مصرف دزیپیرامین و عوارض آن

دسیپرامین (دزیپرامین) یک داروی ضد افسردگی سه حلقه ای می باشد.

دسیپرامین در درمان علائم افسردگی بکار می رود.

دزیپیرامین (Desipramine) باز ﺟﺬب ﻧﻮراﭘﻲ ﻧﻔﺮﻳﻦ و ﺳﺮوﺗﻮﻧﻴﻦ را ﻣﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ، اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧـﻮراﭘﻲ ﻧﻔـﺮﻳﻦ را ﻣﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ.

دﻟﻴﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺿﺪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ آن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻬﺎر ﻫﺮ دواﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﻋﺼﺒﻲ اﺳﺖ.

دزیپیرامین ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﻤﺘﺮی ﺑﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪهﻫـﺎی ﻫﻴﺴـﺘﺎﻣﻴﻨﻲ H1 دارد و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺧـﻮابآوری ﻛﻤﺘﺮی دارد.

ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﻤﺘﺮی ﺑﺎ ﮔﻴﺮﻧﺪهﻫﺎی ﻣﻮﺳﻜﺎرﻳﻨﻲ M1 دارد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات آﻧﺘـﻲ ﻛﻮﻟﻴﻨﺮژﻳﻚ ﻛﻤﺘﺮی ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ.

اﻳﻦ دارو ﻳﻚ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺖ ﻓﻌﺎل Imipramine ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

در ادامه با کلینیک اعصاب و روان هیربد همراه باشید.

نام‌های تجاری:

U.S.:

Norpiramin

Canada:

Alti-Desipramine

Apo-Desipramine

Norpiramin

PMS-Desipramine

گروه دارویی-درمانی: 

ضد افسردگی، ضد درد

آزمون روانشناختی افسردگی، اضطراب، استرس

اشکال دارویی:

Tablet: 25mg

مکانیسم عمل:

ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺮاردادی اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دزیپیرامین ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻮراﭘﻲ اﻧﻔﺮﻳﻦ (و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﺘﺮی، ﺳﺮوﺗﻮﻧﻴﻦ) را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺮﻛﺰی ﺑﻮﺳﻴﻠﻪی ﻣﻬﺎر ﺑﺎز ﺟﺬب ﺗﻮﺳﻂ ﻏﺸﺎی ﻧﻮروﻧﻲ ﭘـﻴﺶ ﺳﻴﻨﺎﭘﺴـﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣــﻲدﻫــﺪ.

ﺑــﻪ ﻫــﺮ ﺣــﺎل، اﺛــﺮات ﻛﺸــﻒ ﺷــﺪه اﺿــﺎﻓﻲ رﺳــﭙﺘﻮر، ﺷــﺎﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳــﻴﺖ زداﻳــﻲ از Adenyl cyclase، Down regulation رﺳـــﭙﺘﻮرﻫﺎی ﺑﺘـــﺎ آدرﻧﺮژﻳـــﻚ و Down regulation رﺳﭙﺘﻮرﻫﺎی ﺳﺮوﺗﻮﻧﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

موارد مصرف:

افسردگی، درد مزمن، بیش فعالی و پرخوری عصبی

آزمون روانشناختی اختلال نقص توجه و بیش فعالی نوجوانان

دوزبندی در بزرگسالان:

دوز آﻏﺎزﻳﻦ ﻣﻌﻤﻮل دزیپیرامین ۲۵ ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در روز ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب اﺳﺖ. ﺑﻴﻤـﺎران ﺣﺴـﺎس ﺑـﻪ دارو و اﻓﺮاد ﻣﺴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ۱۰ ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم روزاﻧﻪ درﻣﺎن را ﺷﺮوع ﻛﻨﻨـﺪ.

دوز دارو را ﻣـﻲﺗـﻮان ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﺗـﺎ ﭼﻬﺎر روز ۲۵ ﺗﺎ ۵۰ ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم اﻓﺰاﻳﺶ داد و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﻮارض دارو اﺟﺎزه دﻫﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ رﻧﺞ ۱۵۰ ﺗﺎ ۳۰۰ ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم رﺳﺎﻧﻴﺪ.

در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ دارو ﺑـﻪ ﺑـﻴﺶ از ۱۲۵ mg/ml ﺑﺮﺳـﺪ ﺑﻴﻤـﺎران ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳـﺦ درﻣـﺎﻧﻲ را ﺑـﻪ Desipramine ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ.

ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ دوز ﺑـﻴﺶ از ۳۰۰ mg/ml ﺑﺎﻋـﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻮارض ﻣﻲﺷﻮد.

عوارض جانبی:

عوارض جانبی اعصاب مرکزی: بی‌قراری، اضطراب، گیجی، گیجی، تحریک پذیری، سردرد، عصبانیت، احساس ناراحتی، لرزش، ضعف، تغییرات EEG، واکنشهای اکستراپیرامیدال، تشنج.

قلبی- عروقی: افت فشار خون وضعیتی، تاکیکاردی، تغییرات ECG، افزایش فشار خون.

دستگاه گوارش: بی‌اشتهایی، یبوست، خشکی دهان، تهوع، ایلئوس فلجی، استفراغ.

چشم: تاری دید، میدریاز.

گوش: وزوز گوش.

ادراری- تناسلی: احتباس ادراری.

متابولیک: هایپرگلیسمی، هایپوگلیسمی.

پوست: عرق سرد، حساسیت به نور، راش، کهیر.

سایر عوارض: واکنشهای ازدیاد حساسیت. پس از قطع ناگهانی درمان طولانی‌مدت: سردرد، ناخوشی، تهوع. مسمومیت و درمان علائم- ۱۲ ساعت اول مسمومیت حاد ، فاز تحریکی است که با فعالیت بیش از حد آنتی کولینرژیکی (بی قراری، تحریک، گیجی، توهم، علائم پارکینسونی، هایپرترمی، تشنج، احتباس ادراری، خشکی غشاهای مخاطی، گشادی مردمک‌ها، یبوست و ایلئوس) همراه است و با فاز مهاری CNS شامل هایپوترمی ، کاهش یا حذف رفلکس‌ها، خواب آلودگی، افت فشار خون، سیانوز، و نامنظم شدن ضربان قلب (تاکیکاردی، اختلالات هدایتی و اثرات شبه کینیدین روی ECG) دنبال می‌شود.

شدت مسمومیت با پهن شدن کمپلکس QRS مشخص می‌شود که معمولاً نشان دهنده سطح سرمی بیش از ng/ml 1000 است. عموماً سطح سرمی کمک کننده نیست.

به دنبال افت فشار، افت ونتیلاسیون و تشنج ممکن است اسیدوز متابولیک بروز نماید.

درمان: درمان علامتی و حمایتی است؛ حفظ راه هوایی، تنظیم دمای بدن و حفظ تعادل آب و الکترولیت‌ها بسیار مهم است.

القای استفراغ ممنوع است. می‌توان اقدام به شستشوی معده و تجویز ذغال فعال نمود.

دیالیز اثر کمی دارد. بدون توجه به مقدار مصرف شده، بیمار از هر لحاظ باید پایش شود.

فیزوستیگمین ممکن است با احتیاط برای تصحیح اختلالات قلبی عروقی یا کوما به کار رود، هرچند که تجویز بسیار سریع آن می‌تواند منجر به تشنج شود.

تشنج را با دیازپام یا فنی‌توئین تزریقی، آریتمی را با فنی توئین یا لیدوکائین تزریقی و اسیدوز را با بیکربنات سدیم باید درمان نمود.

همچنین آریتمی‌ها و افت فشار خون را می‌توان با بیکربنات سدیم، مایعات یا وازوپرسورها درمان نمود.

باربیتورات‌ها را نباید تجویز نمود، زیرا این داروها ممکن است اثرات تضعیف تنفسی و عصبی را تشدید نمایند.

موارد منع مصرف:

ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻔﺮط ﺑﻪ Desipramine، داروﻫﺎی ﻛﻼس ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻳـﺎ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از اﺟـﺰای ﻓﺮﻣﻮﻻﺳﻴﻮن، اﺳﺘﻔﺎده از MAO Inhibitors در ﻇﺮف ۱۴ روز، اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ در ﻃـﻮل ﻓـﺎز ﺣﺎد MI ﻗﺮار دارﻧﺪ.

موارد احتیاط: بیمارانی که هورمون‌های تیروئیدی دریافت می‌کنند، سابقه تشنج، احتباس ادراری، بیماری تیروئیدی یا قلبی- عروقی، گلوکوم، بیماران افسرده با افکار خودکشی.

برای این بیماران در هر بار ویزیت باید مقادیر کمی تجویز شود.

جذب و متابولیسم دارو:

مکانیزم اثر دارو :فارماکوکینتیک جذب: سریعاً از دستگاه گوارش جذب می‌شود.

پخش: بطور وسیع در بدن، شامل CNS و شیر مادر ، پخش می‌شود.

اتصال پروتئینی ۹۰% است.

سطح پلاسمایی درمانی (دارو و متابولیت آن)، ng/ml 300-125 می‌باشد.

متابولیسم: کبدی است. اثر عبور اول کبدی بارز ، ممکن است توجیه کننده تغییرات سطح پلاسمایی در افراد مختلف که دوزهای یکسانی از دارو را دریافت می‌کنند، باشد.

دفع: عمدتاً در ادرار ترشح می‌شود. نیمه عمر دارو ۲۴-۱۲ ساعت می‌باشد.

تداخلات دارویی:

۱- دارو-دارو : مصرف همزمان دزیپیرامین با داروهای ضد آریتمی، پیموزاید، و هورمون‌های تیروئید، ممکن است خطر آریتمی‌های قلبی و ناهنجاری‌های هدایتی قلب را افزایش دهد.

– باربیتوراتها ممکن است متابولیسم دزی پرامین را افزایش و اثر آن را کاهش دهند.

– بتابلوکرها، سایمتیدین، ضدبارداری‌های هورمونی، و متیل فنیدات ممکن است متابولیسم دزی پرامین را مهار نموده و سطح آن را افزایش دهند.

– مصرف همزمان دزی پرامین با کلونیدین، کنترل فشار خون را مختل نموده و خطر افزایش فشار خون وخیم را افزایش می‌دهد.

– داروهایی که با واسطه CYP2D6 متابولیزه می‌شوند، مثل دیگر ضد افسردگی‌ها، کاربامازپین، فنوتیازین‌ها و ضد آریتمی‌های کلاس ۱C (مثل فلکائینید و پروپافنون )، ممکن است سطح سرمی دزی پرامین را افزایش دهند.

– فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین و سرترالین ممکن است سطح دزی پرامین را افزایش دهند.

– مهارکننده‌های MAO ممکن است در مصرف همزمان با دزی پرامین، باعث تحریک شدید CNS، هایپرپیرکسی و تشنج شوند. از مصرف همزمان خودداری شود.

– کینولون‌ها (مثل سیپروفلوکساسین) ممکن است ریسک آریتمی‌های خطرناک را افزایش دهند.

– مصرف همزمان دزی پرامین با وارفارین ممکن است PT و INR و ریسک خونریزی را افزایش دهد.

۲- دارو- گیاه: مصرف همزمان دزی پرامین با روغن گل مغربی (evening primrose oil) ممکن است باعث تشنج شود.

۳- دارو- شیوه زندگی: مصرف سیگار با کاهش سطح دزی پرامین، اثر آن را کاهش می‌دهد.

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، خطر حساسیت به نور را به همراه دارد.

اثر بر آزمایشهای تشخیصی ممکن است سطح گلوکز خون را افزایش یا کاهش دهد.

ممکن است سطح تست‌های عملکرد کبدی را افزایش و شمارش WBC را کاهش دهد.

توجهات پزشکی-پرستاری / آموزش به بیمار – خانواده:

ملاحظات اختصاصی هشدار: دزیپیرامین باید با حداقل تعداد برای بیمار تجویز شود، زیرا ممکن است به قصد خودکشی مورد استفاده قرار گیرد.

۱- پیش از تجویز دزیپیرامین، باید فشار خون در حالت‌های ایستاده و نشسته اندازه‌گیری شود تا افت فشار خون وضعیتی، در صورت وجود، آشکار شود.

۲- در طول هفته‌های اول درمان، نسبت به اثر آرام بخشی این دارو تحمل ایجاد می‌شود.

۳- علائم عدم تحمل دارو عبارتند از: گیجی، سرگیجه و افت فشار خون وضعیتی. در این صورت دوز دارو باید کاهش یابد.

۴- دزیپیرامین نباید بطور ناگهانی قطع شود. قطع مصرف آن باید تدریجی و طی ۳ تا ۶ هفته صورت گیرد.

۵- دزیپیرامین باید حداقل ۴۸ ساعت پیش از اعمال جراحی، به طور موقت قطع شود.

۶- دزیپیرامین ممکن است باعث القای هایپومانیا در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی شود. درباره خطر این عارضه می توانید از آزمون زیر کمک بگیرید:

آزمون روانشناختی شیدایی (مانیا و هایپومانیا)

نکات قابل توصیه به بیمار:

۱- دارو باید شب‌ها موقع خواب مصرف شود تا خواب آلودگی هنگام روز به حداقل برسد.

۲- اثرات کامل دارو ممکن است تا ۴ هفته یا بیشتر پس از شروع درمان ظاهر نشود.

۳- برای جلوگیری از سرگیجه و افت فشار وضعیتی، تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف دوز دارو، باید دراز کشیده و از تغییر وضعیت ناگهانی بخصوص هنگام برخاستن از حالت نشسته باید خودداری نمود.

۴- بیمار باید اثرات غیر معمول یا ناخوشایند مثل گیجی، اختلالات حرکتی، ضربان سریع قلب، سرگیجه، غش، و اختلال در ادرار کردن را به اطلاع پزشک خود برساند.

۵- استفاده از آدامس‌های بدون قند و آب نبات یا یخ می‌تواند به رفع خشکی دهان کمک کند.

۶- حفظ مرتب بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها بسیار اهمیت دارد.

مصرف در سالمندان: سالمندان به عوارض قلبی عروقی و آنتی کولینرژیک دارو حساس ترند.

مصرف در کودکان: مصرف دزی پرامین در کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.

مرگ ناگهانی در کودکان مصرف کننده گزارش شده است.

مصرف در شیردهی: دارو با غلظتهای معادل غلظت سرمی مادر، در شیر ظاهر می‌شود.

مزایا و مضرات مصرف دارو باید سنجیده شود.

فارماکودینامیک / کینتیک:

• ﺷﺮوع اﺛﺮ: اﺛﺮات درﻣﺎﻧﻲ ﺳﺮﻳﻊ: ۲ ﺗﺎ ۵ روز
• ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﺛﺮ ﺿﺪاﻓﺴﺮدﮔﻲ: ﺑﻌﺪ از دو ﻫﻔﺘﻪ
• ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ: ﻛﺒﺪی
• ﻧﻴﻤﻪ – ﻋﻤﺮ ﺣﺬﻓﻲ: ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن: ۱۵ ﺗﺎ ۲۴ ﺳﺎﻋﺖ
• زﻣﺎن ﭘﻴﻚ، ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ: ﺣﺪود ۶ ﺳﺎﻋﺖ
• دﻓﻊ: ادراری (ﺣﺪود ۷۰ درﺻﺪ)

منبع:

مجموعه دارویی داروهای اعصاب و روان – دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران

کتاب فارماکوپه بیماری‌های اعصاب و روان

توجه : اطلاعات موجود در این پایگاه ‌داده، فقط جهت اهداف آموزشی و اطلاعات عمومی برای شما تأمین شده است و برای توصیه پزشکی، تشخیص و درمان نباید در نظر گرفته ‌شود. قبل از مصرف هر گونه دارو، تغییر رژیم غذایی و یا شروع هر دوره درمانی، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید. هیچ گاه توصیه‌ای که توسط پزشک به شما داده می‌شود را نادیده نگیرید چرا که پزشک بر اساس قضاوت پزشکی خود برای بهبود شما ممکن است فارغ از اطلاعات بالا به شما درمان مناسب را تجویز کند.