روان پزشکان فردی را از نظر روانشناختی سالم می دانند که تعادلی میان رفتارها و کنترل او در مواجهه با مشکلات اجتماعی وجود داشته باشد. از این دیدگاه انسان و رفتارهای او در مجموع یک دستگاه در نظر گرفته می شود که براساس کیفیات تأثیر و تأثر متقابل عمل می کند. با این نگاه ملاحظه می شود که چگونه عوامل متنوع زیستی انسان بر عوامل روانشناختی ـ اجتماعی و سلامت روان او اثر گذاشته و یا برعکس از آن اثر می پذیرد.
یکی از عوامل مؤثر در شکل گیری رفتار فرد و سلامت روان، خانواده است. فضای خانه، نخستین و بادوام ترین عاملی است که، در رشد شخصیت افراد تأثیر می گذارد. به گونه ای که می توان گفت پدر و مادر نیرومندترین آموزگار افراد در زندگی، آموزش خانوادگی پایدارترین آموزش و محیط خانه مهم ترین آموزشگاه برای هر فرد می باشد.
طبق بررسی های به عمل آمده از زندان های ایران، از تعداد ۸۰۰ کودک بزهکار، ۸۸ درصد آن ها یا فرزندان طلاق بودند و یا در خانواده های آشفته و در آستانه جدایی، پرورش یافته بودند.
علاوه بر وجود تعارضات و اختلافات خانوادگی، کانون سرد و بی روح و تهی از عاطفه یک خانواده نیز می تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت روانشناختی فرزندان داشته باشد و زمینه ساز کج روی های آینده آن ها باشد.
در تشکیل یک خانواده سالم که بتواند از بهداشت روانشناختی خوبی بهره‌مند گردد انتخاب مناسب و ازدواج موفق مرحله اولیه است.
لازم است در ازدواج که اولین مرحله تشکیل خانواده به شمار می‌رود و پایه‌های اساسی تامین بهداشت روانشناختی خانواده ریخته شود.
در این راستا توافق شخصیتی ، اقتصادی ، فرهنگی و فکری حائز اهمیت است که توصیه می‌شود با یاری از مشاوران و متخصصان امر صورت بگیرد.
ازدواجهای نامناسب که در آن همسران از عدم همخوانی شخصیتهایشان رنج می‌برند و یا مشکلات دیگری دارند در طول زندگی مخل بهداشت روانشناختی آنها و فرزندان خواهد بود.
کودکان شما پیش از آن که به پند و اندرز شما عمل کنند رفتار شما را الگو قرار می دهند.
نفوذ والدین در این موضوع تنها محدود به جنبه های ارثی نیست.
اغلب افراد دچار مشکلات مختلف شخصیتی و روانشناختی که فاقد بهداشت و سلامت روانشناختی هستند از خانواده‌های ناسالم برخاسته‌اند.
از این رو در تامین بهداشت روانشناختی افراد خانواده جایگاهی مهم دارد و ضروری است راهکارهای مناسب در تامین بهداشت روانشناختی خانواده و سلامت روان شناسایی و به مرحله اجرا گذارده شود.
در این راستا ضروریست عواملی که مخل بهداشت روانشناختی خانواده‌ها هستند شناسایی و روش های مقابله با آنها توصیه گردد.
روشن است عدم تامین بهداشت روانشناختی خانواده، تلاش های فردی برای رسیدن به اهداف و پیشرفت های فردی و اجتماعی را با مانع روبرو خواهد ساخت.
در آشنا کردن کودک به زندگی جمعی و فرهنگ جامعه، خانواده نقش بسیار مؤثری را اجراء می نماید.
میزان آگاهی خانواده در طرز رفتار با کودکان، موقعیت اجتماعی خانواده، وضعیت مالی آن، اندیشه و باورها، آداب و رسوم، ایده آل ها و آرزوهای والدین، تأثیر فراوان دارد. وضعیت اقتصادی خانواده با تاثیری که در فضای کلی زندگی می‌گذارد نقش خود را بر بهداشت روانشناختی و سلامت روان خانواده اعمال می‌کند.
مشکلات اقتصادی اغلب موجب بوجود آمدن مشکلات دیگری برای خانواده می‌شوند و خانواده ناچارا با معنویات و محرومیت های در سبک های زندگی و تصمیم‌گیری مواجه می‌شود که مجبور است با آنها دست و پنجه نرم کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که اغلب شرایط نامناسب در فضای خانواده اعم از منازعه و سایر مسائل در شرایط رکود اقتصادی خانواده که خانواده با نوعی بحران اقتصادی مواجه است افزایش می‌یابد.
بهداشت روان خانواده و سلامت روان به همه افراد کمک می کند تا در جهت رشد و تکامل و بهره گیری از استعدادهای خود گام بردارند.
تلاش در جهت ارتقاء بهداشت روان خانواده کمک به ارتقاء بهداشت روان جامعه می باشد، پس برای رسیدن به یک جامعه سالم باید ابتدا خانواده سالمی داشته باشیم.
برای رسیدن به یک خانواده سالم و شاد باید به نکات زیر توجه کنیم:
ایجاد روابط سالم بین اعضای خانواده و توجه به سلامت جسمی افراد خانواده
تلاش در جهت شناخت یکدیگر و تقویت اعتماد به نفس
فراهم کردن شرایط گفتگو و تبادل نظر برای همه افراد خانواده و گوش دادن به صحبت های یکدیگر
انجام فعالیت های گروهی
خود داری از سرزنش افراد خانواده
مسئولیت پذیر بودن نسبت به یکدیگر
احترام به اعتقادات مذهبی و غنا بخشیدن به ارزش های معنوی افراد خانواده.
عمل کردن به آن چه می گوییم
هماهنگ بودن والدین با یکدیگر و اطلاع از نیازهای افراد خانواده
پرهیز از توهین و سرزنش و پرخاشگری والدین نسبت به هم
و…
