- انگیزه بیرونی چیست؟
- انگیزه ذاتی چیست؟
-
انگیزه‌های بیرونی یا ذاتی: کدام یک بهتر است؟
- چه زمانی باید از پاداش‌های خارجی استفاده کرد:
- چه زمانی نباید از پاداش‌های خارجی استفاده کرد:
- چه زمانی باید از انگیزه‌های بیرونی استفاده کرد:
- وقتی پاداش‌های خارجی فقط برای انجام کاری خاص یا انجام حداقل کارها داده شود، انگیزه ذاتی کاهش می‌یابد.
- تحسین می‌تواند انگیزه درونی را افزایش دهد.
- پاداش‌های خارجی غیرمنتظره انگیزه ذاتی را کاهش نمی‌دهد.
- انگیزه‌های بیرونی و ذاتی چگونه بر یادگیری تأثیر می‌گذارند؟
- کلام آخر
ما در زندگی‌مان چرا بعضی کارها را انجام می‌دهیم و چه چیزی رفتار ما را کنترل می‌کند؟
جواب در کلمه «انگیزه» است.
روانشناسان روشهای مختلف تفکر در مورد انگیزه را پیشنهاد داده اند، از جمله بررسی اینکه، انگیزه از عوامل خارجی (بیرونی) یا عوامل درونی (ذاتی) فرد ناشی می‌شود که به آنها انگیزه‌های بیرونی و ذاتی گفته می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با مفاهیم و نمونه‌های انگیزه‌های بیرونی و ذاتی در ادامه مظلب با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
محققان دریافته‌اند که هر نوع تأثیر متفاوتی که در رفتار فرد دیده می‌شود، اشاره بر پیگیری اهداف او دارد.
درک بهتر تأثیر انگیزه‌های بیرونی و ذاتی در رفتار انسان، به یادگیری شما در نحوه کارهای مختلف کمک می‌کند.
انگیزه بیرونی چیست؟
انگیزه بیرونی وقتی ایجاد می‌شود که انگیزه انجام یک رفتار یا انجام فعالیتی را داشته باشیم چراکه می‌خواهیم پاداش بگیریم یا از مجازات دوری کنیم.
شما رفتاری را انجام می‌دهید نه به خاطر این که از آن لذت می برید یا به نظر شما راضی کننده است، بلکه به این دلیل که انتظار دارید در ازای آن چیزی بدست آورید یا از چیز ناخوشایندی اجتناب کنید.
انگیزه ذاتی چیست؟
انگیزه ذاتی وقتی ایجاد می‌شود که شما رفتاری را انجام می‌دهید که از نظر شما درست و پاداش دهنده است.
در این حالت شما بیشتر از اینکه بخواهید برای به دست آوردن پاداشی این رفتار را انجام دهید، فعالیتی را به خاطر خودتان انجام می‌دهید. در واقع رفتار شما پاداش خودتان است.
نمونه‌هایی از انگیزه‌های بیرونی
- شرکت در یک ورزش برای کسب جوایز
- تمیز کردن اتاق برای اجتناب از سرزنش والدین
- شرکت در یک مسابقه برای گرفتن بورس تحصیلی
- درس خواندن برای گرفتن نمره خوب
نمونه‌هایی از انگیزه ذاتی
- در یک ورزش شرکت می‌کنید چراکه این فعالیت برای شما لذت بخش است
- نظافت اتاق خود را انجام می‌دهید چراکه مرتب بودن را دوست دارید
- حل یک جدول کلمه را سرگرم کننده و هیجان انگیز می‌دانید
- مطالعه یک موضوع برای شما جذاب است
انگیزه‌های بیرونی یا ذاتی: کدام یک بهتر است؟
انگیزه بیرونی از بیرون فرد (محیط اطراف) ناشی می‌شود در حالی که انگیزه ذاتی از درون می‌آید. تحقیقات نشان داده است که هر دو نوع، تأثیرات متفاوتی بر رفتار انسان دارند.
مطالعات نشان داده است كه ارائه پاداش بيش از حد خارجي براي يك رفتار مي تواند انگيزه دروني را كاهش دهد.
این پديده به عنوان اثر توجيهی بيش از حد شناخته مي شود.
به عنوان مثال، در مطالعه‌ای که در سال 2008 انجام شد، كودكان برای بازی با اسباب بازی‌ای كه قبلاً ابراز علاقه كرده بودند تا با آن بازی كنند، جایزه گرفتند و بعد از گرفتن جایزه، به این اسباب بازی علاقه كمتری نشان دادند.
این موضوع بدین معنا نیست که انگیزه بیرونی چیز بدی است، حتی در بعضی شرایط نیز می‌تواند مفید باشد.
به عنوان مثال، انگیزه بیرونی می‌تواند به ویژه وقتی که فرد نیاز به انجام کاری دارد که از نظر او ناخوشایند است، مفید باشد.
همچنین این انگیزه‌های بیرونی می‌توانند:
- منبعی برای بازخورد باشد تا به اطرافیان اطلاع دهید که عملکرد آنها به استانداردی رسیده که شایسته تقویت است
- ایجاد علاقه و مشارکت در فعالیتی که در ابتدا فردی به آن علاقه نداشت
- به افراد انگیزه دهد تا مهارتها یا دانش جدیدی کسب کنند (به محض یادگیری این مهارتهای اولیه، افراد انگیزه ذاتی بیشتری برای انجام فعالیتی پیدا می‌کنند)
در مواردی که باید از دادن پاداش‌های خارجی اجتناب کنید:
- وقتی که فردی در حال حاضر فعالیت ذاتی خود را ارزشمند می‌داند
- وقتی که ارائه جایزه ممکن است باعث شود فعالیتی “تفریحی” بیشتر شبیه به “کار” شود
چه زمانی باید از پاداش‌های خارجی استفاده کرد:
- به شخص انگیزه دهید تا چیز جدیدی یاد بگیرد
- شخص را بیشتر به فعالیتی علاقه مند کنید که علاقه ای به آن ندارد
- به افراد بازخورد بدهید تا مطلع شوند که عملکردشان با ارزش است
چه زمانی نباید از پاداش‌های خارجی استفاده کرد:
- وقتی شخصی از قبل به موضوع، کار یا فعالیتی علاقه مند است
- وقتی دادن پاداش باعث می‌شود فعالیتی به جای “تفریح” مانند “کار” احساس شود
چه زمانی باید از انگیزه‌های بیرونی استفاده کرد:
بیشتر افراد تصور می‌کنند که انگیزه ذاتی بهتر است، اما گرفتن این انگیزه همیشه در هر موقعیتی امکان پذیر نیست.
گاهی اوقات شخص به سادگی تمایلی درونی برای انجام فعالیتی ندارد.
ارائه پاداش‌های بیش از حد نیز می‌تواند مشکل ساز باشد.
هرچند، وقتی از انگیزه‌های بیرونی به طور مناسب استفاده شود، انگیزه‌های بیرونی هم می‌توانند ابزاری مفید باشند.
به عنوان مثال، انگیزه بیرونی می‌تواند افراد را به انجام کاری یا مأموریت مدرسه ای که به آن علاقه مند نیستند سوق دهد.
محققان در مورد پاداش‌های خارجی و تأثیر آنها بر انگیزه‌های ذاتی به سه نتیجه گیری اساسی رسیده‌اند:
-
وقتی پاداش‌های خارجی فقط برای انجام کاری خاص یا انجام حداقل کارها داده شود، انگیزه ذاتی کاهش می‌یابد.
اگر والدین هر بار که فرزندانشان کاری ساده را انجام می‌دهند، تعریف و تمجید‌های فاخر کمتری را نثار کودک خود کنند، انگیزه ذاتی کودک برای انجام آن کار در آینده کاهش می‌یابد. نحوه‌ی رفتار والدین با فرزندانشان در دوران بلوغ یا نوجوانی در این زمینه بسیار اهمیت دارد.
-
تحسین می‌تواند انگیزه درونی را افزایش دهد.
دانشمندان دریافته اند که تعریف و تمجید از افراد وقتی که کاری را بهتر از دیگران انجام می‌دهند باز خورد مثبتی دارد و می‌تواند انگیزه ذاتی را بهبود بخشد. همچنین تحسین کردن نیز می‌تواند انگیزه ذاتی را افزایش دهد.
-
پاداش‌های خارجی غیرمنتظره انگیزه ذاتی را کاهش نمی‌دهد.
اگر به دلیل اینکه از یادگیری موضوعی لذت می‌برید، در امتحان نمره خوبی کسب کنید و معلم تصمیم می‌گیرد با کارت هدیه پیتزای مکان مورد علاقه‌تان شما را پاداش دهد، انگیزه اصلی شما برای یادگیری موضوع تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
اما پاداش دادن در این شرایط باید با احتیاط انجام شود، چراکه افراد گاهی انتظار پاداش خواهند داشت.
انگیزه‌های بیرونی و ذاتی چگونه بر یادگیری تأثیر می‌گذارند؟
هر دو انگیزه‌های بیرونی و ذاتی در یادگیری نقش بسزایی دارند.
کارشناسان استدلال می‌کنند که تأکید آموزش و پرورش بر پاداش‌های خارجی (مانند نمرات، کارنامه‌ها و ستاره‌های طلایی) انگیزه‌های ذاتی دانش آموزان را تضعیف می‌کنند.
برخی دیگر اظهار نظر کرده‌اند که انگیزه‌های بیرونی به دانش آموزان کمک می‌کند تا در کلاس‌ها مهارت بیشتری داشته باشند، که به نوبه خود انگیزه ذاتی آنها را افزایش می‌دهد.
دیوید جی مایرز (David G. Meyers) در کتاب روانشناسی ، چاپ هشتم در ماژول‌ها می‌گوید:
“علاقه یک شخص معمولاً وقتی زنده می ماند که پاداش نه برای رشوه دادن و نه برای کنترل بلکه برای نشان دادن یک کار خوب انجام شده، مانند جایزه “بهترین بازیکن”، استفاده می‌شود.
اگر پاداشی بعد از انجام کار خوب، توانایی شما را افزایش دهد، لذت شما از این کار افزایش می‌یابد.
پاداش‌هایی که به درستی اجرا شوند، می‌توانند باعث ایجاد عملکرد و خلاقیت بالا شوند.
همچنین پاداش‌های خارجی (مانند بورسیه تحصیلی، پذیرش در دانشگاه و مشاغلی که رتبه اجتماعی خوبی دارند) برای ماندن و ادامه دادن و البته افزایش انگیزش تحصیلی مؤثر هستند.”
کلام آخر
هر دو انگیزه‌های بیرونی و ذاتی، رفتار انسان را پیش می‌برند. چندین تفاوت اساسی بین انگیزه ناشی از پاداش‌های خارجی و نوعی که توسط علاقه واقعی فرد ایجاد می‌شود وجود دارد، از جمله تأثیر هر دو نوع بر رفتار فرد و موقعیت‌هایی که هر دو نوع انگیزه در آنها مؤثر خواهند بود.
درک چگونگی عملکرد هر نوع انگیزه و احتمال مفید بودن آن می‌تواند به افراد در انجام وظایف (حتی در مواردی که خودشان نمی‌خواهند) و بهبود یادگیری کمک کند.
منبع: verywellmind
