تأخیر در صحبت کردن کودکان چه علتی دارد؟

همانند سایر مهارت‌هایی که انسان‌ها در طول زندگیشان کسب می‌کنند، سن صحبت کردن و یادگیری زبان مادری هم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

بیشتر کودکان هستند که قبل از رسیدن به اولین جشن تولد زندگیشان با خوشحالی کلماتی همچون مامان یا بابا را به زبان می‌آورند.

بیشتر کودکان نوپا هم تا سن ۱۸ ماهگی می‌توانند بیش از ۲۰ کلمه را بیان کنند.

اما اگر کودک ۲ ساله شما هنوز زبان باز نکرده باشد چطور؟ اگر او نتواند کلمات را کنار هم قرار دهد و به درستی جمله بسازد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

اگر بدانید در دنیای صحبت کردن و توسعه مهارت‌های زبانی چه چیزی عادی است و چه چیزی غیر عادی محسوب می‌شود، می‌توانید علت مشکلات را هم درک کنید و برای درمان این مشکلات زمانبندی نمایید.

در این مقاله قصد داریم علت‌های تأخیر در صحبت کردن کودکان را با هم مرور کنیم.

پس همراه کلینیک اعصاب و روان هیربد باشید.

صحبت کردن و یادگیری مهارت زبان مادری چه تفاوت‌هایی با هم دارد؟

• صحبت کردن به معنای بیان و اظهار شفاهی زبان مادری است و در برگیرنده تلفظ هم هست (شیوه‌ای که در آن صداها و کلمات شکل می‌گیرند)
• مهارت زبان (language) به سیستم کلی ارائه اطلاعات یا دریافت آن به شیوه معنادار گفته می‌شود.
  در این شرایط صحبت‌های فرد توسط دیگران درک می‌شود و او هم می‌تواند صحبت‌هایش را به دیگران منتقل کند.
  پس زبان دربرگیرنده گزینه‌های شفاهی، غیر شفاهی و نوشتاری است.

آیا کودک تأخیر در صحبت کردن دارد یا تأخیر در یادگیری مهارت‌های زبانی؟

مشکلاتی که در حوزه صحبت کردن و یادگیری مهارت‌های زبانی وجود دارد با هم متفاوت است اما ممکن است همپوشانی هم داشته باشد. اجازه دهید این موضوع را با چند مثال ساده بررسی کنیم:

• کودکی که در یادگیری مهارت‌های زبانی تأخیر دارد ممکن است بتواند کلمات را به خوبی تلفظ نماید، اما تنها قادر است دو کلمه را کنار هم قرار دهد.
• کودکی که تأخیر در صحبت کردن دارد ممکن است بتواند از کلمات و عبارات برای بیان ایده‌هایش بهره ببرد، اما درک این ایده‌ها توسط دیگران دشوار خواهد بود.

 کودکان چه زمانی مهارت‌های زبانی و صحبت کردن را توسعه می‌دهند؟

مراحل توسعه مهارت‌های زبانی و صحبت کردن برای همه کودکان یکسان است اما سنی که کودک در آن شروع به یادگیری این مهارت‌ها و توسعه آنها می‌کند از فردی به فرد دیگر متغیر خواهد بود.

در طول بررسی‌های دوره‌ای نظام سلامت موجود، پزشک تلاش می‌کند رسیدن کودک به این معیارها را بررسی کند و ببیند مشکلی در این زمینه هست یا خیر:

قبل از ۱۲ ماهگی:

در اولین تولد کودک، او باید بتواند از صداها برای برقراری ارتباط با محیط اطرافش استفاده کند. استفاده از صداهای مصوت نما و babbling (مرحله‌ای که کودک هنوز به حرف نیامده اما تلاش می‌کند حرف بزند) مراحل اولیه توسعه مهارت‌های صحبت کردن او خواهد بود.

حول و حوش ۹ ماهگی کودک شروع به کنار هم قرار دادن اصوات می‌کند، از تن‌های مختلفی برای صحبت کردن بهره می‌برد و کلماتی همچون مامان یا بابا را به زبان می‌آورد (البته او در این مرحله هنوز به درستی نمی‌داند چنین واژه‌هایی به چه معنی هستند).

قبل از ۱۲ ماهگی، کودک باید به صداهای موجود توجه کند و نام اشیای پرکاربرد را تشخیص دهد.

کودکانی که به دقت به اطرافشان نگاه می‌کنند اما هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهند باید برای مشکلات شنوایی مورد بررسی قرار گیرند. شاید این کودکان ناشنوا باشند.

 از ۱۲ الی ۱۵ ماهگی:

کودکانی که در این سن قرار دارند طیف وسیعی از اصوات را دارند، شروع به شبیه سازی اصوات و کلمانی که شنیده‌اند می‌کنند و اغلب تلاش می‌کنند یک یا چند کلمه را بیان کنند (به جز ماما یا بابا).  این کودکان در ابتدا شروع به یادگیری اسم‌ها می‌کنند.

آنها در این مرحله باید بتوانند دستورالعمل‌های ساده و یک مرحله‌ای را درک کرده و دنبال کنند (مثلاَ اسباب بازیت رو به من بده).

 

از ۱۸ ماهگی تا ۲۴ ماهگی:

بیشتر کودکان نوپا (نه همه آنها)  می‌توانند تا سن ۱۸ ماهگی بیش از ۲۰ کلمه را یاد بگیرند و آنها را تکرار کنند.

زمانی که آنها به دو سالگی شان می‌رسند قطعاً کلمات بیشتری بلد خواهند بود.

در سن دو سالگی، کودکان شروع به ترکیب کردن دو کلمه با هم می‌کنند تا جملات ساده ای بسازند.

کودکی که دو سال دارد باید بتواند اشیای شناخته شده را تشخیص دهد، وقتی از او سؤال می‌شود به چشم، گوش و بینی اش اشاره کند و دستورات دو مرحله‌ای را به خوبی دنبال نماید (مثلاً اسباب بازیت رو بردار و به من بده).

 از دو تا سه سالگی:

در این سن والدین شاهد افزایش مهارت‌های صحبت کردن در کودکانشان هستند.

دایره لغات کودک نوپا باید در این سن افزایش پیدا کرده باشد و بتواند برای تشکیل جملات دو یا چند کلمه را با هم ترکیب کند. در این مرحله درک کودک هم باید افزایش پیدا کند.

در سن ۳ سالگی او باید بتواند معنی جملاتی همچون اسباب بازی رو روی میز بزار یا اون رو زیر تختخواب قرار بده را درک کند. 

همچنین باید رنگ‌ها را تشخیص دهد و درک درستی از مفاهیم توضیحی (بزرگ در برابر کوچک) داشته باشد.

نشانه‌های تأخیر در صحبت کردن کودکان یا تاخیر در کسب مهارت‌های زبانی چیست؟

 

کودکی که به صداها پاسخ نمی‌دهد یا نمی‌تواند واژه‌های موجود را بیان نمایند باید توسط پزشک متخصص معاینه شوند.

اما در بیشتر موارد والدین نمی‌دانند کودکان شان چه زمانی مشکلاتی همچون تأخیر در صحبت کردن یا تأخیر در کسب مهارت‌های زبانی را دارند و چه زمانی باید به سراغ پزشک بروند.

اگر شما هم جزو این دسته از والدین هستید به نکات زیر توجه کنید.

اگر کودک شما نشانه‌های زیر را داشت بلافاصله با یک پزشک تماس بگیرید و با او مشورت کنید:

• سن ۱۲ ماهگی: از حرکات دست همچون اشاره کردن یا بای بای کردن استفاده نمی‌کند.
• سن ۱۸ ماهگی: به جای اینکه از واژه‌ها برای برقراری ارتباط استفاده کند ترجیح می‌دهد از حرکات دست استفاده کند.
• سن ۱۸ ماهگی: در شبیه سازی و تقلید صداها مشکل دارد. در درک درخواست های شفاهی ساده مشکل دارد
• دو سالگی: تنها می‌تواند صحبت کردن یا فعالیت‌ها را تقلید کند و کلمه یا عباراتی را خود به خود تولید نمی‌کند.
• دو سالگی: به طور تکراری کلمات یا صداهای خاصی را بیان می‌کند و نمی تواند از زبان شفاهی برای برقراری ارتباط  و بیان نیازهایش استفاده کند.
• دو سالگی: نمی‌تواند از دستورات ساده تبعیت نماید.
• دو سالگی: تن صدای غیر عادی و غیر معمول دارد.
• صحبت‎های او نسبت به سنش قابل درک نیست.
• والدین و مربیانی که با کودکان سرو کار دارند باید در سن ۲ سالگی تقریباً نیمی از صحبت‌های او را متوجه شوند. در سن ۳ سالگی هم باید سه چهارم این صحبت‌ها را بفهمند.
• در سن ۴ سالگی باید همه صحبت‌های او قابل درک باشد و افرادی که کودک را نمی‌شناسند هم باید با صحبت‌های او ارتباط برقرار کنند.

 چه چیزی باعث تأخیر در صحبت کردن کودکان می‌شود؟

تأخیر در صحبت کردن کودکانی که رشد و توسعه نرمالی دارند ممکن است به خاطر مشکلات موجود در دهان باشد. مثلاً ممکن است کودک مشکلی در زبان یا سقف دهان داشته باشد و به همین خاطر نتواند به درستی صحبت کند.

کوتاه بودن چین خوردگی زیر زبان هم می‌تواند حرکت زبان را محدود سازد و باعث تاخیر در صحبت کردن کودکان شود.

بیشتر کودکانی که با چنین شرایطی دست و پنجه نرم می‌کنند مشکلات حرکتی/دهانی دارند.

این شرایط وقتی رخ می‌دهد که کودک در ناحیه‌ای از مغز که مسئول صحبت کردن است مشکلی دارد و نمی‌تواند برای صحبت کردن لب، زبان و فک را با هم هماهنگ کند.
مشکلاتی که باعث عدم صحبت کودکتان می شود

همین امر موجب می‌شود صحبت کردن برای او بسیار دشوار باشد.

این کودکان همچنین ممکن است مشکلی در غذا خوردن هم داشته باشند.

مشکلات مربوط به شنوایی هم می‌تواند در تأخیر صحبت کردن کودکان دخیل باشد.

به همین خاطر است که در چنین شرایطی متخصص گوش باید موقعیت کودک را مورد ارزیابی قرار دهد.

کودکانی که مشکل شنوایی دارند ممکن است در تلفظ کردن و درک، تقلید و استفاده از زبان هم مشکل داشته باشند.

عفونت‌های گوش به خصوص عفونت مزمن می‌تواند بر روی شنوایی کودک اثر بگذارد.

عفونت‌های ساده گوش که درمان می‌شوند تأثیری بر روی گفتار فرد نخواهند داشت.

اگر یک گوش بتواند به درستی بشنود، صحبت کردن و مهارت زبانی به درستی توسعه می‌یابد.

تأخیر در صحبت کردن کودکان یا مشکل در مهارت‌های زبانی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر شما یا پزشک فکر می‌کنید کودک مشکلی دارد باید قبل از هر چیزی او را تحت ارزیابی قرار دهید.

پزشک متخصص در این زمینه به شما کمک می‌کند مشکلات مربوط به صحبت کردن یا یادگیری مهارت‌های زبانی را شناسایی و تشخیص دهید.

شما می‌توانید این پزشک را خودتان بیابید یا از پزشک عمومی بخواهید شما را به پزشک متخصص ارجاع دهد.

پاتالوژیست زبان – صحبت کردن، مهارت‌های زبانی و شیوه صحبت کردن کودک را ارزیابی می‌کند.

او از تست‌های استانداردی برای اینکار بهره می‌برد. این فرد شرایط زیر را هم مورد ارزیابی قرار خواهد داد:

• چیزی که کودک تان درک می‌کند
• چیزهایی که کودک شما می‌تواند به زبان بیاورد
• ایا کودک از روش‌های دیگری همچون اشاره کردن، حرکت سر یا حرکت دست برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند؟
• توسعه مهارت‌های صوتی و شفافیت و وضوح گفتار
• وضعیت موتور-دهانی کودک (وضعیت دهان، زبان و کام)

بر اساس نتایج این تست پزشک متخصص می‌تواند درمان‌های مناسبی را برای کودک تجویز نماید.

گفتاردرمانی چه کمکی به کودک می‌کند؟

متخصصان گفتاردرمانی به کودک کمک می‌کنند مهارت‌های زبانی و صحبت کردن را بهبود ببخشد.

 والدین چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

کمک والدین مهمترین بخش از کمک به کودکانی است که با چنین مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند. تآخیر در صحبت کردن کودکان می‌تواند تأثیر زیادی روی والدین داشته باشد، اما آنها بهترین فرد برای کمک به فرزنداشان هستند.

والدین به کمک روش‌های زیر می‌توانند فرآیند صحبت کردن را تسریع کنند:

• زمان زیادی را با کودک بگذرانید و با او در ارتباط باشید:
  حتی در دوران نوزادی هم با او صحبت کنید و تشویقش کنید صداهایی که می‌شنود را تقلید نماید.
• برای کودکتان کتاب بخوانید: از زمان کودکی او را با کتاب خواندن آشنا کنید.
  به دنبال کتاب‌های مناسب برای سن او بگردید. سعی کنید از کتاب‌های کلاسیک یا کتاب‌هایی که کودک می‌تواند لمسش کند بهره ببرید. بعداً اجازه دهید کودک به شکل‌هایی که دیده اشاره کند و نام آنها را به زبان بیاورد.
  می‌توانید از کتاب داستان هم استفاده کنید. کودکان عاشق کتاب‌های این چنینی هستند.
• از موقعیت‌های هر روزتان استفاده کنید: برای اینکه بتوانید مشکل تأخیر در صحبت کردن کودکان را حل کنید در طول روز با آنها صحبت نمایید.
  به عنوان مثال در فروشگاه نام مواد غذایی را به او بگویید، به هنگام پختن مواد غذایی یا تمیز کردن منزل به او بگویید چه کاری می‌کنید و اشیایی که در منزل دارید را به او معرفی کنید.
  سؤال بپرسید و از او بخواهید به شما پاسخ دهد حتی اگر درک این پاسخ برایتان دشوار باشد. از موارد ساده شروع کنید.

تعیین و شناسایی زود هنگام مشکلاتی همچون تأخیر در صحبت کردن کودکان و مشکل در یادگیری مهارت‌های زبانی می‌تواند بهترین رویکرد برای درمان آن باشد.

به کمک روش‌های درمانی درست و اختصاص زمان کافی کودک شما می‌تواند ارتباط  بهتری با شما و دنیای اطرافش داشته باشد.

اگر نیاز به متخصص در زمینه گفتار درمانی دارید لطفا به متخصص کودک و نوجوان در کلیک اعصاب و هیربد مراجعه کنید.

منبع: kidshealth