نویسنده: دکتر فاطمه هادی
روانپزشک و رواندرمانگر شناختی رفتاری
عدم مصرف یا مصرف نامنظم داروهای روانپزشکی موضوع بسیار شایعی در بین بیماران مبتلا به اختلالات اعصاب و روان است. مسئله ای که احتمال عود بیماری را به همراه دارد.
برطبق گزارش سازمان بهداشت جهانی میزان چسبندگی به درمانهای طولانی مدت (تبعیت از درمان) در جمعیت عمومی حدود 50 درصد است که این میزان در کشورهای درحال توسعه مثل کشور ما، به مراتب کمتر است.
در این راستا، سازمان بهداشت جهانی به شناسایی عوامل موثر در چسبندگی به درمان پرداخته است و 5 حوزه اصلی را معرفی کرده است:
- حوزه اجتماعی و اقتصادی
در این سطح، سیاستگذاران مسئولیت اصلی را برعهده دارند تا محیط درمانی مناسب و قابل دسترسی را طراحی کنند و راه را در جهت برآورده کردن نیازهای اجتماعی و اقتصادی هموار سازند.
مهمترین مسائلی که در رابطه با چسبندگی به درمان در این حوزه قابل مدیریت است مسئله فقر مالی، بیسوادی، دسترسی مشکل به سیستم بهداشت و درمان، عدم وجود سیستم مددکاری متناسب،حمایت اجتماعی و خدمات روان درمانی است.
کاهش قیمت دارو، آموزش افراد کم سواد، برقراری و استفاده از سیستم بهداشت و درمان جامعه نگر و ارزیابی نیازهای اجتماعی از اقدامات اساسی در این حوزه محسوب میشوند.
- حوزه سیستم بهداشت و درمان
در این سطح مهمترین اقدام، آموزش پرسنل درمانی در مورد چسبندگی به درمان و راههای سودمند بالینی در جهت استفاده از اطلاعات ارائه شده است.
اقدامات باید فراتر از نصیحت کردن و نسخ دارویی باشند و بایستی به سوی شکل دهی رابطه و اتحاد درمانی مناسب پیش روند.
- حوزه درمان دارویی
در این سطح اقدامات اصلی که قابل انجام است بازنگری نسخه دارویی، تنظیم دوز دارو، مدیریت و درمان عوارض دارویی، ساده کردن رژیم دارویی و کاهش تعداد داروی مصرفی، عدم ایجاد تغییرات زیاد بر داروهای بیمار، ارائه آموزش روانی به بیماران و خانواده آنها در مورد بیماری و داروی مصرفی و سیر درمان، ترسیم سیر درمان به صورت تصویری و نشان دادن تغییرات هر چند کوچک بهبودی به بیمار است.
- حوزه شرایط کلی بیماری
هدف متخصصین در این حیطه شناسایی و بررسی نقایص و ناتوانیهای مرتبط با بیماری و شناسایی و درمان مشکلات همراه که ممکن است روی چسبندگی به درمان اثر بگذارند، میباشد و سپس با اقدامات متناسب موانع را تا حد امکان برطرف نموده و راه درمان را بگشایند.
- حوزه فرد مبتلا به بیماری
اصلی ترین موانع در این سطح، عدم داشتن اطلاعات و مهارتهای کافی فرد در مدیریت خود است و نیز نگرش ضعیف بیمار نسبت به بیماری نیز از موانع بالقوه محسوب میشود.
اقدامات بایستی در جهت افزایش و بهبود انگیزه بیمار در درمان، افزایش بینش وی نسبت به بیماری و آموزش به وی از طرق مختلف است.
اگر شما مبتلا به اختلالات روانپزشکی ( می توانید از آزمون روانشناختی نشانه های اختلالات روانشناختی نیز استفاده کنید) هستید و در مصرف داروها با مشکل مواجه شدهاید، رعایت نکات زیر برای شما کمک کننده است:
- لیستی از داروها تهیه کنید و همیشه همراه خود نزد پزشکتان ببرید.
- ملاقاتهای پزشکی خود را به موقع انجام دهید.
- تعهد دادن به خود در جهت مصرف داروها.
- تهیه تقویم یا برنامه دارویی.
- تهیه یادآور(مثلا با استفاده از برنامههایی که روی تلفنهای همراه هوشمند نصب میشوند و به یادآوری مصرف دارو کمک می کنند).
- برنامه ریزی برای تهیه مجدد داروها در طی سفر یا در طی وقایع غیرمنتظره.
- استفاده از یکی از اعضای خانواده یا یک دوست به عنوان پشتیبان در جهت مصرف دارو.
- یادگیری در مورد نوع دارو و عوارض احتمالی .
- درخواست از پزشک معالج برای مدیریت عوارض دارویی.
- سوالات خود در مورد داروها را از پزشک معالجتان بپرسید.
- درصورتیکه از نظرات پزشک معالجتان اطمینان کامل ندارید، با پزشک دیگری مشورت کنید.
نویسنده: دکتر فاطمه هادی
