اختلال اضطراب جدایی

توجه داشته باشید که اختلال اضطراب جدایی را نباید با اضطراب جدایی اشتباه گرفت.

اضطراب جدایی یک مرحله‌ی رشدی طبیعی است که در نوزادان سالم با دلبستگی از نوع امن روی می‌دهد.

کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، بعدها، با احتمال بیشتری به ADHD، اختلال دو قطبی، اختلال وحشت زدگی و یا سایر اختلالات مبتلا می‌شوند.

اضطراب جدایی معمولاً در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی روی می‌دهد. اما اختلال اضطراب جدایی برای اولین بار معمولاً در سال‌های پیش دبستانی مشاهده می‌شود.

این اختلال ممکن است در هر سنی آغاز شود، اما شروع آن در نوجوانی و بزرگسالی نادر است

(یکی از معیارهای DSM-IV شروع این اختلال تا قبل از ۱۸ سالگی بود، اما در DSM-5 این معیار حذف شده است).

کودکان خردسال، در مقایسه با کودکان بزرگ تر و نوجوانان، وقت بیش تری را با والدین می‌گذرانند.

بنابراین، مواقعی که امکان جدایی پیش می‌آید ممکن است در سناریوهای مختلفی قرار داشته باشند، به این صورت که کودکان خردسال وقتی می‌خواهند به مهد کودک یا کلاس اول بروند، کودکان بزرگ تر وقتی می‌خواهند به اردوی یک هفته‌ای بروند.

بچه‌های سال‌های آخر دبیرستان زمانی که می‌خواهند به کالج بروند و بزرگسالانی که در دانشگاه یک شهرستان دیگر قبول شده‌اند یا برای کار به آن جا انتقالی گرفته‌اند، ممکن است اضطراب جدایی بسیار شدیدی نشان دهند.

تعداد اختلالات اضطرابی که تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه می‌یابند بسیار اندک است.

معیارهای DSM5 برای اختلال اضطراب جدایی

A : ترس یا اضطراب بسیار زیاد و بی تناسب با مرحله ی رشدی که حداقل ۳ مورد از ۸ مورد زیر را داشته باشد:

۱- وقتی فرد از افرادی که به آنها دلبستگی دارد جدا می‌شود به طور مکرر دچار استرس می‌شود.
۲- فرد به طور دائم نگران است که مبادا کسی یا کسانی که به آنها دلبسته است را از دست بدهد.
۳- فرد به طور دائم و به شدت نگران است که اتفاق‌هایی مثل تصادف یا مرگ افراد مهمی که او به آنها دلبسته شده است را از دست بدهد.
۴- فرد در این اختلال از جدا شدن می‌ترسد و اصلا دوست ندارد از خانه دور بشود و به مدرسه یا محل کار برود چون از جدا شدن می‌ترسد.
۵- فرد نگران است و می‌ترسد که به جایی بدون افرادی که با آنها دلبسته است برود.
۶- فرد می‌ترسد به طور دائم در جایی غیر از خانه اش بخوابد یا دوست ندارد بدون افرادی که به آنها دلبسته است بخوابد.
۷- به طور مکرر کابوس‌هایی می‌بیند که موضوع آنها جدایی است.
۸- وقتی که از افرادی که به آنها وابسته است می‌خواهد جدا بشود علائمی مثل سردرد، معده درد، تهوع و استفراغ را تجربه می‌کند.
B : در این نوع اختلال ترس و اضطراب به طور مکرر اتفاق می‌افتد. در کودکان و نوجوانان حداقل ۴ هفته و در بزرگسالان ۶ ماه یا بیشتر ادامه دارد.

C : این اختلال باعث می‌شود در عملکرد اجتماعی، تحصیلی و شغلی استرس و نابسامانی شدید عملکردی به وجود می‌آید.

موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ

در اینکه تحمل کردن جدایی تا چه اندازه ای مطلوب نگاشته می‌شود، تفاوت‌های فرهنگی وجود دارد، به طوری که در برخی فرهنگ ها از ضروریات و فرصت ها برای جدایی والدین و کودکان اجتناب می‌شود.

برای مثال، در کشورها و فرهنگ‌های مختلف، در رابطه سنی که انتظار می‌رود فرزندان باید خانه پدری را ترک کنند، تفاوت‌های زیادی وجود دارد. متمایز کردن اختلال اضطراب جدایی از ارزش زیادی که برخی فرهنگ‌ها برای استقلال نیرومند در اعضای خانواده قایل هستند، اهمیت دارد.

موضوعات تشخیصی مرتبط با جنسیت

دخترها بیشتر از پسرها از رفتن به مدرسه اکراه دارند یا اجتناب از آن می‌کنند. ابراز غیرمستقیم ترس از جدایی در مردها شایع تر از زن هاست، مثلاً با فعالیت مستقل محدود، اکراه در تنها بودن دور از خانه، یا ناراحتی به هنگامی که همسر یا فرزندان کارهایی را به طور مستقیم انجام می‌دهند یا زمانی که تماس با همسر یا فرزندان امکان پذیر نیست.

در کودکان کوچکتر از ۱۲ سال از همه بیشتر است.

در جامعه این اختلال بیشتر در زنان مشاهده می‌شود.

درمان اختلال اضطراب جدایی

۱- حساسیت زدایی منظم: این درمان مد نظر گروهی از روانشناسان به نام رفتارگرایان است. در این روش گاهی کودک را مجبور می‌کنند به مدرسه برود تا به تدریج از علائم این اختلال کاسته شود.

۲- یادگیری مشاهده‌ای

۳- شرطی سازی عامل: پاداش دادن، تقویت مثبت، تقویت منفی، غرقه سازی

گروهی دیگر از روانشناسان به نام شناخت گرایان، علاوه بر تکنیک‌های رفتارگرایی از CBT کمک می‌گیرند و تلاش می‌کنند تا طرز فکر و ذهنیت فرد را تغییر دهند.

مثلاً کمک می‌کنند تا احساسات اضطراب انگیز و واکنش‌های جسمی – بدنی به اضطراب را بشناسند تا وقتی در یک موقعیت استرس زا قرار می‌گیرند از افکار خود آگاهی داشته باشند، برای مقابله با اضطراب یک برنامه طراحی کنند، میزان موفقیت‌های خود را ارزیابی کنند و به خودشان پاداش بدهند.

به عقیده‌ی روانشناسانی که از CBT استفاده می‌کنند، افکار، باورها و نگرش‌های غلط علت‌های پشت پرده‌ی اختلال اضطراب جدایی هستند. اگر روان درمانی نتیجه نداد از دارو درمانی در درمان این مراجعان استفاده می‌شود.

مخصوصاً برای کودکانی که اصلاً نمی‌خواهند به مدرسه بروند یا بزرگسالانی که اصلاً نمی‌خواهند از خانه خارج شوند. رایج ترین دارو برای این اختلال SSRIها هستند.