سلامت روان یعنی تامین رشد و سلامت روانشناختی فردی و اجتماعی، پیشگیری از ابتلا به اختلال های روانشناختی در نوجوانان و جوانان، درمان و همچنین بازتوانی؛ و یا در توضیحی کامل تر یعنی انسان بتواند از توانایی و قابلیت های خود به صورت مناسب استفاده کرده و ارتباط مناسبی را با دیگران برقرار کند؛ در واقع سلامت روان یک توانایی موجودیت زندگی بدون تنش‌های شدید است. سلامت روانشناختی جوانان موضوعی بسیار مهم است اما متاسفانه اغلب مورد غفلت قرار می‌گیرد. مطالعات نشان داده است حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد نوجوانان و جوانان، مشکلات روان پزشکی و روانشناختی دارند؛ البته این بدین معنا نیست که ۷۰ یا ۸۰ درصد مابقی نوجوانان از سلامت روان خوبی برخودار هستند!
نوجوانی و جوانی زمانی است که تحولات زیادی هم چون تغییر مدارس، ترک خانه، شروع تحصیلات دانشگاهی یا کار جدید رخ می‌دهد. نوجوانان در این دوره شرایط و نیازهای جدیدی دارند که نمی توان این دوره را با دوره قبلی یکسان دانست؛ به گونه ای که برخی از متخصصان و محققان علوم رفتاری، این دوره را تولدی دوباره برای فرد نامیده‌اند. این اتفاقات برای بسیاری علاوه بر هیجان انگیز بودن می تواند استرس و دلهره ی زیادی به همراه داشته باشد. این احساسات در برخی موارد و در صورتی که به رسمیت شناخته نشود می تواند منجر به بیماری‌های روانشناختی شود!
بد نیست بدانید در حال حاضر بزرگ ترین بخش جمعیت جهان را افراد زیر ۲۵ سال تشکیل می‌دهند. بیشتر مسایل و اختلالات روانشناختی در دوران نوجوانی آغاز شده و تا بزرگ‌سالی ادامه می یابد و چنانچه درمان نشود عواقب عاطفی و اجتماعی شدیدی را به افراد و جوامع تحمیل می‌کند. پیشگیری اولیه و ارتقای سلامت روان جوانان و تشخیص به موقع مسایل و اختلالات روانشناختی جوانان بسیار مقرون به صرفه است و از بروز عواقب فردی و اجتماعی اختلالات روانشناختی می کاهد. نیمی از بیماری های روانشناختی از سن ۱۴ سالگی در افراد شروع می شوند؛ اما در اغلبِ موارد این بیماری ها ناشناخته و درمان نشده باقی می مانند. در میان بیماری های رایج در نوجوانان، افسردگی سومین بیماری رایج بوده و متاسفانه خودکشی نیز دومین علت مرگ در میان افراد ۱۵ تا ۲۹ ساله به شمار می رود.
امروزه تغییرات سریع اجتماعی ناشی از توسعه و جهانی شدن، مهاجرت به شهر های بزرگ و پر حمعیت، انزوای اجتماعی، بی‌کاری و فقر و مشکلات اقتصادی، فشار و رقابت برای موفقیت در مدرسه و دانشگاه و یا حتی کار، فشار و آزار دیگر هم سالان، بروز بحران های فردی و خانوادگی و سرانجام شکست ارزش های سنتی جوامع که خود بر شکاف ارزشی و فرهنگی بین نسل جوان و خانواده هایشان دامن می‌زند و یا حتی زندگی بسیاری از نوجوانان و جوانان در مناطق تحت تاثیر شرایط نامناسب بشری هم چون درگیری ها و جنگ ها، بلایای طبیعی و بیماری های همه‌گیر، سلامت روان جوانان را تهدید می‌کند. استفاده روز افزون از فناوری های آنلاین در حالی که بدون شک مزایای بسیاری دارد، می تواند فشارهای مضاعفی نیز به همراه داشته باشد! چرا که اتصال به شبکه‌های مجازی در هر زمان از روز و شب و استفاده از آن در حال رشد است. نوجوانان و جوانانی که در شرایط این چنینی زندگی می کنند، نسبت به اختلالات و بیماری های روان به شدت آسیب پذیرتر هستند و در خطر قرار دارند.
نوحوانان و جوانان و مشکل اختلالات رفتاری
شایع ترین اختلال در نوجوانان و جوانان، رفتارهای ایذایی است؛ مخصوصا در پسران که بیشتر با پرخاشگری خود را آشکار می کند. اما در دختران بیشتر اختلالات هیجانی مشاهده می شود. موضوع افسردگی در جوانان از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که افسردگی زیر بنای بسیاری از اختلالات رفتاری دیگر است. توجه داشته باشید تلاش برای ایجاد انعطاف پذیری روانشناختی از سنین ابتدایی می تواند به پیشگیری از پریشانی و بیماری روانشناختی میان نوجوانان و بزرگسالان جوان و نیز به مدیریت و بهبود بیماری های روانشناختی کمک شایان توجهی کند. این پیشگیری با آگاهی و درک علائم هشدار دهنده زودرس و نشانه های بیماری های روانشناختی آغاز می‌شود.
توجه داشته باشید والدین و معلم ها می‌توانند با آموزش مهارت های زندگی به کودکان و نوجوانان، آن‌ها را برای مقابله با چالش های روزمره در خانه و مدرسه کمک نمایند. پشتیبانی اجتماعی می تواند در مدارس و سایر محیط‌های اجتماعی میسر شود. و البته آموزش کارکنان بهداشتی به منظور توانایی آن ها در تشخیص و مدیریت اختلالات سلامت روان می‌تواند در موقعیت مناسب بهبود و گسترش یابد.
در انتها بایستی این نکته را اضافه کنیم که بایستی به جوانان کشورمان بیاموزیم که چگونه از خود مراقبت کنند و دانش و مهارت شناسایی، توصیف و مدیریت استرس و مسایل عاطفی را در آن ها ایجاد کنیم تا در مواقع استرس و بحران های عاطفی از این معلومات و مهارت ها استفاده کنند و دچار مشکلات جدی نشوند. علاوه بر این آن ها باید بدانند که در چنین مواقعی باید به کجا و چه کسی مراجعه کنند تا به خوبی و به درستی یاری شوند و از شر یاری کنندگان بدتر از دشمن در امان بمانند که از چاله به چاه نیفتند و گرفتار مشکلات عمیق تر و جدی تر نشوند.
