رواندرمانی شناختی رفتاری یکی از موثرترین روش ها برای مقابله با مشکلات روانشناختی
رواندرمانی شناختی رفتاری را می توان یکی مهم ترین شاخه های علم روان درمانی به شمار آورد.
CBT نوعی روان درمانی است که به بیمار کمک می کند تا افکار و احساساتی را که بر نحوه رفتار وی تاثیر می گذارند درک کند.
درمان شناختی رفتاری را می توان برای درمان طیف گسترده ای از بیماری های روانشناختی به کار برد که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.
در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
رفتار درمانی
بطور کلی این نوع درمان یک درمان موثر در زمان کوتاه به شمار می آید و هدف اصلی آن پرداختن به درمان و شناسایی یک الگو مخرب است که بیمار را تحت تاثیر قرار داده است.
در این نوع درمان افراد می آموزند که چگونه با این الگو ها مقابله کنند و در زمان برخورد با این الگو ها در جامعه واقعی چه رفتاری را از خود بروز دهند.
اصول رفتار درمانی
متخصصان روانشناسی بر این باورند افکار و احساسات ما نقش مهمی را در بروز رفتار های مختلف در ما ایجاد می کنند.
به عنوان مثال اگر فردی زمان زیادی را صرف فکر کردن به مخاطرات سفر هوایی بکند قطعا دچار ترس شده و از سفر با هواپیما یا هر وسیله پرنده دیگری اجتناب خواهد کرد.
هدف ما این است که به بیمار بیاموزیم چگونه رخداد ها را تفسیر کند و در برابر آنها چه عکس العملی را از خود بروز دهد.
در سال های اخیر این نوع درمان به علت کم هزینه بودن، همچنین داشتن دوره درمانی کوتاه و تاثیر بر سایر الگوهای رفتاری غلط طرفداران فراوانی را به خود جلب کرده است.
افکار منفی
از جمله مهم ترین مواردی که در این نوع درمان به آن توجه می شود کنترل افکار منفی است!
قطعا برای شما هم پیش آمده است که به صورت ناخودآگاه دچار افکار منفی شده اید که اعمالتان را تحت تاثیر قرار داده اند.
افکار منفی می توانند پیامد های مخربی را برای فرد به دنبال داشته باشند که در این زمینه می توان به بروز مشکلات عاطفی،افسردگی و اضطراب اشاره کرد.
افکار منفی به صورت خود به خود رشد می کنند، حتی اگر آنها را باور نداشته باشید و یا دروغ باشند در گذشت زمان برای شما به واقعیت تبدیل خواهند شد و خودتان نیز آنها را باور خواهید کرد.
رواندرمانی شناختی-رفتاری به بیماران کمک می کند تا شواهد را ببینند و آنها را بر اساس واقعیت تفسیر کنند.
با انجام این کار می توانند هدف دقیق تر و واقع گرایانه تری را به افکار خود بدهند.
همین امر باعث می شود تا فرد درباره افکار خود به شناخت برسد و افکار واقعی را از افکار منفی و در اغلب موارد غیرواقعی، تشخیص دهد.
اینگونه فرد قادر خواهد بود تا احساسات خود را تعدیل کند و خود را با الگو های فکر سالم تر درگیر کند.
اجرای درمان شناختی رفتاری
افراد اغلب افکار و یا احساساتی را تجربه می کنند که باورهای غلط را تقویت می کنند.
چنین باورهایی قادرند تا منجر به رفتارهای مشکل ساز شوند که می‌توانند بر حوزه های مختلف زندگی از جمله خانواده، روابط عاشقانه، کار، و حتی روند تحصیلی فرد تاثیر بگذارد.
برای مثال، فردی که از عزت نفس پایین رنج می برد، ممکن است دچار افکار منفی در زمینه توانایی ها و یا ظاهر خود شود.
در نتیجه این الگوهای فکری منفی، فرد ممکن است شروع به اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی کند و یا از فرصت هایی که برای پیشرفت وی در محیط کار یا در مدرسه ایجاد می شوند دوری گزیند.
به منظور مبارزه با این افکار مخرب، رفتاردرمانگر شروع به بررسی حالات و رفتار های مختلف در بیمار خود می کند.
از این مرحله به عنوان آنالیز تابعی یاد می کنند، در این هنگام رفتارهای مختلف از جانب فرد درمانگر مورد بررسی قرار خواهند گرفت تا وی دریابد که کدام رفتار در مواجه با حالات مختلف کمک بیشتری به بهبود حال بیمار می کند.
این نوع درمان می تواند برای افراد درونگرا بسیار مناسب باشد؛ برخی معتقدند این درمان موجب شکوفا شدن این افراد خواهند شد.
ادامه روند درمان
بخش دوم رفتاردرمانی تمرکز بر رفتار های واقعی است که به حل مشکلات کمک می کنند.
بیمار به کمک درمانگر خود شروع به یادگیری و تمرین مهارت های جدید می کند که پس از آن می تواند از آنها در شرایط واقعی استفاده کند.
به عنوان مثال برای درمان یک فرد مبتلا به اعتیاد رفتارهایی آموزش داده خواهد شد که وی را آماده می کند تا در موقعیت های مصرف مواد مخدر قرار نگیرد و یا اینکه اگر در چنین موقعیت هایی قرار گرفت چگونه با آنها مقابله کند.
در اغلب موارد، رفتاردرمانی یک فرآیند تدریجی است که به فرد کمک می کند تا گامی به سوی تغییر رفتار غلط بردارد.
به عنوان مثال در رابطه با فردی که از اضطراب اجتماعی رنج می برد؛ فرد درمانگر ابتدا وی را به سمت گفتگو با دوستان و اعضای خانواده سوق می دهد و در ادامه مسیر چالش های جدی تری را برای وی ایجاد می کند تا کم کم ترس و دلهره فرد از بین برود.
فرآیند درمان
در طول فرآیند درمان، روانشناس نقش بسیار فعالی را ایفا می کند.
رفتاردرمانی از جمله انواع درمان های هدف گرا به شمار می آید.
در این نوع درمان فرد بیمار و روانشناس همانند دو همکار پروسه درمان را آغاز می کنند؛ درمانگر توضیح مفصلی را در زمینه نحوه درمان به بیمار می دهد و پس از آن این بیمار است که باید تکالیف خود را برای تکمیل فرآیند درمان انجام دهد.
درمان رفتاری شناختی می تواند به طور موثر به عنوان یک درمان کوتاه مدت برای کمک به بیمار در درمان یک مشکل خاص استفاده شود.
موارد استفاده
درمان رفتاری شناختی برای درمان افراد مبتلا به طیف گسترده ای از اختلالات، از جمله:
- اضطراب
- فوبیا
- افسردگی
- اعتیاد
- اختلالات اشتها
- حملات پانیک (ترس)
- خشم
به کار گرفته شود.
برخلاف سایر درمان های روانشناسی که منجر می شوند تا بیمار از خود شناخت پیدا کند، رفتاردرمانی برای افرادی توصیه می شود که تمایل دارند تا یک شیوه درمانی متمرکز را تجربه کنند که در آن فرد درمانگر نقش یک آموزگار را بازی می کند.
به همین دلیل لازم است تا قبل از آغاز فرآیند درمان، بیمار آماده باشد تا تلاش خود را برای تحلیل و یا تغییر افکار و احساسات به کار گیرد.
همچنین این نوع درمان مناسب برای افرادی است که دوست دارند تا در مدتی کوتاه بر مشکل خود غلبه کنند و همچنین از داروهای شیمیایی نیز استفاده نکنند.
از مزایای دیگر این نوع درمان کمک به گسترش و توسعه مهارت های خود برای مقابله و بروز در موقعیت های مختلف می باشد که در آینده نیز برای آنها مفید واقع خواهد شد.
انوع رفتاردرمانی
بر اساس گزارش انجمن روانشناسی و رفتار شناسی بریتانیا، رفتاردرمانی مجموعه ای از درمان های مبتنی بر مفاهیم و اصولی است که بر رفتار افراد تاثیر می گذارد. به عنوان مثال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رفتار درمانی عقلانی یا منطقی:
این نوع درمان بر شناسایی و تغییر باورهای غیر منطقی تمرکز دارد، فرآیند درمان شامل شناخت این نوع باور ها و به چالش کشیدن آنهاست.
در نهایت فرد خواهد آموخت که چگونه با این الگو های غیر منطقی مقابله کند.
رواندرمانی شناختی-رفتاری:
این نوع درمان با شناسایی و تغییر الگوهای تفکر نادرست یا تحریف شده، پاسخ های احساسی و رفتاری تمرکز دارد.
رفتاردرمانی چند جانبه:
این نوع درمان پیشنهاد می کند تا روند درمان با کنترل و تمرکز بر عوامل مختلف اما مرتبط صورت گیرد.
عواملی همچون عواطف، احساسات، ادراک، عوامل بین فردی و همچنین ملاحظات بیولوژیکی.
رفتاردرمانی دیالکتیکی:
این نوع از رفتاردرمانی به بررسی الگوهای فکری و رفتارها می پردازد و استراتژی هایی مانند مقررات احساسی و تمرکز حواس را در بر می‌گیرد.
با وجود تفاوت در رفتاردرمانی و ارائه رویکرد های مختلف برای درمان اختلالات، هرکدام از این روش ها در بهبود افکار و رفتارها موثر و مفید خواهند بود.
انتقادات درباره این نوع درمان
مهم است که توجه داشته باشیم که رفتاردرمانی فقط شامل شناسایی الگوهای رفتاری نیست!
بلکه تمرکز بر استفاده از طیف گسترده ای از استراتژی ها برای کمک به بیمار در غلبه بر افکار و رفتار های ناردست می باشد.
چنین استراتژی هایی می تواند شامل نقش بازی کردن، تکنیک های آرام سازی و حواس پرتی های ذهنی باشد.
در صورتیکه در زمینه مسایل مربوط به اضطراب و افسردگی و وسواس نیاز به مشاوره روانشناختی دارید می توانید از خدمات دپارتمان بزرگسال کلینیک اعصاب و روان هیربد بهره ببرید.
منبع: verywellmind
