بیماری های روان تنی یا سایکوسوماتیک اغلب توسط افراد با سایر بیماری های موجود اشتباه گرفته می شوند.
این واژه زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که یک مشکل روانشناختی همچون افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات موجود خودش را با نشانه های فیزیکی غیر مرتبط نشان می دهد.
برای تشخیص بیماری های روان تنی،باید توضیح پزشکی دیگری برای نشانه ها وجود نداشته باشد.
این موضوع آنقدرها هم که فکر می کنید عجیب نیست.
واقعیت این است که نظرسنجی های انجام شده نشان می دهد بیش از ۵ درصد از شکایت های موجود در مراقبت های اولیه از طرف افرادی است که نمی توانند علت شرایط پزشکی شان را توضیح دهند.
در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
با اینکه همه این موارد را نمی توان در زمره بیماری های روان تنی قرار داد اما در مشکلاتی همچون استرس، تغییر خلق و خو و اختلالات روانشناختی ممکن است چنین شرایطی هم دیده شود.
با اینکه طیف بیماری های روان تنی بسیار گسترده است اما در این مقاله سعی می کنیم برخی از آن ها را به اختصار توضیح دهیم.
اختلال جسمانی سازی:
برای تایید و تشخیص رسمی اختلال جسمانی سازی، فرد باید ۴ نشانه درد را داشته باشد.
دو مورد از این نشانه ها مربوط به مشکلات معده ای روده ای ( همچون اسهال یا یبوست)، یک مورد از آن مربوط به مشکلات جنسی و دیگری مربوط به مشکلات عصبی کاذب است.
این شکایت ها ممکن است همیشه به همراه فرد باشند اما ممکن است در بازه ای از زمان خودشان را نشان بدهند و سپس محو شوند.
چنین نشانه هایی اغلب به همراه نشانه های اضطراب یا اختلال خلق و خو بروز می کند.
علاوه بر این از آنجایی که بیماری که چنین مشکلاتی را تجربه می کند اغلب برای یافتن مشکلش به سراغ پزشک های متعددی می رود، ممکن است از عوارض جانبی داروهای مختلفی که تجویز می گردد هم رنج ببرد.
اگر نشانه های اصلی بیماری را نتوانیم به یک شرایط پزشکی شناخته شده یا اثرات مستقیم یک ماده نسبت دهیم .
یا اگر شکایت های فیزیکی و ناتوانی های مرتبط با آن بیشتر از چیزی باشد که بر اساس معاینه فیزیکی و جسمی شناسایی شود .
بیمار باید معیارهای مختلفی را داشته باشد تا بگوییم با اختلال جسمانی سازی مواجه است.
برخی از معیارها نشان می دهد نشانه های موجود نباید عمدا ایجاد شده باشند. این موضوع باید به دقت توسط پزشکان مورد توجه قرار گیرد.
پزشک باید بداند بیمارش واقعا چنین نشانه هایی را تجربه می کند یا در حال شبیه سازی آن هاست.
اختلال تبدیلی
اختلال تبدیلی هم به طور عمد ایجاد نمی شود و تحریک نمی گردد.
در این شرایط باز هم نشانه ها نباید با سایر مشکلات شناخته شده همخوانی و مطابقت داشته باشند.
در اختلال تبدیلی، نشانه ها قابل پیش بینی تر از شرایط نورولوژیکی موجود است.
به عنوان مثال نشانه های اختلال تبدیلی ممکن است بر روی عملکرد حسی افراد اثر بگذارد.
شرایطی همچون مشکل در راه رفتن، راه رفتن غیر عادی، تغییر در بینایی، تغییرات حسی، درد و تشنج همگی توضیح داده شده اند.
برخی از شرایط استرس زای اولیه قبل از بروز این نشانه ها ایجاد می شود اما گاهی از اوقات چنین شرایطی ممکن است سال ها قبل از بروز اختلال خودش را نشان دهد.
اختلال خودبیمار انگاری:
با اینکه خودبیمار انگاری از لحاظ تاریخی در دسته بیماری های روان تنی دسته بندی شده است اما بهتر است آن را به عنوان فوبیا در نظر بگیریم.
خود بیمار انگاری شرایطی است که در آن فرد فکر می کند به شدت بیمار است.
همانند اختلال جسمانی سازی که در بالا بدان اشاره کردیم، افرادی که با اختلال خودبیمار انگاری دست و پنجه نرم می کنند سابقه ملاقات با پزشک های متعددی را دارند و در بیشتر موارد به حرف هیچ کدام گوش نمی دهند.
حتی اگر پزشک به آن ها بگوید هیچ مشکلی ندارند باز هم اطمینان نمی کنند و به سراغ پزشک های مختلفی می روند.
این تشخیص ها واقعا به چه معناست؟
واقعیت این است که بیشتر شکایت هایی که افراد در مورد بیماری های روان تنی انجام می دهند تنها در ذهنشان است.
بیماری های آلزایمر، بیماری پارکینسون و صرع و سایر مشکلات نورولوژیکی به خاطر مشکلاتی که نورون ها در مغز دارند و مشکلاتی که در ارتباط این نورون ها با هم ایجاد می شود بروز می کنند.
همین امر درباره مشکلاتی همچون افسردگی، اختلال خلق وخو، اضطراب و سایر موارد هم صادق است.
همه این بیماری ها به نحوی با هم مشابه اند زیرا مغز در همه آن ها دچار مشکلاتی شده است.
واقعیت این است که درمانگران یک نوع اختلال را مدیریت می کنند و نورولوژیست ها نوع دیگری را مدیریت می نمایند.
این موضوع بدین خاطر نیست که چنین بیماری هایی اساسا با هم فرق دارند.
وقتی می گوییم همه این بیماری ها در ذهن و سر انسان شکل می گیرد ممکن است کمی مبالغه هم داشته باشیم.این واژه نه تنها مبهم است بلکه می تواند فریبنده هم باشد.
هیچ کدام از تغییراتی که در بدن یا محیط اطراف فرد رخ می دهد تحت کنترل مستقیم و قطعی او نیستند.
به همین خاطر فاکتورهای مختلفی در بروز بیماری ها نقش دارند.
تشخیص شرایط مختلف به بررسی های دقیقی نیاز دارد و فرد باید بر اساس ارزیابی های موجود روش های درمانی مورد نیاز را دریافت نماید.
نظرات روانشناسان
برخی از افراد بر این باروند که نشانه هایشان در حیطه فعالیت روانشناسان و روانپزشکان قرار می گیرد زیرا آن را کاملا احساس می کنند.
شاید منظور این افراد این است که نشانه هایشان جسمی نیست و نمی توانند آن را به راحتی کنترل کنند.
این موضوع کاملا درست است.
افراد باید بدین نکته توجه داشته باشند که نشانه های مرتبط با بیماری های روان تنی تصور یا خیال نیست .
این نشانه ها فیک یا تقلبی هم نیستند.
به خاطر داشته باشید وقتی می گوییم فردی با بیماری های روان تنی دست و پنجه نرم می کند منظورمان این نیست که این فرد دیوانه شده یا مشکلی دارد.
با اینکه افراد درگیر با چنین اختلالاتی ، مسائل روانشناختی خاصی نیز ممکن است داشته باشند اما بیشترشان چنین مشکلاتی را تجربه نمی کنند.
نشانه ها باید توسط پزشک به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
علاوه بر این بیشتر روانپزشکان بر این باورند که اختلالات روان تنی ناشی از احساساتی است که از طریق سایر روش ها قابل بروز نیست.
این احساسات از دیدگاه فروید از ضمیر ناخودآگاه انسان ناشی می شود و به همین خاطر افراد اطلاعات زیادی درباره اش ندارند.
اجازه دهید پدیده نشانه های روان تنی را با یک موضوع آشنا همچون سرخ شدن مقایسه کنیم.
اگر فردی در جمع خجالت بکشد و صورتش سرخ شود دیگران این موضوع را خیلی خوب درک می کنند.
چرا ؟ چون برایشان موضوع آشنایی است.
وقتی کسی خجالت می کشد صورتش هم ممکن است سرخ شود و عرق سردی بر پیشانی اش بنشیند.
این یک مثال واضح از ارتباط یک نشانه جسمی با احساساتی است که فرد تجربه می کند و اغلب خارج از کنترلش است.
اختلال روان تنی هم همین گونه است فقط در این شرایط به جای اینکه سرخ شدن به خاطر خجالت باشد، مغز ممکن است ناراحتی موجود را با نشانه های دیگری بروز دهد.
همانطور که نمی توان سرخ شدن به خاطر خجالت را همانند سرخ شدن به خاطر گرگرفتگی درمان کرد، بیماری های روان تنی را هم نمی توان با شرایط دیگر اشتباه گرفت.
کلام آخر:
همانطور که مشاهده کردید بیماری های روان تنی هم باید همانند سایر بیماری ها مورد بررسی قرار گیرند.
پزشکانی که چنین شرایطی را تشخیص می دهند باید بیماری های دیگری که باعث بروز چنین نشانه هایی شده است را هم مدنظر داشته باشند.
تشخیص بیماری های روان تنی موجب می شود بیمار داروهای متعددی که اصلا ربطی به بیماری اش ندارند را دریافت نکند.
علاوه بر این، بیشتر بیمارانی که چنین اختلالاتی را دارند به هنگام درمان بیماری های زمینه ای ، نشانه هایشان بهبود می یابد.
قبل از اینکه پزشک بخواهد چنین شرایطی را تشخیص دهد باید شرایط مختلفی که ممکن است باعث بروز چنین نشانه هایی در فرد می شود را مدنظر قرار دهد و همه آن ها را به دقت بررسی نماید.
روانپزشک باید درباره بیمارانی که اختلالات روان تنی دارند اطلاعات خوبی داشته باشد و با آغوشی باز شرایط آن ها را مورد بررسی قرار دهد.
بهترین گزینه رجوع به روانپزشکی است که در زمینه اختلالات سایکوسوماتیک یا همان روان تنی فوق تخصص دارد.
اگر چنین تشخیصی به درستی انجام شود بیمار می تواند درمان مناسبی را بر اساس شرایطی که دارد دریافت نماید.
منبع: verywellmind
