همه چیز درباره ی سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک پذیر یا IBS یکی از جمله مواردی است که سلامت روده بزرگ را در فرد تهدید می کند.سندرم روده تحریک پذیر از جمله بیماری های فیزیکی به شمار می آید که ریشه عصبی دارد؛ این بیماری به وسیله محرک های مختلفی ممکن است تحریک شود؛ در ادامه مطلب شما را با روش های تشخیص و درمان این اختلال آشنا خواهیم کرد. همچنین قصد داریم تا به بررسی علل و علائم ابتلا به این بیماری بپردازیم، پس در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

یک بررسی اجمالی

بطور کلی سندرم به معنی مجموعه ای از علائم و نشانگان مربوط به یک بیماری خاص می باشد.

از جمله مهم ترین علائم در ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر می توان به: شکم درد، التهاب، نفخ، اسهال و یبوست اشاره کرد.

البته لازم به ذکر است که تعداد کمی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر دارای علائم شدید و نوع حاد بیماری می باشند.

در اغلب موارد می تواند این بیماری را به وسیله رعایت رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی و کاهش استرس کنترل کرد.

همچنین در موارد شدیدتر می توان با استفاده از دارو و همچنین مشاور، به درمان این بیماری پرداخت.

لازم به ذکر است که این بیماری موجب ابتلا به سرطان روده بزرگ و یا ایجاد تغییر در بافت روده نمی شود.

علائم و نشانه های سندرم روده تحریک پذیر

علائم بروز این بیماری متفاوت هستند اما رایج ترین آنها شامل:

• دل درد
• نفخ و گرفتگی شکم که با خروج گاز تا حدی تسکین می یابد
• بروز اسهال و یبوست که گاهی ممکن است متناوب باشد
• مدفوع مخاطی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائمی که ذکر شد را در خود مشاهده کردید و این علائم از حد طبیعی خارج شدند لازم است به پزشک مراجعه کنید.

لازم به ذکر است که در برخی مواقع این علائم مربوط به سرطان روده نیز می شوند.

علائم و نشانه های جدی تر شامل:

• کاهش وزن
• اسهال در شب
• خونریزی از رکتوم
• نارسایی و کمبود آهن
• استفراغ
• مشکل در بلع
• دل درد پایدار که با گذراندن نفخ پایان نیافته و مربوط به سندرم روده نیست

سوالاتی که باید در هنگام مراجعه به پزشک از وی بپرسید:

• علت بیماری من چیست؟
• چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• آیا آمادگی خاصی برای انجام آنها نیاز است؟
• چه روش درمانی توصیه می کنید؟
• آیا عوارض جانبی مرتبط با این روش درمان وجود دارد؟
• رژیم غذایی من باید تغییر پیدا کند؟
• مشکلات سبک زندگی من کدامند؟
• آیا نیاز به مشاوره وجود دارد؟
• درمان من چقدر به طول خواهد انجامید؟

همچنین لازم است هر موردی را که درک نکردید یا خوب متوجه نشدید دوباره از پزشک خود بپرسید.

از انجام این کار شرم نکنید.

چه انتظاراتی را می بایست از پزشک خود داشته باشید؟

مهم ترین سوالاتی که پزشکتان از شما می پرسد از این قبیل هستند.

پس از قبل برای پاسخ دادن به آنها آماده باشید:

• شما چه علائمی دارید و این علائم از چه زمانی شروع شد؟
• علائم شما چقدر شدید است؟
• آیا آنها پیوسته یا گاه به گاه هستند؟
• موارد تحریک کننده علائم شما کدامند؟
• آیا کاهش وزن بدون دلیل داشته اید؟
• آیا تب، استفراغ یا خون در مدفوع را در خود مشاهده کرده اید؟
• آیا از استرس رنج می برید؟
• رژیم غذایی روزانه شما چیست؟
• آلرژِ خاصی دارید؟ به عنوان مثال عدم تحمل لاکتوز؟
• آیا سابقه خانوادگی در بروز بیماری هایی همچون اختلال یا سرطان روده یا کولون داشته اید؟
• علائم شما چقدر بر سطح کیفیت زندگی شما تاثیر داشته و روابط یا عملکرد شما را تحت تاثیر قرار داده است؟

 

تشخیص سندرم روده تحریک پذیر

به گفته محققان هیچ تست و یا آزمایشی برای تشخیص قطعی سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد.

اغلب پزشکان برای تشخیص این اختلال شروع به انجام تست هایی برای رد سایر بیماری ها می کنند.

این معاینات شامل برخی آزمایشات و همچنین معاینه فیزیکی می باشد.

به عنوان مثال اگر شما علائم سندرم روده تحریک پذیر به همراه اسهال را داشته باشید، آزمایشاتی برای تشخیص وجود یا عدم وجود سلیاک برای شما تجویز خواهد شد.

بعد از رد اینگونه بیماری ها احتمالا پزشک شما یکی از موارد زیر را برای تشخیص بیماری شما به کار خواهد گرفت.

معیار های رم

این معیار ها شامل درد شکمی و برخی اختلالات دیگر در این عضو می باشند که بطور متوسط در ۳ ماه گذشته حداقل هفته ای یکبار شما را دچار ناراحتی کرده اند.

همچنین درد و ناراحتی مربوط به دفع مدفوع نیز همراه با موارد بالا رخ خواهد داد.

معیار های مانینگ

این معیار ها شامل درد ناشی از دفع مدفوع و داشتن حرکات ناقص روده، مخاط در مدفوع و تغییرات در میزان مدفوع تاکید دارد.

وجود موارد شدید از این علائم خبر از سندرم تحریک پذیر روده می دهد.

انواع سندرم روده ی تحریک پذیر

IBS را می توان بر اساس علائم به سه دسته تقسیم کرد: یبوست غالب، اسهال غالب یا مخلوطی از هر دو.

سایر علائمی که ممکن است تشخیص پزشک را از جود سندرم تحریک پذیر روده تغییر دهند:

• فرد بیش از ۵۰ سال سن داشته باشد
• کاهش وزن
• خون ریزی شدید
• تب
• تهوع یا استفراغ مکرر
• شکم درد به ویژه در آقایان
• وجود اسهال به ویژه در زمان خواب که موجب بیدار شدن شما بشود.
• کم خونی مربوط به آهن

در صورت وجود این موارد نیاز به انجام تعداد بیشتری از آزمایشات و معاینات برای تشخیص درست بیماری می باشد.

سایر تست ها برای تشخیص درست بیماری

پزشک شما ممکن است چندین آزمایش، از جمله آزمایش مدفوع را برای بررسی عفونت و یا مشکلات روده ای برای شما تجویز کند.

سایر آزمایشات می توانند شامل:

• سیگموئیدوسکوپی، که پزشک قسمت پایین کولون را به وسیله یک لوله انعطاف پذیر معاینه می کند.
• کولونوسکوپی، که دکتر شما از یک لوله کوچک و انعطاف پذیر برای بررسی کل طول روده استفاده می کند.
• استفاده از اشعه ایکش و یا سی تی اسکن

این آزمایشات تصاویری از شکم و لگن شما را در اختیار پزشک قرار می دهد.

با معاینه آنها ممکن است پزشک سایر بیماری ها را رد یا تائید کند، به ویژه اگر درد شکمی دارید.

علل بروز سندرم روده تحریک پذیر

هنوز متخصصان به دلایل اصلی بروز سندرم روده تحریک پذیر پی نبرده اند اما مهم ترین علل می تواند شامل این موارد باشد:

انقباضات بیش از حد ماهیچه ای در روده

انقباضات روده موجب حرکت غذا به سمت جلو خواهد شد و این امر توسط ماهیچه های روده صورت می پذیرد،انقباضات قوی و طولانی که بیش از حد طبیعی باشند می توانند موجب ایجاد گاز در روده، التهاب و اسهال شوند.

همچنین انقباضات روده ای ضعیف می توانند باعث کاهش سرعت جذب غذا و مدفوع سخت و خشک می شوند.

سیستم عصبی

ناهنجاری و ضعف در سیستم عصبی دستگاه گوارش ممکن باعث شود تا بیشتر از حالت معمول این حالات را تجربه کنید.

سیگنال های عصبی که بین مغز و روده تبادل می شوند می توانند منجر به تشدید این حالت و همچنین اسهال، درد و یبوست بشوند.

التهاب روده

در برخی افراد مبتلا به سندرم روده سطح سلول های ایمنی بدن در روده به شکل غیر طبیعی زیاد است،که اعمال سلول های ایمنی موجب بروز درد و اسهال در فرد می شود.

عفونت شدید

سندرم روده تحریک پذیر می تواند پس از یک دوره شدید بروز یک بیماری اسهالی (به عنوان مثال گاستروآنتریت) ایجاد شود.

این بیماری ها ممکن است ناقل هایی ویروسی و یا باکتریایی داشته باشند.

این اختلالات می توانند موجب بروز سندرم روده تحریک پذیر در فرد شوند.

تغییر در فلور باکتریایی روده

علاوه بر میکرو ارگانیسم های مزاحم، برخی باکتری ها نیز در دستگاه گوارش ما وجود دارند که به سلامت و گوارش ما کمک می کنند.

تحقیقا نشان داده اند فلور میکروبی روده، در افراد مبتلا به سندرم روده با افراد سالم متفاوت است.

 

موارد تشدید کننده سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر با این عوامل ممکن است ایجاد و یا تشدید شود:

تغذیه

غذا و رژیم غذایی نقش مهمی در تحریک سندرم روده دارد، بسیاری از مردم با خوردن برخی غذا ها و یا نوشیدنی ها دچار این سندرم می شوند.

این مواد غذایی شامل: گندم، محصولات لبنی، مرکبات، لوبیا، کلم، شیر و نوشابه های کربناته می باشد.

استرس

استرس از جمله عوامل تشدید کننده سندرم روده تحریک پذیر می باشد.

هورمون ها

احتمال ابتلا به IBS در زنان ۲ برابر مردان گزارش شده است.

همین امر می تواند نشان دهنده نقش هورمون ها در ایجاد این اختلال باشد.

در بسیاری از موارد، زنان در دوران قاعدگی علائم به مراتب شدید تری را نسبت به دوران معمولی احساس می کنند.

عوامل خطر آفرین

ممکن است بسیاری از افراد علائم IBS را داشته باشند. اما زمانی این موضوع خطرناک تر است که شما:

• جوان و زیر ۵۰ سال باشید
• در زنان، به ویژه در زمان استروژن درمانی قبل یا بعد از یائسگی که ریسک ابتلا به سندرم روده را بشدت افزایش می دهد.
• در افراد دارای سابقه خانوادگی

زیرا ژن ها قادرند صفات را از نسلی به نسل بعد منقل کنند، و احتمال انتقال این اختلال از والدین به فرزندان بالاست.

• وجود اختلالات روانشناختی مانند اضطراب یا افسردگی و سایر اختلالاتی که به این موضوع مربوط اند.

همچنین وجود سابقه سوء استفاده جنسی، جسمی یا احساسی نیز می تواند در این زمینه خطر آفرین باشد.

عوارض و اختلالات

یبوست مزمن و همچنین اسهال می توانند زمینه به وجود آمدن بواسیر را در فرد ایجاد کنند.

همچنین سطح پایین کیفیت زندگی نیز در این زمینه نقش مؤثری را ایفا می کند.

اختلالات ذهنی نیز می تواند در اثر ابتلا به سندرم روده بروز کنند.

همچنین وجود برخی بیماری ها مانند افسردگی و اضطراب می تواند سندرم روده تحریک پذیر را تشدید کند.

پیشگیری از بروز سندرم روده تحریک پذیر

استفاده از روش هایی برای مقابله با استرس می تواند موجب کاهش چشمگیر نشانگان این بیماری شود.

کمک گرفتن از مشاور یکی از بهترین روش ها می باشد.مشاور به شما یاد خواهد داد که چگونه مشکلات ذهنی خود را کاهش دهید و کنترل شرایط را در دست بگیرید.

روان درمانی یکی از مؤثر ترین روش هاست.

تمرینات آرام بخش پیشرفته

تمرین تمدد اعصاب می توانند کمک زیادی به شما بکنند.

این کار را با سفت کردن عضلات پا شروع کنید، سپس به آرامی آنها را شل کنید و تمامی تنش های روانشناختی را از خود دور کنید.

حال همین کار را با ماهیچه های ساق پا انجام دهید و به ترتیب تمام ماهیچه های بدن؛ حتی چشم و پوست.

این تمرین کمک زیادی به رهایی از تنش ها می کند.

آموزش ذهن

این تکنیک کاهش استرس به شما کمک می‌کند تا در لحظه تمرکز کنید و از نگرانی ها رهایی یابید.

 

درمان سندرم روده تحریک پذیر

درمان IBS بر تسکین علایم تمرکز دارد، تا شما بتوانید زندگی راحتی داشته باشید.

علائم و نشانه های خفیف اغلب می توانند با کنترل استرس، ایجاد تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی شما کنترل شوند.

رعایت این موارد تاثیر بسیار زیادی در کاهش علائم بیماری شما دارند:

 

 

 

• اجتناب از خوردن غذا هایی که علائم شما را تشدید می کنند
• خوردن غذا های با فیبر بالا
• مصرف بالای مایعات
• تمرین منظم
• خواب کافی

لازم است غذایی هایی با سطح گاز بالا را کنار بگذارید.

این غذا و نوشیدنی ها شامل: نوشابه های گاز دار و الکلی، کافئین، برخی میوه ها و سبزیجات مانند کلم و کلم بروکلی و …

همچنین مصرف گلوتن می تواند از جمله عوامل تشدید کننده این حالات و ایجاد کننده اسهال در فرد باشد.

گلوتن از جمله مواد موجود در آرد و سایر مواد خوراکی می باشد.

برخی افراد نسبت به مصرف برخی کربوهیدرات ها مانند فروکتوز، فروکتان، لاکتوز و سایر مونو ساکارید ها و مواد قابل تخمیر که در دانه های برخی گیاهان، میوه ها، سبزیجات و محصولات لبنی وجود دارند حساس هستند.

مصرف این مواد خوراکی می تواند بشدت بر علائم سندرم تحریک پذیر روده بی افزاید.

با استفاده از یک متخصص تغذیه قادر خواهید بود تا یک رژیم مناسب برای خود گردآوری کنید.

اگر علائم شما متوسط یا شدید باشد، پزشک شما ممکن است مشاوره را پیشنهاد کند، به ویژه اگر شما افسردگی داشته باشید.

استرس نیز از جمله مواردی است که باعث تشدید علائم در شما می شود.

همچنین بر اساس علائم شما پزشک ممکن است برخی دارو ها را برای شما تجویز کند از جمله:

• مکمل فیبر
• لاکتوبات
• دارو های ضد اسهال مانند لورامید
• داروهای آنتی کولینرژیک که برای درمان اسپاسم روده به کار برده می شوند
• دارو های ضد افسردگی برای کاهش استرس و سایر تنش ها
• دارو های ضد افسردگی SSRI که دارای قابلیت بازدارندگی سروتونین انتحابی می باشند.
• دارو های مسکن و یا ضد درد

روش های روانشناختی

برخی محققان معتقدند سندرم روده تحریک پذیر نوعی اختلال روانشناختی است.

نتایج تحقیقات نیز نشان می دهد با استفاده از برخی روش های درمانی روانشناختی می توان به درمان IBS پرداخت.

استفاده از روش های درمانی همچون رواندرمانی شناختی رفتاری، هیپنوتیزم (که به شما آموزش می دهد تا خود را آرام کنید و سپس عضلات شکمی خود را در حالت آرامش قرار دهید) و مراجعه به روانپزشک برای دارودرمانی از جمله تاثیرگذار ترین روش ها در درمان سندرم تحریک پذیر روده می باشند.

دارو های ضد افسردگی با دوز پایین زیر نظر روانپزشک نیز از جمله روش های درمانی به وسیله دارو به شمار می آید.

درمان های خانگی

استفاده از یک رژیم غذایی درست و همچنین تغییر سبک زندگی از جمله مؤثر ترین عوامل در درمان سندرم روده تحریک پذیر به شمار می آیند.

از فیبر استفاده کنید

مصرف فیبر می تواند موجب کاهش یبوست در فرد شود اما میزان نفخ را نیز افزایش می دهد!

به همین جهت لازم است آرامی مقدار فیبر مصرفی خود را افزایش دهید تا دستگاه گوارش شما با این تغییرات هماهنگ شود.

سعی کنید به آرامی مقدار فیبر در رژیم غذایی خود را در طول یک هفته با مواد غذایی مانند دانه های کامل، میوه ها، سبزیجات و لوبیا افزایش دهید.

غذا های مضر را دور بریزید

مواردی که موجب تشدید علائم IBS در شما می شوند را کنار بگذارید.

منظم غذا بخورید

غذایتان را سر وقت بخورید و یک زمان مشخص را در نظر بگیرید.

اگر اسهال دارید غذای خود را به وعده های کوچک تغییر دهید و تعداد وعده خود را افزایش دهید.

اگر یبوست دارید مصرف غذا هایی با فیبر بالا به درمان شما کمک می کند.

ورزش منظم

ورزش کردن از جمله بهترین درمان ها برای افسردگی و کاهش استرس به شمار می آید.

همچینین انقباض طبیعی روده شما را تحریک کرده و اعتماد به نفستان را افزایش می دهد.

می توانید از دکتر خود بخواهید تا یک برنامه تمرینی برای شما بنویسد.

 

استفاده از طب جایگزین

هنوز میزان تاثیر درمان های جایگزین برای بهبود از سندرم روده تحریک پذیر مشخص نیست اما می توانید در این باره با پزشک خود مشورت کنید.

این درمان ها شامل:

• آموزش ذهن
• طب سوزنی
• استفاده از نعناع که موجب تسکین کوتاه مدت علائم سندرم روده تحریک پذیر در شما می شود.
• مصرف پروبیوتیک ها
• کنترل و کاهش استرس

 

 

منبع: mayoclinic