر عملکردی و نشانه­ شناسی، برای اغلب افراد، عالی است.