توانایی برقراری روابط اجتماعی، یکی از نشانه های اصلی سلامت روان در افراد است.
کسانی که از مهارت ارتباط موثر برخوردار نیستند، غالبا دوستان اندکی داشته و شبکه اجتماعی و حمایتی محدودی دارند.
دستیابی به پیوند های اجتماعی و به دنبال آن احساس امنیت، آرامش، اهمیت و احترام، نیازمند برخورداری از برخی مهارت های اجتماعی می باشد که مهمترین آن ها را توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران تشکیل می دهد.
در ادامه با مطالب کلینیک آنلاین دکتر هیربد همراه شوید.
برای تعریف مهارت ارتباط موثر ابتدا به تعریف ارتباط می پردازیم.
ارتباط فرآیندی است، که در آن تبادل اطلاعات، افکار و احساسات بین مردم از طریق صحبت کردن، نوشتن و یا زبان بدن صورت می گیرد.
ارتباط موثر زمانی رخ می دهد که، مطلب انتقال داده شده از سمت طرف دریافت کننده درک شده باشد.
اهداف ارتباط موثر شامل ایجاد یک درک مشترک، تغییر رفتار و کسب اطلاعات می باشد.
اکثر متخصصان ارتباطات بخش اصلی (و گاه تمام) مسئولیت ارتباط موثر را بر عهده‌ی ارسال کننده‌ی پیام می‌گذارند.
البته این به معنای انکار اهمیت نقش دریافت‌کننده نیست، بلکه تاکیدی بر این امر است که فرستنده‌ی پیام‌ها، مسئولیت دارد از تمام توان خود برای افزایش اثربخشی ارتباط استفاده کند و به سادگی بی‌توجهی یا بی‌دقتی مخاطب را به بهانه‌ای برای کاهش اثربخشی ارتباط تبدیل نکند.
انواع ارتباط موثر بین فردی
ارتباط قدرت مدار خودمحور
شخصی که چنین رفتاری دارد معمولاً
می خواهد نظر خودش را به دیگران تحمیل کند.
حوصله گوش دادن به حرف های دیگران را ندارد.
بیشتر نصیحت می کند، پند و اندرز می دهد.
رفتارش مستبدانه و دیکتاتوری است.
دیگران را از عاقبت کارهایشان می ترساند.
این گونه اشخاص در درون خود اغلب احساس گناه و خجالت دارند.
ارتباط منفی و منفعل
در این روش شخص آگاهانه سعی می کند:
از درگیری اجتناب کند حتی اگر نتیجه اش رنج بردن خودش باشد.
به جای عمل، عکس العمل نشان می دهد.
خواست های دیگران را به خواسته های خود ترجیح می دهد و اطرافیان هم بیشتر از رفتار او سوءاستفاده کرده و از طرف او تصمیم می گیرند و سهم او را در رابطه انکار می کنند یا به او کار بیشتری ارجاع می دهند.
اغلب عصبانی، مأیوس، رنجیده، انزواطلب و غیراجتماعی است.
معمولاً چنان تحت تأثیر احساسات و هیجانات قرار می گیرد که حتی عادی ترین خواسته هایش را هم نمی تواند بیان کند.
در درون خود دائماً احساس نگرانی، نارضایتی و رنجش دارند.
ارتباط مثبت و موثر
شخصی که رفتاری مثبت و تأثیرگذار دارد:
در درجه اول با خودش و درونش رابطه ای آگاهانه دارد.
خود و دیگران را آنطور که هستند می پذیرد.
به نیازها، خواسته ها، افکار و ارزش های خود واقف است.
به رهبری اراده خود برای تأمین نیازهای خود فعالیت می کند.
برای کسب حقوقش مقاومت می کند.
از عزت نفس بالایی برخوردار است و برای رسیدن به خواسته هایش قدم اول را برمی دارد.
مستقیماً رابطه برقرار می کند.
پیامدهای عدم مهارت ارتباط موثر
احساس خلاء و تنهایی
احساس ضعف و درماندگی
پایین آمدن حس اعتماد به نفس
طرد شدن از جانب دیگران
بروز رفتارهایی ناهنجار مانند پرخاش و تعارض
عدم ارضای نیازهای روانشناختی و جسمی
استرس و اضطراب
عدم کنترل رفتار در مواجهه با مشکلات
آسیب پذیر بودن
اگر تا به حال قادر به برقراری ارتباط موثر با اطرافیان خود نبوده اید و نوع برقراری ارتباطتان پیامد هایی برای زندگی شما داشته است، شما نیاز به یادگری مهارت ارتباط موثر دارید.
در زیر ما ده قدم لازم برای بهبود ارتباط موثر را ارائه داده ایم:
/۱ بشنوید
برخی افراد فکر می کنند تنها با مهارت بی نظیرشان در صحبت کردن می توانند در برقراری ارتباط با دیگران موفق شوند.
اما ظاهرا این افراد فراموش کرده اند که شنیدن فاکتور بسیار مهمی در مهارت های ارتباطی است.
تا زمانی که شنونده خوبی نباشید، در ارتباط برقرار کردن با دیگران هم توفیقی کسب نخواهید کرد.
برای اینکه شنونده خوبی باشید باید علاقه خود به آگاهی از دیدگاه دیگران را نشان دهید، از پرت کردن حواس طرف مقابل بپرهیزید، اگر حافظه تان چندان مورد اطمینان نیست، یادداشت برداری کنید، حرف دیگران را قطع نکنید و پیش از پایان صحبت طرف مقابل درباره حرف هایش قضاوت نکنید.
/۲ بخوانید
مطالعه و خواندن، به شما کمک می کند تا درک بهتری از زبان، دستور زبان و فرم جملات داشته باشید.
مطالعه نقش مهمی در شناخت اصطلاحات صنف های گوناگون، بازشدن پنجره ذهن به روی چشم اندازهای نو، یادگیری مطالب مختلف، افزایش خلاقیت ایفا می کند.
همچنین با مطالعه کردن قادر خواهید بود گوینده توانایی باشید.
در یک کلام خواندن به تقویت مهارت های ارتباطی شما کمک شایانی می کند.
۳٫ به ارتباط غیرکلامی بها بدهید
غیر از ارتباط کلامی که همان صحبت با دیگران است،نوعی ارتباط غیرکلامی هم وجود دارد که با استفاده از لحن، ایما و اشاره، حرکات چشم ها، حالات صورت و غیره میسر می شود.
ارتباط غیرکلامی درک و برقراری ارتباط با دیگران را تسهیل می کند و به عبارتی بسیاری بر این باورند که ارتباط غیرکلامی آنچه در درون شماست را به راحتی به دیگری منتقل می کند.
نباید فراموش کرد که ارتباط غیرکلامی در فرهنگ های مختلف، متفاوت است.
۴٫ بپرسید
پرسش و طرح سوال بخشی مهم و جدایی ناپذیر در برقراری ارتباط است و ذهن شما را نسبت به موضوع روشن می کند.
دقت کنید که وقتی سوالی را مطرح کردید، برای پاسخ گرفتن هم شکیبایی به خرج دهید، تا جواب مناسبی بگیرید.
پرسیدن سوالات به جا و مناسب در مسیر برقراری ارتباط شما را راهنمایی خواهد کرد.
۵٫ درک اصول ارتباطی
برای برقراری ارتباط چه روندی را باید طی کرد؟ روند یا چرخه برقراری ارتباط به گونه ایست که در هر موقعیت و برای هر کسی قابل اجراست.
روند برقراری ارتباط عبارت است از:
هدف، رمزگذاری پیام، انتقال پیام، دریافت پیام، رمزگشایی یا درک پیام دریافتی، ارائه بازخورد یا واکنش نشان دادن به فرستنده پیام.
با طی کردن این مراحل می توانید به سادگی با دیگران ارتباط برقرار کنید.
۶٫ مذاکره کنید
ممکن است موقعیتی برایتان پیش بیاید که برای دستیابی به اهدافتان مجبور به مذاکره با شخص یا گروهی شوید. طرف مقابل شما حتما تلاش می کند که مذاکره را به نفع خود پیش ببرد.
مذاکره سودمند زمانی اتفاق می افتد که نیازها و چشم اندازهای مد نظر دیگران را خوب درک کنید و با ذهنی باز به جای کوشش برای از میدان به در کردن حریف، ارتباط متقابل از نوع برد-برد ایجاد کنید.
۷٫ یادداشت برداری کنید
به اشتراک گذاری اطلاعات و مکتوب کردن برخی از نکات و صحبت های مطرح شده در نشست ها راهی است برای به خاطر سپاری نکات مورد بحث قرار گرفته و کاوش برای درک بهتر آنها.
۸٫ درجمع صحبت کنید
صحبت کردن در جمع به شما کمک می کند تا مهارت بیشتری در برقراری ارتباط با دیگران پیدا کنید.
اعتماد به نفس داشتن در چنین کاری را هیچگاه فراموش نکنید.
از حالات صورت و به ویژه چشم ها هم غافل نشوید تا به این ترتیب شنوندگان و حاضران هم بتوانند با شما بهتر ارتباط برقرار کنند.
۹٫ از کنار بازخورد به آسانی نگذرید
بازخورد کلید برقراری ارتباط است. بازخورد به شما کمک می کند تا ارتباط شما با گیرنده یا فرستنده پیام سازنده باشد.
در قضاوت و داوری منصف و عادل باشید تا برقراری ارتباط با دیگران برای شما سود بیشتری داشته باشد.
داشتن نگرش مثبت نسبت به بازخورد می تواند فاصله شما را با موفقیت کمتر کند.
۱۰٫ بر کشمکش ها پیروز شوید
کشمکش و برخورد بخش جدایی ناپذیر ارتباط متقابل و روابط کاریست.
تلاش کنید در این کشمکش ها مودب و در عین حال محکم باشید، به جای تمرکز بر فرد یا گروه به دنبال راهی برای پیروزی بر کشمکش ها باشید، به جای تصمیم گیری بر پایه فرضیات و حدس و گمان ها، برای یافتن حقایق کاوش کنید.
