سلامت جنسی و عملکرد جنسی به عوامل مختلفی بستگی دارد. چه چیزی باعث می‌شود که یک فرد از رابطه جنسی راضی باشد، اما دیگری احساس مشکل کند؟ در ادامه با اختلال عملکرد جنسی در زنان و نحوه مقابله با آن آشنا خواهیم شد.
در ادامه مطلب با ما با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
مقدار میل جنسی که شخص در یک رابطه دارد ممکن است از میزان میل جنسی او در یک رابطه دیگر کاملاً متفاوت باشد. سازمان بهداشت جهانی، سلامت جنسی را به صورت “وضعیت سلامتی جسمی، روانشناختی و اجتماعی در رابطه با مسائل جنسی” تعریف می‌کند. این امر به برخورد مثبت و احترام آمیز نسبت به تمایلات و روابط جنسی و همچنین امکان داشتن تجربیات لذت بخش و ایمن جنسی، عاری از اجبار، تبعیض و خشونت نیاز دارد. عملکرد جنسی بخش مهمی از سلامت جنسی است.
برای درک انواع مختلف اختلال عملکرد جنسی زنان، درک چرخه پاسخ جنسی می‌تواند کمک کند. رایج ترین عناصر چرخه پاسخ جنسی زنان عبارتند از:
- تمایل تجربه علاقه داشتن به رابطه جنسی است.
- تهییج وقتی ایجاد می‌شود که بدن تحریک جسمی می‌شود. جریان خون به دستگاه تناسلی افزایش می‌یابد. ممکن است نوک سینه‌ها و لب‌ها بلعیده شوند. حساسیت دستگاه تناسلی افزایش می‌یابد.
- پلاتو (قبل از ارگاسم) زمانی اتفاق می‌افتد که بدن از قبل هیجان زده است، اما یک زن نمی‌تواند ارگاسم را پیش بینی کند.
- ارگاسم زمان رهایی است. ممکن است انقباضاتی در واژن یا احساساتی نظیر رها شدن روی یک لبه جسمی یا عاطفی ایجاد شود. بعضی از خانمها ممکن است ارگاسم چندگانه را تجربه کنند، از ارگاسم به پلاتو عقب و جلو بروند.
- فرونشینی زمانی است که بدن به حالت معمول و قبل از برانگیختگی خود برمی‌گردد. جریان خون به حالت عادی برمی‌گردد. در این زمان بسیاری از افراد احساس آرامش می‌کنند.
همچنین برخی از افراد شامل تمایل در این مدل هستند. اگرچه ممکن است افراد احساس کنند که اگر تمایل داشتن باعث نادرست بودن رابطه جنسی می‌شود، اما گاهی اوقات تمایل به برقراری رابطه جنسی می‌تواند منجر به برانگیختگی شود.
اختلال عملکرد جنسی زنان می‌تواند در هر یک از مراحل چرخه پاسخ جنسی رخ دهد. بیشتر از نیمی از زنان با حداقل یک جنبه پاسخ جنسی مشکل دارند.
علائم
علائم اختلال عملکرد جنسی زن بسته به نوع خاصی از اختلال عملکردی، متفاوت است.
مشکلات مرحله تمایل
انواع مختلفی از اختلال عملکرد جنسی وجود دارد که می‌تواند در مرحله تمایل ایجاد شود. شایع ترین آن کاهش میل جنسی یا از دست دادن میل جنسی است. در این شرایط یک زن علاقه کمتر (یا هیچ علاقه‌ای) به داشتن روابط متقابل جنسی دارد. او می‌تواند از تعاملات جنسی لذت ببرد، اما احتمال کمتری برای شروع به رابطه جنسی توسط او وجود دارد. به این اختلال همچنین تمایل جنسی کم یا سرد مزاجی HSDD)) گفته می‌شود.
اختلال میل جنسی کم با از بین رفتن میل جنسی خود به خود، عدم توانایی در پاسخ به نشانه‌های جنسی و عدم توانایی در حفظ علاقه در طول دوره جنسی حداقل به مدت شش ماه تعریف می‌شود.
از طرف دیگر، بیزاری جنسی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد احساسات منفی شدیدی راجع به برقراری رابطه جنسی با شریک زندگی خود داشته باشد و این امر معمولاً منجر به اجتناب از رابطه جنسی می‌شود.
مشکلات تحریک یا مرحله تهییج
برخی از خانمها کمبود لذت جنسی را تجربه می‌کنند. آنها می‌توانند تهییج و حتی ارگاسم را تجربه کنند اما این احساسات را لذت بخش نمی‌دانند. همیشه مشخص نیست که آیا این یک اختلال در وجود هیجان یا در مرحله برانگیختگی است.
سایر زنان اختلالات واضح تر تهییج را تجربه می‌کنند. آنها ممکن است هرگز و یا به اندازه کافی روانکاری واژن را تجربه نکنند. ممکن است پوست دستگاه تناسلی آنها تحریک نشود و لمس به جای لذت بخش بودن ممکن است ناراحت کننده باشد.
مشکلات مرحله ارگاسم
برخی از زنان رسیدن به ارگاسم را دشوار یا غیرممکن می‌دانند. این اختلال به عنوان آنورگاسمی نیز شناخته می‌شود. همچنین ممکن است زنان برای رسیدن به ارگاسم در مدت طولانی احساس ناراحتی کنند.
اختلالات درد جنسی
دو نوع اختلال دردهای جنسی توسط زنان گزارش می‌شود. اولی واژینیسموس که اسپاسم کنترل نشده عضلات اطراف واژن است. واژینیسموس می‌تواند دخول جنسی را دردناک یا حتی غیرممکن کند. دومی مقاربت دردناک که نوعی درد است که در طول رابطه جنسی تجربه می‌شود. درد در هنگام رابطه جنسی نیز ممکن است اثرات ثانویه‌ای در علاقه مندی خانمها به رابطه جنسی کمتر داشته باشد.
علل
اختلال عملکرد جنسی زنان می‌تواند هم دلایل جسمی و هم روانشناختی داشته باشد. در حقیقت برخی از زنانی که با علل اختلال عملکرد جنسی از نظر ارگانیک یا پزشکی شروع می‌کنند، می‌توانند اختلال عملکرد ثانویه ایجاد کنند که روانشناختی است. از این گذشته، اگر درد شما را از برقراری رابطه جنسی ترساند، خلاص شدن از ترس دشوار است، حتی اگر درد از بین رفته باشد.
علل روانشناختی اختلال عملکرد جنسی زنان
اگرچه مشخص است که وضعیت روانشناختی زن می‌تواند به اختلال عملکرد جنسی زنان کمک کند، اما اغلب اوقات هر دو به هم مرتبط هستند. آیا استرس‌های عاطفی باعث مشکلات جنسی می‌شوند یا مشکلات جنسی باعث استرس، افسردگی یا اضطراب می‌شوند؟ حقیقت این است که برای بسیاری از زنان، ممکن است کمی از هر دو عامل وجود داشته باشد.
افسردگی می‌تواند منجر به احساس اعتماد به نفس پایین یا نارضایتی از بدن فرد شود. افسردگی ممکن است باعث شود زن احساس جذابیت کمتری داشته باشد و به داشتن روابط متقابل جنسی با شریک زندگی خود علاقه کمتری داشته باشد.
شریک زندگی او ممکن است از این احساس او ناراحت و خسته شده و این ناراحتی می‌تواند باعث ایجاد تنش در روابط شود. اگر واکنش شریک زندگی او خیلی بد باشد، حتی می‌تواند منجر به اضطراب شدید یا بیزاری جنسی در زن شود.
می‌توان گفت که تقریباً برای هر نوع اختلال عملکرد جنسی زنان ممکن است علت روانشناختی وجود داشته باشد یا دلیلی که حداقل تا حدودی روانشناختی باشد. افسردگی و اضطراب می‌تواند در مرحله تهییج یا ارگاسم مشکل ایجاد کند. سابقه تروماي جنسي يا اضطراب شديد ممکن است منجر به واژينيسموس شود. مشکلات تهییج ناشی از دشواری در یک رابطه می‌تواند به طور سهواً منجر به ایجاد درد جنسی شود.
برای بسیاری از زنان، داشتن رابطه جنسی بخش مهمی از هویت آنها است. بنابراین، مشکلات جنسی می‌تواند در یک زن منجر به احساس دوری از خود را بدهد. برخی از زنانی که دچار اختلال عملکرد جنسی هستند، احساس ناراحتی، ناامیدی، عصبانیت، عزت نفس ضعیف و از بین رفتن زنانگی را توصیف کرده‌اند. اختلال عملکرد جنسی همچنین می‌تواند باعث نارضایتی از زندگی جنسی زن، شریک زندگی یا رابطه شود.
چگونه زنان می‌توانند تشخیص دهند که آیا اختلال عملکرد جنسی آنها روانشناختی است؟
یکی از علائم اختلال عملکردی این است که فقط در شرایط خاص یا با شرکای خاص بروز می کند. اگر بدن شما هنگام خود ارضایی به خوبی جواب می‌دهد، تعامل جنسی مشکل ساز با یک شریک زندگی ممکن است بازتاب استرس در روابط شما باشد. اگر زندگی جنسی شما در آخر هفته خوب است، اما بعد از یک روز طولانی در محل کار به طور عذاب آور پیش می‌رود، اختلال عملکرد شما ممکن است نتیجه استرس یا خستگی باشد.
اما باید به خاطر داشته باشید که فقط به این دلیل که علت اختلال عملکرد جنسی زنان در درجه اول روانشناختی است، آن را غیر جدی جلوه نمی‌دهد. این شرایط فقط بدان معنی است که رویکرد مورد نیاز برای درمان آن در درجه اول رفتاری است نه پزشکی.
علل فیزیولوژیکی اختلال عملکرد جنسی زنان
تعدادی از بیماریهای پزشکی وجود دارد که می‌تواند تأثیر عمیقی بر سلامت جنسی زنان داشته باشد. به عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند بیماری تیروئید و برخی از اختلالات خود ایمنی از نزدیک با HSDD ارتباط دارد. در مواردی از این قبیل، هرگونه نقص در تنظیم هورمونی یا ایمنی می‌تواند به طور قابل توجهی بر سیستم‌های تحریک آمیز جنسی مغز تأثیر بگذارد.
علاوه بر این، داروهای مورد استفاده در درمان این اختلالات می‌توانند در انتقال دهنده‌های عصبی مختلفی که میل جنسی را تعدیل می‌کنند تداخل داشته باشد. بنابراین بسیاری از داروها می‌توانند برای درمان سایر شرایط مانند افسردگی و اضطراب استفاده شوند.
همچنین عواملی مانند پیری و یائسگی به ویژه در مرحله تهییج می‌توانند عملکرد جنسی یک زن را تحت تأثیر قرار دهند. کمبود استروژن به دلیل یائسگی می‌تواند باعث خشکی واژن و عدم روانکاری شود. این شرایط می‌تواند بدون استفاده مناسب از روان کننده‌ها، رابطه جنسی را عذاب آور یا حتی دردناک کند (درمان استروژن موضعی نیز می‌تواند به بازگرداندن تازگی و طراوت در بافت دستگاه تناسلی کمک کند).
همچنین بیماری‌هایی که روی بافت‌های دستگاه تناسلی تأثیر می‌گذارند می‌تواند باعث اختلال عملکرد جنسی شوند. به عنوان مثال، برخی از بیماریهای مقاربتی می‌توانند باعث ایجاد درد در هنگام رابطه جنسی شوند. بیماریهای دیگر مانند کیست تخمدان، آندومتریوز و حتی سرطانهای اندام تناسلی نیز می‌تواند منجر به درد جنسی شود.
همچنین درک این نکته مهم است که سلامت کلی قلب و عروق شما می‌تواند بر عملکرد جنسی شما تأثیر بگذارد. هر بیماری که بر جریان خون تأثیر بگذارد، می‌تواند بر سلامتی جنسی تأثیر بگذارد.
تشخیص
اختلال عملکرد جنسی زنان در دو مرحله تشخیص داده می‌شود. ابتدا پزشک باید بداند که اختلال عملکرد جنسی چه تأثیری بر زندگی شما دارد. سپس باید تلاش کند تا بفهمد چه چیزی باعث ایجاد آن می‌شود. بسته به نوع اختلال عملکرد جنسی که زن آنرا تجربه می‌کند، ممکن است نیاز باشد یک یا چند متخصص دیگر او را معاینه کنند.
درمان اختلالات تمایل، تهییج و یا ارگاسم ممکن است ابتدا در طی یک مراجعه به مراقبت‌های اولیه یا حتی توسط یک درمانگر در مطب انجام شود. درد جنسی ممکن است ابتدا در یک معاینه سالانه توسط متخصص زنان تشخیص داده شود.
به منظور تشخیص اختلال عملکرد، اولین قدم دنبال کردن سابقه جنسی است. پزشک از شما سؤال خواهد کرد که در حال حاضر زندگی جنسی شما چگونه است و با گذشت زمان چگونه تغییر کرده است. او شاید از شما سؤال کند که آیا شما تاکنون ارگاسم را تجربه کرده‌اید و آیا رابطه جنسی برای شما همیشه دردناک است.
همچنین پزشک احتمالاً از شما سؤال خواهد کرد که آیا علائم درد جنسی شما هنگام خودارضایی هم دیده می‌شود یا فقط در هنگام برقراری رابطه جنسی با یک شریک زندگی یا با یک شریک خاص رخ می‌دهد. معمولاً پزشکان سعی می‌کنند که در ابتدا دلایل مربوط به عضوی از اندام اختلال عملکرد جنسی را رد کنند. این دلایل ممکن است شامل کار خون برای بررسی سلامت کلی شما باشد.
همچنین پزشک ممکن است معاینه لگن انجام دهد تا بررسی کند هرگونه تغییراتی که ممکن است در اثر آندومتریوز، لیکن پلان (lichen sclerosis) یا سایر شرایط محلی ایجاد شود، بررسی شود. احتمالاً تست STD نیز انجام خواهد شد. حتی اگر شما در رابطه جنسی با همسر خود بوده‌اید، ممکن است مبتلا به STD تشخیص داده نشده و یا ناشناس باشید.
در نهایت، پزشک ممکن است داروهای شما را بررسی کند تا ببیند آیا هر یک از آنها می‌تواند عوارض جانبی جنسی ایجاد کند. اگر علل بدنی واضحی از اختلال عملکرد جنسی شما وجود نداشته باشد، ممکن است به یک روانکاو یا روانشناس جنسی ارجاع داده شوید.
روانکاو شما را برای داشتن بیماری‌هایی از جمله افسردگی، اضطراب و PTSD بررسی خواهد کرد و همچنین به شما کمک می‌کند تا ببیند آیا مشکلات در روابط شما ممکن است باعث ایجاد مشکلات در سلامت جنسی شما شوند.
درمان
درمان اختلال عملکرد جنسی زنان به علت آن بستگی دارد. به عنوان مثال ، اگر مشکلات تهییج او ناشی از یائسگی باشد، شاید برای او جایگزینی هورمون درمانی تجویز شود. اگر داروهای ضد افسردگی یا داروی دیگری باعث کاهش علاقه او به رابطه جنسی شوند، ممکن است داروهای وی تغییر کند. اگر سلامت قلب باعث ایجاد مشکلاتی در اتاق خواب شود، ممکن است او را برای کاهش فشار خون یا کمک به کلسترول خود تحت درمان قرار دهند.
هنگامی که دلایل روانشناختی درگیر باشند، به احتمال زیاد به یک روانکاو فردی یا زوج معرفی شود. در حالت ایده آل، او به یک متخصص جنسی ارجاع داده می‌شود که بر روی کمک به افراد و زوجین تمرکز می‌کند تا روابط متقابل جنسی خود را بهبود بخشند. اما برای برخی از خانمها قبل از شروع کار بر روی رابطه جنسی، باید روی رابطه و سایر عوامل استرس زا تمرکز شود.
مقابله
یکی از سخت ترین کارها در مقابله با اختلال عملکرد جنسی زنان این است که چگونه می‌تواند به یک چرخه خشن تبدیل شود. مشکلات رابطه منجر به بروز مشکلات مربوط به رابطه جنسی می‌شود که مشکلات بزرگتری را در رابطه ایجاد می‌کند. تشخیص اینکه چگونه می‌توان از نو شروع کرد، کار سختی است.
یکی از تکنیک‌هایی که معمولاً توسط متخصصین سکس تراپی استفاده می‌شود، کنار گذاشتن رابطه جنسی برای مدت محدودی است. فکر کردن در مورد اینکه کِی و چگونه می‌خواهید با شریک زندگی خود رابطه جنسی داشته باشید می‌تواند همیشه اضطراب زیادی ایجاد کند.
استراحت از رابطه جنسی برای مدت معینی می‌تواند به شما کمک کند بدون داشتن نگرانی در مورد اینکه این لذت چه چیزی به دنبال خواهد داشت، راه‌هایی برای لذت بردن دوباره از یکدیگر پیدا کنید. و بعضی اوقات گفته می‌شود که شما نمی‌توانید با هم رابطه جنسی داشته باشید، این حرف باعث می‌شود که شما می‌خواهید این کار را بیشتر انجام دهید.
سخن آخر
طبیعی است که اعتراف به خود (چه رسد به پزشک) در مورد این که در رابطه جنسی مشکل دارید دشوار است. با این وجود شجاعت بودن می‌تواند تغییر بزرگی در زندگی شما ایجاد کند. در اغلب موارد اختلال در عملکرد جنسی زنان کاملاً قابل درمان است. اما شما نمی‌توانید کمک بگیرید، مگر اینکه در ابتدا بتوانید اعتراف کنید که به کمک احتیاج دارید.
منبع: verywellhealth
