افسردگی دوران کودکی اگرچه بیشتر افراد افسردگی را بیماری مختص بزرگسالان می‌دانند، اما در واقع کودکان و نوجوانان نیز می‌توانند دچار افسردگی شوند.

متأسفانه، بسیاری از کودکان مبتلا به افسردگی تحت درمان قرار نمی‌گیرند، چون بزرگسالان نمی‌توانند تشخیص دهند که آنها افسرده هستند.

بهتر است که والدین، ​​معلمان و سایر بزرگسالان در مورد افسردگی دوران کودکی اطلاعاتی کسب کنند.

چون وقتی علائم افسردگی در کودکان و دلایل ایجاد آن را متوجه شدید، می‌توانید به روشی مفید مداخله کنید.

برای آشنایی با افسردگی دوران کودکی و مسیرهای درمانی آن در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

علائم و نشانگان افسردگی دوران کودکی

افسردگی در کودکان اغلب متفاوت از بزرگسالان است.

در حالی که بزرگسالان مبتلا به افسردگی تمایل دارند غمگین به نظر برسند، کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی ممکن است تحریک پذیرتر و عصبانی تر به نظر برسند.

در صورت وجود افسردگی ممکن است تغییراتی در رفتار مانند افزایش سرکشی یا کاهش نمرات در مدرسه مشاهده کنید.

علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان

• تحریک پذیری
• عصبانیت
• سرکشی و مبارزه جویی
• کاهش نمرات
• شکایات جسمی‌(معده درد، سردرد)

کودک شما ممکن است اصرار داشته باشد که حالش خوب است یا ممکن است وانمود کند که هیچ مشکلی ندارد.

بسیاری از والدین تحریک پذیری کودک خود را به عنوان مرحله‌ای گذرا می‌دانند یا تصور می‌کنند این دوره بخشی از رشد طبیعی است.

اما تحریک پذیری که بیش از دو هفته طول بکشد می‌تواند نشانه افسردگی باشد.

برخی از کودکان مبتلا به افسردگی شکایات جسمی ‌دارند. آنها ممکن است بیشتر از همسالان خود معده درد و سردرد را گزارش کنند.

کودکان در برابر افسردگی ایمن نیستند

بعضی اوقات بزرگسالان تصور می‌کنند که بچه‌ها نباید افسرده شوند، زیرا آنها نگران مسائل بزرگسالان مانند پرداخت قبض یا اداره امورات خانه نیستند.

اما بچه‌ها نیز استرس را تجربه می‌کنند. حتی کودکانی که زندگی نسبتاً بدون استرسی دارند ممکن است دچار افسردگی شوند.

کودکانی که در خانه‌های خوب با پدر و مادر مهربان تربیت می‌شوند هم می‌توانند افسرده شوند.

علل افسردگی در کودکان

هر کسی ممکن است دچار افسردگی شود و این نشانه ضعف نیست.

اگر کودک شما افسرده است تقصیر شما نیست.

اگرچه وقایع استرس زای زندگی مانند طلاق، ممکن است به ایجاد افسردگی کمک کند، اما این فقط یک بخش کوچک از ماجراست. بسیاری از عوامل دیگر، از جمله ژنتیک نیز در پیشرفت این بیماری نقش دارند.

عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند در افسردگی کودکان نقش داشته باشد. برخی از عوامل خطر بالقوه عبارتند از:

• فعل و انفعالات مغز: عدم تعادل در انتقال دهنده‌های عصبی و هورمون‌های خاص ممکن است در نحوه عملکرد مغز نقش داشته باشد که می‌تواند بر روحیه و احساسات تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
• سابقه خانوادگی: کودکان دارای اعضای خانواده که دچار اختلالات خلقی مانند افسردگی هستند نیز بیشتر در معرض علائم اختلالات افسردگی قرار دارند.
• استرس یا ضربه روانی: تغییرات ناگهانی مانند جابجایی یا طلاق، یا وقایع آسیب زا مانند تجربه سوء استفاده قرار گرفتن یا تعرض نیز می‌تواند در احساس افسردگی نقش داشته باشد.
• عوامل محیطی: محیطی استرس زا، آشفته یا ناپایدار در خانه نیز می‌تواند کودکان را دچار افسردگی کند. طرد شدن و زورگویی در مدرسه نیز ممکن است عاملی مؤثر باشد.

تشخیص افسردگی در کودکان

اگر شک دارید فرزند شما افسرده است، مراجعه به متخصص اطفال اقدام خوبی برای شروع است.

از پزشک وقت بگیرید و با او در مورد نگرانی‌های خود صحبت کنید.

به منظور تشخیص افسردگی، کودکان و نوجوانان باید پنج علائم یا بیشتر را حداقل به مدت دو هفته نشان دهند.

این علائم باید شامل خلق و خوی افسرده یا تحریک پذیر، از دست دادن علاقه یا لذت بردن از فعالیت‌های قبلی باشد و سه علامت یا بیشتر از علائم زیر نیز وجود داشته باشد:

• بی خوابی یا خواب زیاد
• کاهش اشتها یا کاهش چشمگیر وزن
• کمبود انرژی یا خستگی
• بی قراری یا کاهش حرکت بدنی
• مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری
• احساس گناه یا بی ارزشی
• افکار مرگ یا خودکشی

علاوه بر علائم فوق، ممکن است در کودکان شکایت‌های جسمی، عصبانیت، عملکرد ضعیف در مدرسه و رفتارهای بی پروا نیز افزایش یابد.

متخصص اطفال می‌تواند موارد بالقوه ابتلا به بیماری جسمی ‌را رد کند.

ارزیابی سلامت روان ممکن است شامل این باشد که پزشک بدون حضور شما با فرزند شما صحبت می‌کند.

در حالی که هیچ آزمایش خاصی برای افسردگی وجود ندارد، پزشک ممکن است از ارزیابی‌های روانشناختی برای ارزیابی بیشتر نوع و شدت علائمی‌که کودک شما تجربه می‌کند استفاده کند.

در صورت وجود علائم جدی، ممکن است فرزند شما به یک متخصص سلامت و بهداشت روان معرفی شود.

بچه‌ها ممکن است در مقابل صحبت در مورد مسائل مربوط سلامت روان مقاومت کنند.

كودكان كوچك تر غالباً مهارتهاي کلامی خوبی براي بیان روحيات خود ندارند.

آنها ممکن است قادر به توصیف احساسات و عواطف خود نباشند.

کودکان بزرگتر که درک بهتری از معنای افسردگی دارند نیز ممکن است احساس خجالت کنند یا از متفاوت بودن نگران باشند.

معمولاً بهتر است سؤالات زیادی نپرسید.

در عوض، یک دفترچه یادداشت داشته باشید که تغییرات خلقی یا رفتاری را که مشاهده می‌کنید ردیابی کنید.

بدین ترتیب، یک سابقه واضح برای نشان دادن به یک پزشک خواهید داشت تا بتوانید نگرانی‌های خود را برطرف کنید.

درمان افسردگی در کودکان

گزینه‌های درمان اغلب شامل داروها، روان درمانی، تغییر سبک زندگی یا ترکیبی از این موارد است.

بعضی اوقات والدین می‌ترسند که درمان افسردگی شامل داروهای سنگین با عوارض جانبی جدی شود.

اما، همیشه برای درمان افسردگی نیازی به دارو نیست.

روان درمانی یکی دیگر از گزینه‌های درمانی مناسب است که می‌تواند با دارو یا بدون دارو استفاده شود.

برنامه درمانی که پزشک یا روانپزشک کودک شما پیشنهاد می‌کند به ماهیت و شدت افسردگی کودک شما بستگی دارد.

داروهای افسردگی کودکان

داروهای ضد افسردگی می‌توانند روشی مؤثر در درمان افسردگی کودکان باشند.

با این حال، استفاده از آنها باید به دقت کنترل شود تا خطر عوارض جانبی شدید به حداقل برسد.

همه داروهای ضد افسردگی دارای جعبه سیاه FDA هستند که هشدار می‌دهد افزایش خطر تفکر خودکشی برای افراد زیر 25 سال، به ویژه در چند هفته اول پس از شروع درمان، وجود دارد.

این بدان معنی نیست که نباید از داروهای ضد افسردگی توسط کودکان استفاده شود.

بلکه بدین معناست که پزشکان و والدین باید از توانایی بالقوه برای خودکشی آگاه باشند و مطمئن باشند که رفتار کودک خود را به دقت از نظر نشانه‌های افکار خودکشی کنترل می‌کنند.

برخی از داروهای ضد افسردگی که برای کودکان و نوجوانان مورد تأیید قرار گرفته‌اند عبارتند از: سیمبالتا (دولوکستین)، پروزاک (فلوکستین) و زولوفت (سرترالین).

معالجه افسردگی در کودکان

درمان شناختی-رفتاری (CBT) روشی است که به طور مکرر در درمان افسردگی استفاده می‌شود.

این فرایند شامل کمک به کودک برای شناسایی افکار ناکارآمد و منفی و جایگزینی آنها با افکار مثبت و مؤثرتر است.

از درمان رفتاری همچنین ممکن است برای کمک به کودکان برای غلبه بر ترس یا رفع مشکلات خاص استفاده شود.

تغییر سبک زندگی

برای موارد خفیف افسردگی، تغییر سبک زندگی اغلب می‌تواند راهی مؤثر برای رفع احساس افسردگی باشد.

مواردی مانند یافتن راه‌هایی برای کنترل استرس، انجام ورزش‌های بدنی منظم، استفاده از تکنیک‌های آرامش بخش و ایجاد سیستم پشتیبانی اجتماعی قوی تر می‌تواند به بهبود احساس کودک کمک کند.

شما همیشه نمی‌توانید از بروز افسردگی در کودکان جلوگیری کنید.

اما، صرف نظر از اینکه آیا مشکل روانشناختی تشخیص داده شده وجود دارد یا نه، می‌توانید در بهبود سلامت روان کودک خود تلاش کنید.

در ادامه چند اقدام فعالانه برای تشویق مهارتهای مقابله ای سالم و حمایت از سلامت روان کودک ذکر شده است:

• با فرزند خود درمورد اینکه چگونه مراقبت از بدن به ذهن نیز کمک می‌کند صحبت کنید. توضیح دهید که چگونه خوردن غذای مقوی، ورزش زیاد و خوابیدن به اندازه‌ تعداد ساعات توصیه شده در هر شب برای سلامت روان آنها مفید است.
• اطمینان حاصل کنید که کودک شما یک برنامه خواب ثابت دارد. وسایل الکترونیکی (مانند تلویزیون، تبلت، گوشی و …) را قبل از خواب خاموش کنید و مطمئن شوید کودک هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب می‌رود و از خواب بیدار می‌شود.
• به کودک خود کمک کنید بدون داشتن زمانبندی بیش از حد در زمان زندگی خود، یک زندگی اجتماعی غنی را توسعه دهد. مسئولیت‌هایی را تعیین کنید و به دلیل مسئولیت پذیری به آنها پاداش دهید.
• به کودک خود بیاموزید که چگونه مشکلات را حل کند، احساساتش را با روش‌های سالم مدیریت کند و راهکارهایی تدوین کند که به آنها کمک کند تا از پس شکست‌ها بیاید. در مورد بهداشت روانی خود نیز صحبت کنید و حفظ سلامتی را در اولویت خانواده خود قرار دهید.

در نهایت، این به عهده سرپرستان بچه است که باید از گزینه‌های درمانی استفاده کنند. برای والدین و فرزندان مهم است که خود را تحت درمان و خطرات و مزایای احتمالی هر گزینه آموزش دهند.

سخن آخر

افسردگی در دوران کودکی می‌تواند تأثیر جدی در زندگی کودک داشته باشد، بنابراین همیشه مراقب علائم هشدار دهنده احتمال افسردگی کودک خود باشید.

مایل باشید درمورد آنچه فرزندتان احساس می‌کند صحبت کنید و مراقب باشید تا همیشه حامی‌ بمانید و قضاوت نکنید.

مداخلات اولیه می‌تواند به بچه‌ها کمک کند تا قبل از اینکه علائم افسردگی آسیب جدی به زندگی و توانایی عملکرد آنها وارد کنند، به مسیر درست برگردند.

منبع: verywellmind.com

پیشنهاد می شود تاپیک های مرتبط را نیز مطالعه کنید:

کرونا و کودکان

هیجان کرونا ویروس در کودکان