اختلال هرزه خواری به صورت خوردن مداوم مواد غیر مغذی، غیر غذایی که در طول دوره ی حداقل یک ماه اتفاق می‌افتد، مشخص می‌شود. خوردن این مواد با سطح رشدی افراد متناسب نمی‌باشد و بخشی از یک فرهنگ به حساب نمی‌آید. چیزهایی مانند کاغذ، صابون، مو، نخ، پشم، خاک، گچ، گرد تالک، رنگ، آدامس، فلز، ریگ، ذغال چوب یا ذغال سنگ، گل، نشاسته و یخ می‌باشد. حداقل سن برای تشخیص آن ۲ سال می‌باشد. در بعضی موارد با وجود کمبودهای ویتامین یا مواد معدنی اما برای این اختلال هیچ نابهنجاری زیستی مطرح نشده است. در برخی موارد فقط بعد از عوارض پزشکی عمومی توجه بالینی صورت می‌گیرد.
در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.
اختلال هرزه خواری یا پیکا
بسیاری از کودکان هر چیزی را که دم دستشان باشد به دهانشان می‌گذارند. بیشتر مواقع، از روی کنجکاوی و با هدف کشف محیط اطراف این کار را انجام می‌دهند. اما کودکانی که مبتلا به پیکا یا اختلال هرزه خواری باشند از این سطح اکتشاف طبیعی فراتر می‌روند و به صورت سیری‌ناپذیری شروع به خوردن مواد غیرغذایی می‌کنند.
واژه‌ی پیکا از یک کلمه لاتین گرفته شده که به معنای نوعی کلاغ است کلاغ magpie. این کلاغ به داشتن اشتهای زیاد و هرچیزخواری معروف است.
اختلال هرزه خواری یا پیکا بیشتر در بین افراد مبتلا به انواع ناتوانی‌های تحولی مانند اوتیسم، کم‌توانی‌های ذهنی، و کودکان بین ۲ تا ۳ مشاهده می‌شود. همچنین در کودکانی که دچار آسیب مغزی شده‌اند نیز به وجود آید. حتی برخی از زنان در طی دوران بارداری و برخی از افراد مبتلا به صرع نیز ممکن است هرزه‌خوار شوند.
افراد مبتلا به پیکا به طور مکرر وسوسه می‌شوند که مواد غیرخوارکی مانند: آشغال، خاک، گچ، و غیره مصرف می‌کنند.
پیکا یکی از انواع اختلال‌های خوردن است که ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی مانند مسمومیت با سرب (lead poisoning)، نارسایی کمبود آهن (iron-deficiency anemia) شود.
ملاکهای تشخیصی اختلال هرزه خواری در DSM-5
- خوردن مداوم مواد غیرمغذی، غیرغذایی در طول دوره حداقل ۱ ماه.
- خوردن مواد غیرمغذی، غیرغذایی با سطح رشد فرد نامناسب است.
- این رفتار خوردن بخشی از شیوه هنجاری که از لحاظ فرهنگی یا اجتماعی تأیید شده باشد نیست.
- اگر رفتار خوردن در زمینه اختلال روانشناختی دیگر (مثل ناتوانی عقلانی {اختلال عقلانی رشدی}، اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی) یا بیماری جسمی (از جمله حاملگی) روی دهد، به قدر کافی شدید هست که توجه بالینی اضافی را موجه سازد.
نشانه‌های اختلال هرزه خواری
نشانه‌های هشداردهنده‌ای که حاکی از آن است که ممکن است یک کودک مبتلا به پیکا باشد:
۱. خوردن مواد غیرخوراکی علی رغم تلاش برای محدود کردن که حداقل به مدت یک ماه یا بیشتر طول بکشد.
۲. خوردن مواد غیرخوراکی با توجه به سن و مرحله رشد کودک غیرعادی و نامناسب با سطح رشد اوست.
۳. این رفتار بخشی از فرهنگ، قومیت یا مذهب فرد نیست.
ویژگی اصلی هرزه‌خواری، خوردن مواد غیرمغذی، غیرغذایی به صورت مداوم طی مدت حداقل یک ماه است. این اختلال به قدر کافی شدید هست که توجه بالینی را موجه سازد. موادی که معمولاً خورده می‌شوند بسته به سن و موجود بودن تفاوت دارند و چیزهایی نظیر کاغذ، صابون، مو، نخ، پشم، خاک، گچ، رنگ، آدامس، فلز، ریگ، ذغال چوب، گل، نشاسته یا یخ را در بر می‌گیرند. اصلاح غیرغذایی به این علت منظور شده است تشخیص هرزه‌خواری در مورد خوردن فرآورده‌های غذایی که حاوی کمترین مواد غذایی هستند کاربرد ندارند.
معمولاً هیچ بیزای از غذا در کل، وجود ندارد. خوردن مواد غیرغذایی باید از لحاظ رشد نامناسب باشد و بخشی از شیوه‌ای نباشد که از لحاظ فرهنگی تایید شده یا از لحاظ اجتماعی بهنجار محسوب شده باشد.
حداقل سن ۲ سال برای تشخیص هرزه‌خواری توصیه شده تا به دهان بردن چیزها توسط کودکان که از لحاظ رشدی طبیعی است و به فرو دادن منجر می‌شود کنار گذاشته شود.
خوردن مواد غیرغذایی می‌تواند ویژگی مرتبط با اختلالات روانشناختی دیگر باشد مانند کم‌توانی عقلانی، اختلال طیف اوتیسم و اسکیزوفرنی. اگر این رفتار خوردن مختصراً در زمینه‌ی اختلال روانشناختی دیگر روی دهد، تشخیص مجزای هرزه‌خواری فقط در صورتی باید داده شود که رفتار خوردن به قدر کافی شدید باشد که توجه بالینی بیشتر را موجه سازد.
سبب شناسی هرزه خواری
علل خاص هرزه خواری یا پیکا ناشناخته است، اما شرایط و موقعیت‌های خاصی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. کمبودهای تغذیه‌ای مانند آهن یا روی، که ممکن است گرایش خاصی را ایجاد کند (با این حال، موارد غیر خوراکی که معمولاً مورد نیاز نیستند مواد معدنی را که در بدن انسان وجود ندارد تأمین نمی‌کنند). رژیم غذایی در افراد ممکن است برای کاهش احساس گرسنگی با خوردن مواد غیر غذایی باشد تا گرسنگی را کاهش دهند. سوء تغذیه، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، که در آن مردم اغلب خاک یا خاک رس می‌خورند. بی توجهی والدین، عدم نظارت و یا محرومیت از مواد غذایی اغلب در کودکان فقیر دیده می شود.
مشکلات رشدی مانند اوتیسم، سایر اختلالات رشدی یا اختلالات مغزی و روانشناختی، مانند اختلال وسواسی – اجباری (OCD) و اسکیزوفرنیا نیز خطر آن را بالا می‌برد. بارداری از عوامل دیگری است، اما پیش بینی شده است که پیکا در دوران بارداری بیشتر در زنانی رخ می‌دهد که در طول دوران کودکی یا قبل از بارداری، شیوع مشابهی در خانواده خود داشته‌اند. خوردن مواد معدنی مانند خاک رس و خاک ژئوفاگیا نام دارد که می‌تواند کمبود آهن را ایجاد کند.
یک نظریه در این باره است که در بعضی از فرهنگها، خوردن خاک رس یا خاک، به کاهش تهوع (و در نتیجه بیماری صبحگاهی)، کنترل اسهال، افزایش بزاق، حذف سموم و تغییر بویایی یا درک طعم کمک می‌کند. بعضی از مردم ادعا می‌کنند که از طعم و بافت خاک و یا خاک رس یا سایر اقلام غیرغذایی لذت ببرند و بخشی از یک عادت روزانه را بخورند. پیکا همچنین ممکن است پاسخ رفتاری به استرس باشد.
علت‌های اصلی اختلال هرزه خواری ناشناخته مانده‌اند اما شرایط و موقعیت‌های خاصی احتمال خطر برای ابتلا به آن را افزایش می‌دهد:
کمبودهای تغذیه‌ای، مانند آهن و روی. این مورد ممکن است باعث وسوسه به خوردن موادی خاص شود. با وجود این، مواد غیرخوراکی که فرد مصرف می‌کند کمبود این مواد را جبران نمی‌کند.
رژیم: برخی از افرادی که رژیم می‌گیرند ممکن است بخواهند که گرسنگی خود را با خوردن مواد غیرخوراکی کاهش دهند.
تغذیه‌ی بد به ویژه در کشورهای در حال توسعه باعث می‌شود که افراد مبتلا به پیکا بیشتر خاک و گچ بخورند.
عوامل فرهنگی: در بعضی خانواده‌ها، مذاهب و گروه‌ها خوردن مواد غیرخوراکی جزء رفتارهایی است که کودک باید یاد بگیرد.
غفلت از سوی والدین، کمبود نظارت یا محرومیت هیجانی: این مورد بیشتر در کودکانی مشاهده می‌شود که در فقر زندگی می‌کنند.
مشکلات تحولی: مانند کم توانی ذهنی، اوتیسم یا دیگر ناتوانی‌های ذهنی یا نابنهجاری‌های مغزی.
مشکلات سلامت روان: مانند اختلال وسواس فکری ـ عملی و اسکیزوفرنی.
بارداری: به نظر میرسد که پیکا بیشتر در زنان بارداری مشاهده می‌شود که قبلاً در طول دوران کودکی یا قبل از بارداری‌شان چنین رفتاری را نشان داده‌اند یا اینکه در خانواده‌ی آنها سابقه‌ی پیکا وجود داشته است.
خوردن موادی مانند خاک و گچ نوعی از اختلال هرزه خواری به نام ژئوفاگیا (geophagia) نامیده می‌شود که باعث کمبود آهن در فرد می‌شود. یکی از نظریه‌هایی که برای تبیین geophagia وجود دارد این است که در برخی فرهنگها این باور وجود دارد که خوردن گچ و خاک به درمان تهوع، کنترل ادرار، افزایش ترشح بزاق، خنثی کردن سم، و تغییر ادارک مزه و بو کمک می‌کند. علاوه بر این ممکن است پیکا یک پاسخ رفتاری به استرس باشد. هیچ کدام از این نظریه‌ها توانایی تبیین تمام موارد مبتلا به پیکا را ندارند.
درمان اختلال هرزه خواری
درمان اولیه شامل آزمایش کمبود مواد معدنی یا مواد مغذی و اصلاح آن است. در بسیاری از موارد، رفتارهای خوردن ناپدید می‌شوند زیرا کمبودها اصلاح می‌شوند. اگر رفتارها ناشی از سوء تغذیه نیستند یا پس از درمان تغذیه متوقف نشوند، انواع مداخلات رفتاری در دسترس هستند. دانشمندان چندین مداخلات موثر مختلف را ایجاد کرده‌اند، از جمله هدایت توجه افراد از شی مورد نظر و پاداش دادن به آنها برای از بین بردن یا رها کردن مواد غیر غذایی.
پزشک ممکن است نقش مهمی در کمک به مدریت و پیشگیری از رفتارهای مرتبط با پیکا یا اختلال هرزه خواری داشته باشد. او به شما آموزش خواهد که به کودک درباره مواد خوردنی و غیرخوردنی آموزش بدهید. برخی از کودکان ممکن است نیاز به درمان‌های رفتاری، روانشناختی و خانوداگی داشته باشد. بنابراین ممکن است نیاز به کمک گرفتن از روانشناس داشته باشید.
یکی از مطالعات منتشر شده در Journal of Applied Behavior Analysis نشان داده است که برخی از کودکان با مکمل‌های مولتی ویتامین درمان شده‌اند. اگر مشکلی مانند ناتوانی ذهنی یا سلامت روان وجود داشته باشد باید آنها نیز تحت درمان قرار بگیرند.
در صورتیکه در زمینه مسایل مربوط به اختلال هرزه خواری نیاز به مشاوره روانشناختی دارید می‌توانید از خدمات دپارتمان کودک و نوجوان کلینیک اعصاب و روان هیربد بهره ببرید.
منبع:
- راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانشناختی ویرایش ۵, DSM-۵
- خلاصۀ روان پزشکی کاپلان و سادوک بر اساس DSM-5
- وبسایت فکر بنیان
