آلزایمر تنها دلیل از دست دادن حافظه نیست!

خیلی از ما به طور موقت یا حتی به طور مکرر تجربه ناخوشایند از دست دادن حافظه را داشته ایم.  زوال یا از دست دادن حافظه می‌تواند به تحریک احساسات افراد و نا امیدی شان منجر شود و ترس از دست دادن دائم حافظه و توسعه بیماری هایی همچون آلزایمر را در آن‌ها ایجاد کند.

با اینکه آلزایمر و سایر بیماری‌های مرتبط با دمانس مسئول اصلی از دست رفتن حافظه در بیشتر افراد هستند اما نمی توان تنها این بیماری‌ها را مقصر اصلی ماجرا دانست. برخی از فاکتورهای غیر دائمی هم هستند که باعث از دست رفتن حافظه می‌شوند.

خبر خوب  این است که به کمک برخی از تغییرات می‌توان چنین شرایطی را برعکس کرد. خوب حالا سوال اینجاست که چه چیزی واقعا باعث فراموشی می‌شود؟ چه چیزی باعث می‌شود انسان نتواند به اطلاعاتی که در مغزش دارد دست پیدا کند؟ در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

علل احساسی و عاطفی از دست دادن حافظه:

همانطور که می‌دانید ذهن و بدن انسان به هم مرتبط هستند و وضعیت هر کدام بر روی وضعیت آن یکی اثر می‌گذارد.  به همین خاطر است که احساسات و افکارمان می‌تواند بر روی مغز هم اثر بگذارد.  انرژی که  دست و پنجه نرم کردن با شرایط استرس زا یا احساسات خاص از ما می‌گیرد می تواند بر روی نحوه ذخیره شدن اطلاعات و زمانبندی آن تاثیر بگذارد.

اغلب این محرک‌های عاطفیِ از دست دادنِ حافظه با کمک گرفتن از سیستم حمایتی قوی، مشاوره و تغییر سبک زندگی برطرف می‌شوند. پس مراقب عواطف و محرک های احساسی زندگیتان باشید.

 استرس:

این روزها زندگی همه افراد با استرس عجین شده است. استرسِ بیش از حد می‌تواند ذهن را پر کند و باعث تخلیه اطلاعات از مغز گردد. با اینکه استرس شدید و کوتاه مدت می‌تواند به ایجاد مشکلات آنی حافظه منجر شود  اما اگر استرس به یک موضوع مزمن و طولانی مدت تبدیل گردد باعث افزایش خطر ابتلا به دمانس خواهد شد. مدیریت استرس یکی از استراتژی های مهم برای حفظ کیفیت زندگی و بهبود سلامت بدن و مغز است.

 افسردگی:

افسردگی هم می‌تواند بر روی ذهن انسان اثر بگذارد و باعث از دست رفتن حافظه، تمرکز و از بین رفتن هوشیاری شود. ذهن و احساس شما ممکن است در این شرایط تحت تاثیر بیماری قرار گیرد و نتواند بر روی اتفاقاتی که در پیرامونش رخ می‌دهد تمرکز کند.

در نتیجه فراخوانی اطلاعات برای مغز دشوار خواهد بود.  افسردگی حتی می‌تواند مشکلاتی را در خواب افراد ایجاد کند و همین امر به خاطرسپاری اطلاعات را دشوارتر می‌سازد.

زوال عقل کاذب واژه ای است که برای توصیف ترکیب از دست دادن حافظه و افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر فکر می کنید از زوال عقل کاذب رنج می‌برید می‌توانید از تست‌های شناختی برای اطمینان از این موضوع استفاده کنید.

این روزها با وجود پیشرفت‌های ایجاد شده در پزشکی و روانشناسی، افسردگی قابل درمان است. مشاوره درمانی و استفاده از دارو می تواند بسیار موثر باشد.

 اضطراب:

اگر زمانی که امتحان دارید دچار اضطراب می‌شوید بهتر است در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید. برخی از افراد تنها در موقعیت های خاص دچار اضطراب می‌شوند و برخی اما دچار اختلال اضطراب فراگیر هستند.

چنین اضطرابی با عملکرد سالم همچون توانایی به خاطر سپاری و یادآوری اطلاعات تداخل ایجاد می‌کند. شناسایی و درمان اضطراب می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی و بهتر شدن حافظه موثر باشد.

 غم و اندوه:

زمانی که در زندگی خود دچار غم و اندوه می‌شویم مقدار زیادی از انرژی عاطفی و فیزیکی مان تقلیل می‌رود. همین امر باعث می‌شود توانایی مان برای تمرکز بر روی رویدادها و افرادی که در اطرافمان هستند کاهش پیدا کند. در نتیجه حافظه مان تحت تاثیر این شرایط قرار می‌گیرد.

غم و اندوه بسیار شبیه افسردگی است اما اغلب توسط موقعیت خاص یا از دست دادن فرد یا چیزی تحریک می شود. این در حالیست که افسردگی ممکن است بدون رویداد خاصی هم در افراد ایجاد شود.

بهبود غم و اندوه شدید به زمان نیاز دارد. شما در این شرایط، انرژی درونی و فیزیکی تان را از دست خواهید داد. پس به خودتان زمان بدهید. مشاوره فردی و گروه‌های حمایتی می‌توانند به شما کمک کنند بهتر با این شرایط کنار بیایید.

درمان‌های پزشکی و دارویی:

مصرف الکل یا مواد مخدر:

مصرف الکل یا مواد مخدر هم بر روی قدرت حافظه اثر دارد. این مواد می‌توانند به طور قابل توجهی بر روی حافظه تاثیر بگذارند و شرایط بدی را برای افراد ایجاد کنند. مصرف مقادیر زیاد الکل حتی می تواند به سندرم ورنیکه–کورساکوف منجر شود که اگر به سرعت درمان گردد می تواند جلوی از دست رفتن زیاد حافظه را بگیرد.

 داروهای تجویزی:

تنها بدین خاطر که داروهای قانونی توسط پزشک متخصص تجویز می‌شوند نمی‌توان گفت چنین موادی اسیبی به حافظه نمی‌زنند. ممکن است داروها را همانطور که پزشک تجویز کرده مصرف کنید اما باز هم از مشکلاتی که برای حافظه تان ایجاد می شود رنج ببرید.

اگر برای شرایط مختلفی به سراغ پزشک می‌روید باید مطمئن شوید که فهرست داروهای مصرفی تان را در اختیار آن‌ها قرار می دهید. در این شرایط پزشک می‌تواند از تجویز داروهایی که با هم تداخل دارند پرهیز کند.

شیمی درمانی:

سرطان یکی از بیماری های دشوار عصر ماست. یکی از روش های درمانی سرطان استفاده از شیمی درمانی است. شیمی درمانی می‌تواند بر روی مغز افراد هم اثر بگذارد و به ایجاد شرایطی به نام مغز مه آلود منجر گردد. این موضوع در برخی از شرایط رایج است و اثر آن بعد از شیمی درمانی کاهش می‌یابد.

فرآیندهای پزشکی:

 جراحی قلب:

برخی از تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد انجام جراحی بای پس قلب ، می‌تواند خطر گیجی و از دست رفتن حافظه را بیشتر کند. این موضوع با فرآیند ریکاوری و طی شدن دوران نقاهت بهبود می‌یابد.

 بیهوشی:

برخی از افراد هم هستند که برای چند روز پس از بیهوشی، مشکلاتی همچون از دست دادن حافظه و گیجی را تجربه می‌نمایند. با اینحال تحقیقات هنوز نتوانسته اند ارتباط مستقیم و روشنی بین بیهوشی و چیزی که باعث از دست رفتن عملکرد حافظه می‌شود پیدا کنند.

 درمان با شوک الکتریکی:

درمان با ضربه الکتریکی تشنج‌آور که گاهی از اوقات به آن شوک درمانی هم می‌گویند برای افرادی که از افسردگی  شدید رنج می‌برند مفید خواهد بود اما در برخی از افراد باعث از دست دادن موقت حافظه می‌شود. باید با پزشک خود در مورد مزایا و معایب این شیوه درمانی صحبت کنید.

 شرایط فیزیکی:

 خستگی و کمبود خواب:

حتما شما هم مزایای خواب خوب شبانه را می دانید. این موضوع به کاهش وزن، افزایش انرژی و توانایی برای تفکر خلاقانه منجر می‌شود. اگر خسته باشید و نتوانید شب خوب بخوابید به طور کوتاه مدت حافظه تان تحت تاثیر این موضوع قرار می‌گیرد و نمی‌توانید مسائل را به خوبی یاد بگیرید. پس باید به دنبال روشی برای بهبود کیفیت خوابتان باشید.

 آسیب و صدمه به سر:

آسیب‌ها و تروماهایی که به سر وارد می‌شود می‌تواند باعث اختلال کوتاه مدت در حافظه گردد اما برخی از تحقیقات نشان می‌دهد این موضوع باعث افزایش خطر ابتلا به دمانس در طول سال‌های بعدی زندگی می‌گردد.

به همین خاطر باید تلاش کنید از سرتان محافظت نمایید. همیشه به هنگام موتورسواری و دوچرخه سواری از کلاه استفاده کنید. زمانی که ورزش های تماسی دارید از وسایل محافظتی مثل کلاه بهره ببرید.

اگر آسیبی به سرتان وارد شد، باید بلافاصله به پزشک بروید و قبل از بهبود کامل به سراغ فعالیت های روزمره و تمرینات ورزشی نروید. هرگونه سردرد یا مشکل در تمرکز بعد از آسیب به سر را به پزشکتان گزارش دهید.

کمبود ویتامین B12:

ویتامین B12 یکی از ویتامین‌های مهم برای بدن است. در موارد شدید، کمبود این ویتامین باعث بروز نشانه هایی می گردد که با دمانس اشتباه گرفته می شود. با دریافت ویتامین B12 کافی این نشانه ها بهبود می یابد و حتی مشکل حافظه در افراد بهتر می شود.

 مشکلات تیروئیدی:

هم کم کاری تیروئید و هم پرکاری تیروئید می تواند مشکلات شناختی همچون از دست دادن حافظه و مغز مه آلود را به همراه داشته باشد. اگر فکر می کنید در به خاطر آوردن مسائل مختلف مشکل دارید بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید. تست عملکرد تیروئید به شما کمک می کند عملکرد این بخش از بدن را بسنجید.

 اختلالات کلیوی:

زمانی که کلیه های شما به درستی کار نمی کند( مثلا زمانی که  نارسایی شدید کلیوی وجود دارد، مواد زائد در بدن تجمع یافته است) عملکرد مغز و حافظه نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

علاوه بر این تحقیقات انجام شده نشان می دهد افرادی که پروتئین آلبومین در ادرارشان دارند بیشتر در معرض از دست دادن حافظه و مشکلات شناختی هستند.

اختلالات کبدی:

بیماری های کبدی همچون هپاتیت می تواند سموم را وارد جریان خون کند. همین امر بر روی عملکرد مغز نیز اثر خواهد داشت. انسفالوپاتی کبدی اختلال مغزی مرتبطی است که به خاطر مشکلات کبدی حاد توسعه پیدا می کند. اگر مشکل کبدی دارید و متوجه مشکل در تمرکز و حافظه شدید حتما با پزشک مشورت کنید.

آنسفالیت یا التهاب مغز:

این عفونت حاد بافت های مغزی ممکن است نشانه های دمانس همچون گیجی و مشکلات حافظه را به همراه تب، سردرد و حتی تشنج ایجاد کند.

هیدروسفالی با فشار طبیعی:

هیدروسفالی با فشار طبیعی معمولا نشانه های خود را در سه ناحیه مشکلات شناختی، بی اختیاری، مشکل در ایجاد تعادل و راه رفتن نشان می دهد. ارزیابی و درمان سریع توسط پزشک می تواند مشکلات مربوط به از دست دادن حافظه را برعکس کند.

بارداری:

گاهی از اوقات تغییر در مواد شیمیایی و هورمون های بدن به همراه تغییرات فیزیکی و عاطفی در دوران بارداری می تواند به فراموش و ضعف تمرکز منجر شود. خوشبختانه همه این اثرات موقتی هستند و بعد از زایمان بهبود می یابند.

یائسگی:

همانند بارداری، تغییرات هورمونی در یائسگی می تواند مشکلاتی را در خواب و فرایندهای فکر کردن ایجاد کند و بر روی قدرت شناخت افراد تاثیر بگذارد. برخی از متخصصان مکمل های هورمونی یا سایر داروها را برای بهبود نشانه های موقت یائسگی  تجویز می کنند.

 عفونت:

عفونت هایی همچون پنومونی یا عفونت مجاری ادرار هم می تواند به فراموشی منجر شود. این موضوع در کهنسالان و بزرگسالانی که مشکلات مزمن دارند بیشتر دیده می شود. در برخی از افراد تغییر ناگهانی در توانایی های ذهنی یکی از نشانه های عفونت محسوب می شود. پس اگر چنین نشانه هایی داشتید با پزشک مشورت کنید تا به کمک آنتی بیوتیک های موجود شرایط تان درمان شود.

سکته:

سکته یکی از بیماری هایی است که به طور قابل توجهی بر روی عملکرد مغز اثر می گذارد. گاهی از اوقات  از دست دادن حافظه مرتبط با سکته دائمی است اما در برخی از شرایط احتمال بازگشت عملکرد شناختی مغز وجود دارد.

حمله ایسکمی گذرا:

حمله ایسکمی گذرا که به عنوان سکته کوچک نیز شناخته می شود به معنای انسداد مختصر در مغز است  و می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در حافظه شود و سایر نشانه های شبیه به سکته را در فرد ایجاد نماید.

 تومورهای مغزی:

تومورهای مغزی باعث ایجاد سردرد و مشکلات فیزیکی می شوند اما بر روی حافظه و درک افراد هم اثر می گذارند. بسته به شدت و نوع تومور، درمان باعث تسکین این نشانه ها می شود.

 آپنه خواب:

آپنه خواب هم یکی از مشکلاتی است که با خطر دمانس مرتبط است. برخی از مطالعات موجود نشان می دهد آپنه خواب با مشکلات حافظه مرتبط است. کمبود خواب همانطور که قبلا هم بیان کردیم باعث فراموش و از دست رفتن حافظه می شود.

 سالمندی:

با افزایش سن، فرآیند شناختی افراد هم به تدریج کمتر می شود و توانایی حافظه هم رو به زوال می رود.

به عنوان مثال یک فرد سالمند سالم ممکن است بتواند اطلاعات را در ذهنش ذخیره کند اما قادر نخواهد بود اینکار را همانند جوانی و دوران کودکی انجام دهد.

علل شناختی از دست رفتن حافظه:

 حواس پرتی:

تا به حال برایتان پیش آمده است در یک بازه زمانی خاص بر روی موارد متعددی تمرکز کنید؟ تلاش برای چند عملکردی بودن و انجام کارهای متعدد در یک بازه زمانی کوتاه، بهره وری را کاهش می دهد. مغز برای اینکه بتواند به طور همزمان همه فرایندها را پردازش کند و به خاطر بسپارد قابلیت محدودی دارد. پس سعی کنید چند کار و وظیفه ی همزمان را کمتر کنید.

 توانایی طبیعی حافظه:

برخی از افراد هم هستند که به طور طبیعی حافظه خوبی ندارند. خیلی ها می توانند به راحتی نام عناصر و اشیا را به خاطر بسپارند اما برخی ها چنین قابلیتی ندارند. پس باید به این تفاوت های فردی هم توجه شود.

اختلال شناختی خفیف:

اختلال شناختی خفیف (MCI) شامل کاهش توانایی های ذهنی است که به تدریج توسعه می یابد اما به طور کلی توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزانه را به میزان قابل توجهی تغییر نمی دهد. یکی از علائم MCI فراموشی است. MCI ممکن است به داروهایی که برای درمان آلزایمر طراحی شده اند پاسخ مناسبی بدهد. بعضی از موارد MCI  به طور کامل درمان می شوند اما برخی به آلزایمر یا سایر انواع دمانس منجر می گردند.

شرایط من آلزایمر است یا نوع دیگری از دمانس؟

بیماری آلزایمر یکی از شایع ترین علل بروز دمانس است و باعث از دست رفتن حافظه می شود. اگر فکر می کنید زوال حافظه تان به خاطر آلزایمر است حتما نشانه های این بیماری را بررسی کنید و با پزشک تان مشورت نمایید.

برخی از تست های شناختی آنلاین هم هستند که دمانس را مورد غربالگری قرار می دهند. به خاطر داشته باشید هر چند آلزایمر میعمولا افراد بالای ۶۵ سال را تحت تاثیر خود قرار می دهد اما این بیماری قادر است افراد زیر ۴۰ سال را هم درگیر کند. از دست دادن حافظه ممکن است به خاطر سایر انواع دمانس همچون دمانس عروقی،زوال عقل با اجسام لویی شکل مغز و موارد حاد و شدید باشد.  هر مشکلی که در حافظه ایجاد می شود باید با پزشک مرتبط در میان گذاشته شود . پزشک می تواند علل از دست دادن حافظه را شناسایی کند و آن را درمان نماید.