تعصب گرایش، تمایل یا قضاوت تبعیض آمیز نسبت به یا علیه چیزی یا شخصی است.
برخی از تعصبات مثبت و مفید هستند، مانند فقط خوردن غذاهایی که سالم در نظر گرفته می‌شوند و یا دوری از کسی که آگاهانه باعث صدمه و ضرر به شما می‌شود.
اما تعصبات غالباً مبتنی بر کلیشه‌ها هستند تا دانش واقعی از یک فرد یا شرایط.
میانبرهای شناختی مثبت یا منفی می‌تواند تعصبات را نتیجه دهد و منجر به تصمیمات عجولانه یا اعمال تبعیض آمیز می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با مفهوم تعصب و انواع اثرات آن در ادامه مطلب با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
تعصب و کلیشه
تعصب اغلب به عنوان کلیشه‌هایی درمورد افراد مبتنی بر گروهی که متعلق به آنهاست .
یا براساس ویژگی جسمی‌تغییر ناپذیری که از آن برخوردارند، مانند جنسیت، قومیت یا گرایش جنسی مشخص می‌شود.
این نوع تعصب می‌تواند پیامدهای مضر در دنیای واقعی داشته باشد.
ممکن است مردم از این تعصبها آگاه باشند یا نباشند.
پدیده تعصب ضمنی به اجتماعی اشاره دارد که از شناسایی آگاهانه فرار می‌کند.
توجه به تعصبات مفید (در حالی که تعصب منفی، تبعیض یا اتفاقات تصادفی را به دنبال دارد) به تعادل ظریف بین محافظت از خود و همدلی برای دیگران نیاز دارد.
تعصب چیست؟
تعصب تمایل طبیعی یا مخالف یک ایده، شی، گروه یا فرد است.
تعصب غالباً آموخته می‌شود و به متغیرهایی مانند وضعیت اقتصادی-اجتماعی فرد، نژاد، قومیت، پیشینه تحصیلی و غیره وابسته است.
در سطح فردی، تعصب می‌تواند بر روابط شخصی و حرفه ای شخص تأثیر منفی بگذارد.
در سطح اجتماعی، می‌تواند منجر به آزار و اذیت ناعادلانه گروهی مانند هولوکاست (قتل عام) و برده داری شود.
چه عواملی باعث تعصب افراد می‌شود؟
از سنین کوچکی، افراد بین گروه‌هایی که مانند آنها هستند، یعنی “گروه” آنها و کسانی که مانند آنها نیستند، از “گروه خود” تبعیض قائل می‌شوند.
از دیدگاه مثبت، برای خودشان می‌توانند هویت و امنیت به دست آورند.
اما از دیدگاه منفی اگر این تعصب شدت پیدا کند، این طبقه بندی می‌تواند یک ذهنیت “ما-در مقابل-آنها” را تقویت کند و به تعصبات مضر منجر شود.
تعصب ناخودآگاه یا ضمنی چیست؟
اغلب مردم به طور طبیعی متعصب هستند.
حتی بدون اینکه کاملاً از تعصبات خود آگاه باشند، آنها از بعضی چیزها خوششان می‌آید و از برخی دیگر متنفرند.
تعصب در سن کوچکی و غالباً در نتیجه تربیت شخص ایجاد می‌شود.
این تعصب ناخودآگاه وقتی که فرد یا گروهی بخاطر جنسیت، قومیت، نژاد یا سایر عوامل، با دیگران رفتار نادرست داشته باشد، مشکل ساز می‌شود.
آیا ممکن است فردی بی تعصب باشد؟
به طور کلی، خیر. همه دارای یک درجه تعصب هستند.
این حکم بر اساس برداشت‌های اول طبیعت انسانی است.
همچنین، اکثر مردم توسط مدارس، مؤسسات مذهبی، خانواده‌های مبداء آنها و رسانه‌ها شرایط مطبوع دارند.
با این حال، با تأمل در مورد احکام نقادانه و آگاهی از نقاط کور، افراد می‌توانند از کلیشه و عمل به تعصبات مضر جلوگیری کنند.
چگونه می‌توانید تعصب را کاهش دهید؟
توصیه کردن “سرکوب تعصب” یا تبعیض نژادی اغلب تأثیر متضاد دارد.
وقتی افراد آموزش ببینند که دارای افکار تعصب آمیز یا نژادپرستانه نباشند و سعی کنند که این افکار را از بین ببرند.
در نتیجه می‌توانند در مورد چگونگی رفتار با دیگران تصمیم آگاهانه ای بگیرند.
این می‌تواند منجر به تبعیض کمتر و کاهش تعصب در طول زمان شود.
تعصبات و خطاهای شناختی
دسته ای از تعصبات معروف به سوگیری‌های شناختی، الگوهای مکرر تفکر هستند که می‌توانند منجر به نتیجه گیری نادرست یا غیر منطقی شوند.
تعصبات شناختی ممکن است به افراد کمک کند تا تصمیم‌های سریع تری بگیرند، اما این تصمیمات همیشه دقیق نیستند.
برخی دلایل متداول تعصبات شناختی شامل حافظه ناقص، کمبود توجه، محدودیتهای طبیعی در توانایی مغز در پردازش اطلاعات، کمبود عاطفی، فشارهای اجتماعی و حتی پیری می‌باشد.
هنگام ارزیابی تحقیقات (و یا حتی افکار و رفتارهای خود شخص) مهم است که از تعصبات شناختی آگاهی داشته باشید .
تا جایی که می‌توانید سعی کنید با تأثیرات آنها مقابله کنید.
تعصب بازیگر-ناظر چیست؟
وقتی بازیگر هستید، به احتمال زیاد شاهد اقدامات خود در نتیجه عوامل بیرونی و موقعیتی هستید.
در حالی که، وقتی افراد دیگری را مشاهده می‌کنید، بیشتر احتمال دارد که اقدامات آنها را بر اساس عوامل داخلی (مانند وضع کلی) درک کنید.
این موضوع می‌تواند منجر به تفکر جادویی و عدم آگاهی از خود شود.
تعصبات لنگر (anchoring bias) چیست؟
مردم تمایل دارند که به اولین اطلاعات موجود بپردازند و ناخودآگاه از آن استفاده کنند تا روند تصمیم گیری خود را لنگر بیاندازند.
حتی اگر اطلاعات نادرست بوده یا شامل پیش داوری باشد.
این کار می‌تواند منجر به قضاوت ناچیز و تصمیم گیری ضعیف شود، به ویژه هنگامی‌که وقت خود را برای استدلال در مورد شرایط موجود صرف نمی‌کنند.
تعصب انتساب چیست؟
تعصب انتساب زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی سعی کند دلایل یا انگیزه‌های دیگران را بدون داشتن مدرک مشخص نسبت به پشتیبانی از چنین ادعاهایی نسبت دهد.
تعصب تأیید چیست؟
تعصب تأیید که به عنوان “استدلال انگیزه” نیز شناخته می‌شود، به گرایش مغز به جستجو و تمرکز بر روی اطلاعاتی که از اعتقادات قبلی پشتیبانی می‌کند، اشاره دارد.
بنابراین حقایقی که برخلاف آن عقاید باشند نادیده گرفته می‌شوند.
کفر دانش و تعصب پشتوانه چیست؟
افراد دارای سوء تفکر عقیده معتقدند که باید نتایج خاصی را پیش بینی کنند که در حال حاضر تنها با بهره گیری از دانش و دیدگاه بیشتر ممکن است.
آنها ممکن است فراموش کنند که در زمان رویداد، بسیاری از اطلاعات مورد نیاز به سادگی در دسترس نبود.
همچنین آنها ممکن است فرضیات ناعادلانه ای ایجاد کنند و انتظار داشته باشند که افراد دیگر هم به همان نتایج برسند.
اثر Dunning-Krugerچیست؟
در اثر Dunning-Kruger، افراد فاقد خودآگاهی هستند و نمی‌توانند مهارتهای خود را به طور دقیق ارزیابی کنند.
آنها غالباً دانش یا توانایی خود را بیش از حد بالا می‌برند.
به عنوان مثال، غیر معمول نیست که فکر کنید شما در مدیریت دیگران باهوش تر، مهربان تر یا بهتر از افراد معمولی هستید.
خطای انتساب بنیادی چیست؟
افراد به جای در نظر گرفتن وضعیتی که با آن روبرو هستند، بیشتر احتمال دارد که اقدامات شخص دیگری را به شخصیت خود نسبت دهند.
با این حال، آنها به ندرت هنگام تجزیه و تحلیل رفتار خود، این خطای اساسی اساسی را ایجاد می‌کنند.
اثر Halo چیست؟
اثر‌هالو هنگامی‌رخ می‌دهد که اولین تصور مثبت شما از کسی، برداشت کلی شما را نسبت به او رقم می‌زند.
به عنوان مثال، اگر شما از زیبایی شخصی شگفت زده شدید، شاید تصور کنید که او صفات مثبت دیگری هم دارد، از جمله اینکه عاقل و باهوش یا شجاع نیز هست.
یک تأثیر منفی در نگاه اول، می‌تواند شما را به بدترین قضاوت در مورد یک فرد سوق دهد، که منجر به اثر “هالوی معکوس” یا “اثر شاخ” می‌شود.
تعصب منفی چیست؟
اغلب افراد همیشه دوست دارند برنده شوند، و از بازنده بودن و از دست دادن چیزی متنفرند.
بنابراین آنها تمایل دارند در هنگام تصمیم گیری بیشتر به نتایج منفی توجه کنند و به آنها بیشتر از نتایج مثبت فکر کنند.
این تعصب منفی نشان می‌دهد که چرا ما بیشتر بر روی اتفاقات ناگوار و منفی تمرکز می‌کنیم و چرا اخبار اکثر اوقات بسیار ناراحت کننده و شوم هستند.
تعصب خوش بینانه و تعصب بدبینانه چیست؟
افراد تمایل دارند که در هنگام داشتن روحیه خوب، احتمال بروز نتایج مثبت را بیش از حد ارزیابی کنند.
برعکس، هنگامی‌که آنها احساس کمبود می‌کنند، بیشتر منتظر نتیجه منفی هستند. در هر دو مورد، احساسات قدرتمند باعث تفکر غیر منطقی می‌شوند.
منبع: psychologytoday
